اثر تمرکز صنعتی و واردات کالاهای سرمایه‌ای بر شدت مصرف انرژی در صنایع ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد صنعتی

سیما حاجبی فرد ¹ , رضا روشن ²

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصادانرژی، گروه اقتصاد، دانشکده کسب و کار و اقتصاد، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران، پست الکترونیکی: [e-mail]
2 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده کسب‌وکار و اقتصاد، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران (نویسنده مسئول)، پست الکترونیکی: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1402/06/10 تاریخ پذیرش : 1402/09/19 تاریخ انتشار : 1402/11/21

کلید واژه: داده های تابلویی, تمرکز صنعتی, صنایع ایران, شدت مصرف انرژی, واردات کالاهای سرمایه ای,

چکیده مقاله :

هدف این مقاله ارزیابی اثر تمرکز صنعتی و واردات کالاهای سرمایه ای بر شدت مصرف انرژی در صنایع ایران است. شاخص تمرکز صنعتی با استفاده از روش هرفیندال- هیرشمن و آنتروپی نسبی محاسبه شده است. در این پژوهش، از روش پانل دیتا و مدل اثرات ثابت برای تخمین ضرایب مدل‌ها استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که در دوره 1397-1381 تمرکز صنعتی و واردات کالاهای سرمایه ای بر شدت مصرف انرژی اثر مثبت و معنادار دارند. به طوری که، با افزایش مقدار سهم صنعت به اندازه یک درصد در بازار، شدت مصرف انرژی به مقدار 089/0 تا 203/0 درصد افزایش می‌یابد. همچنین، قیمت حامل های انرژی اثر منفی بر شدت مصرف انرژی دارد. با توجه به رابطه‌ی معکوس میان قیمت حامل‌های انرژی و شدت انرژی و کشش پایین قیمتی، لازمست که که به صورت منطقی قیمت انرژی صنایعی که آلودگی زیست محیطی ایجاد می نمایند افزایش یابد تا شدت انرژی آنها کاهش یابد. همچنین، پیشنهاد می شود که کالاهای سرمایه‌ایی وارد صنایع گردد که مصرف انرژی پایینی داشته باشند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this article is to evaluate the effect of industrial concentration and import of capital goods on the intensity of energy consumption in Iranian industries. Industrial concentration index has been calculated using Herfindahl-Hirschman method and relative entropy. In this research, the panel data method and the fixed effects model were used to estimate the coefficients of the models. The research findings indicate that between 2002 and 2018,  industrial concentration and import of capital goods have a positive and statistically significant effect on the intensity of energy consumption. So that, one percent increase in the share of the industry in the market, increases the intensity of energy consumption between 0,089 to 0.203 percent. Also, the price of energy carriers has a negative effect on the intensity of energy consumption. Considering the inverse relationship between the price of energy carriers and energy intensity and the low elasticity of the price, it is  necessary that incrementally raise the energy prices for industries logically causing environmental pollution to decrease their energy intensity. It is suggested that capital goods enter industries that have low energy consumption.

منابع و مأخذ:

- ابراهیمی¬سالاری، تقی و قطب‌الدینیان¬یزد، یاسمین (1392). تحلیلی از روند شدت مصرف انرژی در کشورهای عمده صادرکننده نفت خام طی دوره زمانی 1990 تا 2010، (سومین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی). تهران، ایران.
- انواری، ابراهیم، فرازمند، حسن و شالیاری، فرزانه (1397). آزمون اثر غیرخطی رقابت‎پذیری بر نوآوری در صنایع ایران: با تاکید بر روش شبه پواسن و رگرسیون پنل آستانه‎ای، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 8 (29)، 213-185.
- بیسادی، زینب، فریزاد، علی و اصغر بانوئی، علی (1399). تجزیه شدت انرژي در سطح بخشهاي اقتصادي ای با تأکید بر دو اثر مقیاس و الگوي مصرف، فصلنامۀ اقتصاد و الگوسازي، 11(3)، 122-93.
- پورچرتوی، میرطاهر، دانش¬جعفری، داود و جلال¬آبادی، اسدالله (1386)، مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی صنایع، پژوهشنامه اقتصادی، 9(4)، 154-129.
- پور‏عبدالهان کویچ، محسن، محمدزاده، پرویز، فلاحی، فیروز، و حکمتی، فرید (1392). بررسی شاخص‌های مختلف تمرکز در صنعت سیمان کشور، پژوهش‎های اقتصادی کاربردی، 1(2)، 88-71.
- حیدری، ابراهیم و دریانی، عاطفه (1394). بررسی رابطه ی میان شدت انرژی، مصرف انرژی و تورم درایران، (دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری)، تبریز، ایران.
- خداداد کاشی، فرهاد (1389). اقتصاد صنعتی، انتشارات سمت: تهران، چاپ اول.
- خدادکاشی، فرهاد (1378). ساختار و عملکرد بازار، نظریه و کاربرد آن در بخش صنعت، انتشارات موسسه¬ی مطالعات و پژوهش¬های اقتصادی، تهران، چاپ دوم.
- دهقانی، علی، مولایی، محمدعلی، حسین زاده، سمانه و هراتی، جواد (1393). بررسی تاثیر عملکرد بازار، هزینه های تبلیغات و نوآوری بر درجه تمرکز در صنایع تولید مواد غذایی و آشامیدنی ایران، فصلنامه سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی،2(1)، 28-1.
- سهیلی، کیومرث، فتاحی، شهرام و ذبیحی دان، محمد سعید و هادي زادگان، معصومه (1393). بررسی ارتباط بین کارایی و تمرکز صنعتی در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی ایران، فصلنامه مدلسازي اقتصادي، 38(3)، 51-37.
- شاهین پور، علی، و خوش رفتار، افسانه (۱۳۹۸). بررسی تاثیر صادرات و واردات کالاهای سرمایه ای-واسطه ای بر ارزش افزوده در صنایع ایران. فصلنامه اقتصادکاربردی، ۹(۲۸)، 82-69.
- صادقی، سید کمال و سجودی، سکینه (1390). مطالعه ی عوامل موثر بر شدت انرژی در بنگاه های صنعتی ایران، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 8(29)، 180-163.
- کاظمی، عالیه، شکوری گنجوی، حامد، زینب، رئوفی، مهنار، حسین زاده و شکیبا، شیوا (1392). مروری بر مطالعات مدلسازی عرضه انرژی و انتخاب بهترین تحقیقات انجام شده در ایران با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، پژوهش های برنامه‌ریزی و سیاستگذاری انرژی، 1(2)، 28-5.
- مکیان، سید نظام الدین، نوروزی، علی، کاظمی، ابوطالب، شهیکی تاش، محمد نبی و زنگی آبادی، پروانه (1394)، ارزیابی شدت انرژی و اثر تکنولوژی بر کارایی تقاضای صنعتی انرژی (مورد ایران)، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 4(16)، 242-209.
- یزدانی، مهدی، و توکلی، حسین (1399). تحلیل اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی و واردات کالاهای سرمایه‌ای بر شدت انرژی در بخش های اقتصادی ایران، فصلنامه اقتصادی و الگوسازی، 11(1)، 99-67.
- Aghion, P., Bloom, N., Blundell, R., Griffith, R. & Howitt, P. (2005). Competition and innovation: an inverted-U relationship. Quarterly Journal of Economics, 120(2), 701-728.
- Golder, B. (2011). Energy Intensity of Indian Manufacturing Firms Effect of Energy Prices, Technology and Firm Characteristics. Science Technology & Society, 16(3), 351-372.
- Ali Dehghani, Moulai, Mohammad Ali, Hosseinzadeh, Samaneh, & Herati, Javad. (2014). Investigating the impact of market performance, advertising and innovation costs on the degree of concentration in Iran's food and beverage industries. Economic Development Policy Quarterly of Alzahra University, 2(1). (in Persian)
- Ali Shahinpur, & Afsaneh Khoshriftar. (2019). The Impact of the Exports and Imports of investment – interface goods on the value added of the Industries of Iran. Karberdi Economics, 28 (9). (in persian)
- Alieh Kazemi , Hamed Shakouri Ganjavi, Zeinab Raoofi, Mahnaz Hossein Zadeh, & Shiva, Shakiba. (2013). A Review of Energy Supply Modeling Studies and Choosing Best Ones in Iran with the Use of AHP. Journal of Energy Planning And Policy Research, 1 (2), 5-28. (in persian)
- Anwari Ibrahim, Farazmand Hassan, & Shaliari, Farzaneh. (2018). Estimation Non-Linearity Effect of Competitiveness on Innovation in Iranian Industries: Emphasizing Different Levels of Industry Technology And the Poisson Pseudo-maximum Likelihood Method And Panel Threshold Regression. Quarterly Journal of Applied Economics Studies Iran, 8 (29), 185-213. (in persian)
- -rrow, Kenneth. (1962). Economic welfare and the allocation of resources for invention, From the book The Rate and Direction of Inventive Activity, Princeton University Press, https://doi.org/10.1515/9781400879762-024.
- -hattacharyya, C. Subhes. (2011). Energy Economic Consepts Issues Markets and Governance. London Springer, https://doi.org/10.1007/978-0-85729-268-1.
- Carlsson, B. (2003). Innovation Systems: A Survey of the Literature from a Schumpeterian Perspective. Weatherhead School of Management. Case Western Reserve University, https://doi.org/10.4337/9781847207012.00064
- Ebrahim, Heydari, & Daryani, Atefe. (2015). Investigating the relationship between energy intensity, energy consumption and inflation in Iran. The second international conference on sustainable development, solutions and challenges, focusing on agriculture, natural resources, environment and tourism, Tabriz. (in persian)
- Ebrahimi Salari, Taghi, & Yasmin, Qutbuddinian-Yazd. (2013). An analysis of the intensity of energy consumption in the major crude oil exporting countries (during the period from 1990 to 2010). The third international conference on new approaches in energy conservation in Tehran. (in Persian).
- Farhad Khodadad Kashi. (2010). Industrial Economy, Tehran, Samit Publishing House. (in Persian)
- Farhad Khodakashi. (1999). Market structure and performance, theory and its application in industry. second edition, Tehran, Institute of Economic Studies and Research. (nn Persian)
- Jin D, Duan K, & Tang X. (2018). What Is the Relationship between Technological Innovation and Energy Consumption?. Empirical Analysis Based on Provincial Panel Data from China Sustainability 2018, 10, 145; doi:10.3390/su10010145.
- Kumarz Soheili, Shahram, Fattahi, Mohannad Saeed, zabihidan, & Masoumeh, hadizadegan. (2015). The Relationship between Efficiency and Industrial Concentration of Food and Beverage Industries in Iran. Journal of Economic Modelling ,8(3). (in Persian)
- Liu, J., Cheng, Z., & Zhang, H. (2017). Does industrial agglomeration promote the increase of energy efficiency in China? Journal of Cleaner Production, 164, 30-37.
- Lovo S., & Gasiorek, Tol. (2014). Investment in second-hand capital goods and energy intensity. Centre for Climate Change Economics and Policy. Working Paper No. 18.
- Mahdi, Yazdani, & Hossein Tavakoli. (2020). Analyzing the Effect of Foreign Direct Investment and Import of Capital Goods on Energy Intensity in Iranian Economic Sectors. Journal of Economics and Modelling, 11 (1), 67-95. (in Persian)
- MirTaher, PoorPartovi, Davod, DaneshJafari, & Asadollah, Jalalabadi. (2010). Comparative Study of Monopoly and Concentration in some of the Country’s Industries. Economics Research,9(35), 129-154. (in Persian)
- Mohsen, Pourebadollahan Covich, Parviz, Mohamadzadeh, Firouz, Fallahi, Hekmati, Farid. (2014). Concentration in the Iranian Cement Industry. Quarterly of Journal of Applied Theories of Economics, 1(2). (in Persian)
- Samargandi Nahla. (2019). Energy intensity and its determinants in OPEC countries. Energy, 186, doi: https://doi.org/10.1016/j.energy.2019.07.133.
- Scherer, FM. (1967). Market structure and the employment of scientists and engineers. American Economic Review, 57(3), 524–531.
- Schumpeter, Joseph. (1943). Capitalism, Socialism and Democracy. Allen and Unwin, London.
- Seyed Nezamuddin, Makiyan; Ali, Norouzi, Abutaleb, Kazemi, Mohammadnabi, ShahykiTash, & Parvaneh, Zangiabadi. (2015). Evaluation of Energy Intensity and the Effect of Technology on the Efficiency of Industrial Energy Demand: A Case Study of Iran. Iranian Energy Economiccs, 4(16),209-242. (in Persian)
- Seyyed Kamal, Sadeghi, & Sakineh, Sojodi. (2011). A study of factors affecting energy intensity in Iranian industrial enterprises, Quarterly Energy Economics Review, 8(29), 163-180. (in Persian)
- Shahinpur, Ali, & Afsaneh, Khoshriftar. (1398). The Impact of the Exports and Imports of Kalhay Sarmayhai-Vasthai on the Arzsh Afzodeh on the Industries of Iran. Karberdi Economy. 9(28), 69-82. (in Persian)
- Wing, Sue Ian. (2008). Explaining the Declining Energy Intensity of the U.S. Economy. Resource and Energy Economics, 30(1),21–49.
- Zeynab Bisadi, Ali, Faridzad, & Ali Asghar Banouei. (2020). Decomposition of Energy Intensity in Iranian Economic Sectors with Emphasis on Scale Effect and Consumption Pattern. Journal of Economic Modelling, 11(3), 93-122. (in Persian)