بررسی تغییرات کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی Nepeta crispa Willd. در رویشگاههای مختلف طبیعی زراعی
محورهای موضوعی : گیاهان دارویی
محمد کرمی
1
(
گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
)
محمد تقی عبادی
2
(
گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
)
مهدی عیاری نوش آبادی
3
(
گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
)
کلید واژه: اسانس, 1و 8- سینئول, (Nepeta crispa Willd.), نپتالاکتون,
چکیده مقاله :
گیاه مفرّاح با نام علمی Nepeta crispa Willd. از تیره نعناعیان، از جمله گیاهان بومی ایران می باشد که به صورت خودرو اطراف کوه الوند استان همدان رویش دارد. از این گیاه بهعنوان ضدنفخ، ضدالتهاب، مسکن، ضد باکتری و ضد قارچ استفاده میشود. هدف این تحقیق، بررسی فیتوشیمیایی ترکیبات اسانس اندام هوایی این گیاه در مرحله رویشی، کشت شده در دانشگاه تربیت مدرس تهران با ارتفاع 1283 متر از سطح دریا، و مقایسه با نمونه های برداشت شده از مناطق خودروی: ارزان فود و گشانی بهترتیب با ارتفاعات 3015 و 2489 متر از سطح دریا میباشد. نمونه گیاهان در اوایل مرداد ماه 1397 برداشت شدند. اسانس هر سه نمونه در مرحله رویشی با روش تقطیر با آب استخراج گردید و با استفاده از دستگاههای GC-FIDو GC-MS آنالیزگردید. درصد اسانس در نمونه های جمع آوری شده از ارزان فود، گشانی و مزرعه، بهترتیب 13/2، 97/1 و 55/0 درصد بود. ترکیبات اصلی شناسایی شده: 8،1- سینئول (3/40، 5/48، 9/49 درصد)، 4aα,7β,7aα- نپتالاکتون[1] (8/34، 7/3، 7/24 درصد) و بتا- پینن (2/6، 4/5، 4/5 درصد) بهترتیب در نمونه های مزرعه، گشانی و ارزان فود مشاهده شد. هرچند میزان درصد اسانس و ماده 1، 8-سینئول، در نمونه کشت شده در تهران کاهش یافت، با این حال میزان ترکیب نپتالاکتون در این نمونهها افزایش یافت. با توجه به نتایج بهدست آمده تغییر شرایط محیطی نقش مهمی در تغییر کمیت و کیفیت اسانس این گیاه داشته است، ولی کشت در محلی با اختلاف ارتفاع بیش از 1200 متر، پایین تر نسبت به محل رویش اصلی، نشانی امیدبخش برای پتانسیل اهلی کردن N. crispa میباشد. بهینهسازی عوامل دیگری مانند کشت در منطقهای نزدیک رویشگاه اصلی و یا تیمارهای تغذیه، تنشهای زیستی و غیر زیستی، میتواند کیفیت گیاه را نسبت به نمونه خودرو بهبود بخشد.
Nepeta crispa Willd. Locally known as Mofarrah belongs to Lamiaceae family. It is an Iranian endemic self-growing medicinal plant to Alvand Mountains in Hamadan province. N. crispa has carminative, anti-inflammatory, antinociceptive, antibacterial and antifungal properties. The aim of this study was to investigate the phytochemical composition of essential oil compounds of this plant in the vegetative stage, which cultivated in Tarbiat Modares University of Tehran at an altitude of 1283 m above sea level, and compare with samples taken from natural habitats in Arzanfood and Gashani with the altitude of 3015 and 2489 m above sea level, respectively. The plants were harvested during the late July 2018. The essential oils of all samples were obtained by hydrodistillation and were analyzed by GC-MS and GC-FID. The yield of essential oil in the sample collected from Arzanfood, Gashani and field samples were 2.13, 1.97 and 0.55% (w/w), respectively. Twenty components were identified among the samples, representing 93-96% of the oils. The main components were 1, 8-cineole (40.25%, 48.5, 49.9%), 4aα, 7β, 7aα-nepetalactone) 34.8%, 3.7%, 24.7%) and β- pinene) 6.2%, 5.4%, 5.4%) for cultivated field, Gashani and Arzanfood samples, respectively. Although the percentage of oil and 1, 8-cineole in the cultivated sample were low, but the amount of nepetalactome compounds was high. According to the results, the environmental conditions had an important role in the qualitative and quantitative changes in the essential oil of this plant but cultivation of N. crispa in a place with more than 1200 m difference in altitude, lower than the main habitat, was a promising sign for domestication of N. crispa. Optimization of other factors including, cultivation in an area close to the natural habitat, nutrition, biotic and abiotic stresses treatment could even improve the quality of this plant compared to the self-growing ones.
N. heliotropifolia and N. fissa). Mediterranean Botany, 40(1): 81-93.
_||_
N. heliotropifolia and N. fissa). Mediterranean Botany, 40(1): 81-93.
References
N. heliotropifolia and N. fissa). Mediterranean Botany, 40(1): 81-93.