بررسی اثر مداخله بانک مرکزی بر سودآوری بانکهای تجاری کشور: رویکرد رگرسیون انتقال ملایم

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

اعظم سادات اطیابی ¹ , علیرضا دقیقی اصل ² , غلامرضا گرایی نژاد ³

1 - گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/01/20 تاریخ پذیرش : 1402/03/25 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: G12, G19, E52, G32, فشار بازار ارز, سودآوری بانکهای تجاری, واژه‌های کلیدی: مداخله سیاستی بانک مرکزی, رگرسیون انتقال ملایم. طبقه بندی JEL : C24,

چکیده مقاله :

چکیده در مطالعه حاضر در مرحله اول به محاسبه شاخص مداخله سیاستی بانک مرکزی و فشار بازار ارز پرداخته شد و در ادامه با بکارگیری رگرسیون انتقال ملایم (STR)، اثر مداخله بانک مرکزی بر سودآوری بانکهای تجاری کشور مورد بررسی قرار گرفت. مطابق با نتایج مدل؛ در 24 سال از 30 سال مورد بررسی، اقتصاد کشور با افزایش فشار بازار ارز مواجه شده است. به عبارت دیگر، در فاصله سال های 1370 تا 1399، فعالیت های مداخله ای بانک مرکزی به طور متوسط 24 درصد از فشار بازار ارز را از بین برد. همچنین نتایج برآورد مدل STR ، نشان از اثرگذاری مثبت متغیر نرخ رشد اقتصادی بر سودآوری بانکی و تاثیرات منفی مداخله بانک مرکزی، نرخ بازدهی سهام، ریسک اعتباری، نرخ تورم و نرخ بهره بر سودآوری بانکهای تجاری کشور دارند. منفی بودن ضریب شاخص مداخله بانک مرکزی می تواند نمایانگر این نکته باشد که بانک مرکزی در مواجهه با افزایش انحرافات مثبت در نرخ ارز کاهش در رشد ذخایر خارجی خود را دنبال می‌نماید. به عبارت دیگر با افزایش بیشتر عرضه ارز در بازار، ارزش آن کاسته شده و نرخ ارز به مسیر بلندمدت خود باز می گردد. از طرف دیگر در صورت وجود یک انحراف منفی در نرخ ارز بانک مرکزی با افزایش حجم ذخایر خارجی و کاهش میزان عرضه در بازار ارز می تواند این نرخ را افزایش داده و به مسیر بلند مدت آن نزدیک کند که این فرآیند هماهنگ با تئوری های موجود در این زمینه می باشد.

چکیده انگلیسی:

Abstract In the present study, in the first stage, the central bank's policy intervention index and foreign exchange market pressure were calculated, and then, using gentle transfer regression (STR), the effect of central bank intervention on the profitability of the country's commercial banks was investigated. According to the model results; In 24 of the 30 years surveyed, the country's economy has faced increasing pressure from the foreign exchange market. In other words, between 1370 and 1399, the central bank's intervention activities eliminated an average of 24% of the foreign exchange market pressure. Also, the results of STR model estimation show the positive effect of economic growth rate variable on bank profitability and the negative effects of central bank intervention, stock return rate, credit risk, inflation rate and interest rate on the profitability of commercial banks. The negative coefficient of the central bank intervention index can indicate that the central bank, in the face of increasing positive deviations in the exchange rate, is pursuing a decline in the growth of its foreign reserves. In other words, with a further increase in the supply of foreign exchange in the market, its value decreases and the exchange rate return to its long-term path. On the other hand, if there is a negative deviation in the exchange rate of the central bank, by increasing the volume of foreign reserves and reducing the supply in the foreign exchange market, it can increase this rate and approach its long-term path, which is in line with existing theories. This is the context.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• احمدی، علی. حسین‌علی احمدی جشفقانی. اصغر ابوالحسنی هستیانی (1394) تأثیر ریسک اعتباری بر عملکرد نظام بانکی ایران: مطالعه بین بانکی با رویکرد Panel VAR. فصلنامه اقتصاد مالی، مقاله 6، دوره 10، شماره 34


• بیگدلی، محمد، تقوی، مهدی، اسماعیل زاده، علی، دامن کشیده، مرجان. (1398). آزﻣﻮﻥﺗﺠﺮﺑﯽتأثیرﺭﯾﺴﮏ ﻓﻀﺎﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﺑﺮﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦﺭﯾﺴﮏ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﻭ عملکرد مالی در صنعت بانکداری ایران. اقتصاد مالی, 13(48)، 1-36.


• پندار، مهدی، ویسی، رضا. (1399). سنجش انواع ریسک در نظام بانکداری بدون ربا (روش ترکیبی دیمتل و مدل‌سازی ساختاری تفسیری). اقتصاد مالی، 14(51)، 29-54.


• بزرگ اصل، موسی (1397)، بررسی رابطه همزمان ریسک های نقدینگی و اعتباری و بررسی تاثیر آن ها بر پایداری مالی بانکها: رهیافت رگرسیون چندک. فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه گذاری، سال 7، شماره 25


• شاه محمدی، فاطمه؛ امیر کیانی؛ محمد واعظ برزانی و حامد ربانی،(۱۳۹۴)، بررسی تأثیر ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بر سلامت نظام بانکی ایران، کنفرانس ملی مدیریت ریسک سازمانی، تهران، موسسه اطلاع رسانی نارکیش


• جمشیدی، علی، رستمیان، سعید (1396)، مدیریت ریسک اعتباری در صنعت بانکداری، فصلنامه مطالعات مدیریت و کارآفرینی، دوره: 3، شماره: 1


• کمیجانی، اکبر، عبادی، جعفر و ناهید پوررستمی (1395) . "آزادسازی مالی و نقش آن در توسعه مالی با توجه به توسعه نهادی و قانونی مقایسه کشورهای کمتر توسعه یافته و نوظهور." نامه مفید 4، 69: 3-30.


• علیزاده، امیر خادم، علی امامی میبدی (1397)، ارزیابی بهره‌وری نسبی بانک‌های منتخب نظام بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها (1394-1393، فصلنامه راهبردهای مجلس، مقاله 14، دوره 25، شماره 95، پاییز 1397، صفحه 369-388


• فردوسی، مهدی و محمد حسن فطرس، (1395)، اثرات ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بر عملکرد بانک‌ها، مجله مدلسازی ریسک و مهندسی مالی، دوره 2، شماره 1


• طباطبایی‌نسب، زهره و افشاری، زهرا. (1391). برآورد میزان مداخله مستقیم بانک مرکزی ایران با رویکرد فشار بازار ارز. پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، 20(64)، 87-114.


• مشیری، سعید. خطیبی، سپیده (1391). تحلیل و شناسایی عوامل مؤثر بر دخالت بانک مرکزی در بازار ارز ایران. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 1(4)، ص‌ص 33-61.

• Ameni Ghenimi, Hasna Chaibi b, Mohamed Ali Brahim Omri (2017) the effects of liquidity risk and credit risk on bank stability: Evidence from the MENA region. Borsa _Istanbul


• Ali, Qaisar, et al. (2018) "Impact of macroeconomic variables on Islamic banks profitability." Journal of Accounting and Applied Business Research (ISSN: 2616-7751) 1.2: 1-16.‏


• Alqahtani, F., & Mayes, D. G. (2018). Financial stability of Islamic banking and the global financial crisis: Evidence from the Gulf Cooperation Council. Economic Systems, 42(2), 346-360.


• Björn Imbierowicz، Christian Rauch (2013), The Relationship between Liquidity Risk and Credit Risk in Banks. Shortened Version published in Journal of Banking & Finance 40(1)


• Chang, Roberto (2018), Foreign Exchange Intervention Redux, NBER Working Paper No. 24463, Issued in March 2018, NBER Program(s): International Finance and Macroeconomics, Monetary Economics.


• Hassan, M. Kabir & Khan, Ashraf & Paltrinieri, Andrea, (2019). "Liquidity risk, credit risk and stability in Islamic and conventional banks," Research in International Business and Finance, Elsevier, vol. 48(C), pages 17-31.


• Kubo, A. (2015). Did central banks respond to currency depreciation during the global financial crisis? Mimeo


• Levine, l.; nys, e.; Rous, p. & a. Tarazi (2014), "bank income structure and risk- an empirical analysis of european banks", journalof banking & finance, vol. 32, pp. 1452–1467.


• Muriithi Jane, Kennedy MunyuaWaweru,(2016), Effect of Credit Risk on Financial Performance of Commercial Banks Kenya, Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), Volume 7, Issue 4. Ver. I (2016)


• Zahid, S., & Basit, A. B. (2017). Impact of Selected Macroeconomic Variables on the Growth of Islamic Finance. Available at SSRN 3146727