ارائه مدل بهینه اقتصادی سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی استان مازندران با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره Providing the Optimal Economic Model of Investment in the Agricultural Sector of Mazandaran Province Using Multi-Criteria Decision Making Models

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

مجید قربانی ¹ , ابوالفضل محمودی ² , محسن شوکت فدایی ³ , محمد خالدی ⁴

1 - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
2 - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4 - گروه اقتصاد کشاورزی، مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستائی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/04/14 تاریخ پذیرش : 1400/06/16 تاریخ انتشار : 1400/08/30

کلید واژه: E22, واژه‌های کلیدی: سرمایه‌گذاری, P45, مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM), مدل بهینه اقتصادی, استان مازندران. طبقه بندی JEL : Q14,

چکیده مقاله :

چکیدهتوسعه اقتصادی نیازمند سرمایه‌گذاری دربخش‌های مختلف اقتصادی است.بخش کشاورزی سهم عمده‌ای از تولید ناخالص داخلی، اشتغال و امنیت غذایی ایرانرا داراست.اهداف اصلی این تحقیق، شناسایی و اولویت‌بندی پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی استان مازندران با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) است. بدین منظور، 8 مورد از گزینه‌های سرمایه‌گذاری استان شامل: آبیاری تحت فشار، احداث باغ و مراتع، برقی‌کردن چاه‌ها، پرورش طیور، آبخیزداری، صنایع تبدیلی، شیلات و گلخانه برگزیده شدند وبا 4معیار دوره بازگشت سرمایه، نرخ بازده سرمایه، اشتغال‌زایی و افزایش ظرفیت تولید مقایسه و اولویت بندی شدند.نتایج نشان داد که در معیار دوره بازگشت سرمایه ونرخ بازده سرمایه،فعالیت‌هایی که نیاز به کارگروهی ندارند و تعداد کمتری در آن‌ها شاغلند در اولویت قرار دارند.همچنین بر اساس محاسبات نهایی، صنایع تبدیلی اولویت اول در سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی استان را به خود اختصاص داد وآبخیزداری، احداث باغ و مراتع، پرورش طیور، آبیاری تحت فشار،شیلات و آبزیان، برقی‌کردن چاه‌ها ودر نهایت گلخانه در اولویت دوم تا هشتم قرار گرفتند. بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد گردید تسهیل جریان ورود اعتبارات به بخش کشاورزی و تأثیر سیاست‌های مالی دولت بر فعالیت‌های بخش خصوصی مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گرفته و سیاست اصلاح و توسعه بخش مالی در اولویت اهداف کشور در حوزه کشاورزی قرار بگیرد.Providing the Optimal Economic Model of Investment in the Agricultural Sector of Mazandaran Province Using Multi-Criteria Decision Making ModelsMajid GhorbaniAbolfazl MahmouddiMohsen Shokat FadaeiMohammad KhaleddiEconomic development requires investment in various sectors of the economy. The agricultural sector has a major share of Iran's GDP, employment and food security. The main objectives of this study are to identify and prioritize investment potentials in the agricultural sector of Mazandaran province using multi-criteria decision making (MCDM) models. For this purpose, 8 investment options of the province, including: pressurized irrigation, construction of gardens and pastures, electrification of wells, poultry farming, watershed management, conversion industries, fisheries and greenhouses were selected. Increasing production capacity was compared and prioritized. The results showed that in the criterion of the return on investment period and the rate of return on capital, activities that do not require group work and have fewer employees are a priority. Also, according to the final calculations, the processing industry has the first priority in the investment of the province's agricultural sector, and watershed management, construction of gardens and pastures, poultry farming, pressurized irrigation, fisheries and aquaculture, electrification of wells and finally greenhouses in the second to eighth priority were placed.Based on the research results, it was suggested that facilitating the inflow of funds into the agricultural sector and the impact of government fiscal policies on private sector activities should be considered by policy makers and the policy of reform and development of the financial sector should be a priority in the country.Keywords: Investment, Multi-Criteria Decision Making Models (MCDM), Optimal Economic Model, Mazandaran Province.JEL classification: Q14, P45, E22.

چکیده انگلیسی:

Economic development requires investment in various sectors of the economy. The agricultural sector has a major share of Iran's GDP, employment and food security. The main objectives of this study are to identify and prioritize investment potentials in the agricultural sector of Mazandaran province using multi-criteria decision making (MCDM) models. For this purpose, 8 investment options of the province, including: pressurized irrigation, construction of gardens and pastures, electrification of wells, poultry farming, watershed management, conversion industries, fisheries and greenhouses were selected. Increasing production capacity was compared and prioritized. The results showed that in the criterion of the return on investment period and the rate of return on capital, activities that do not require group work and have fewer employees are a priority. Also, according to the final calculations, the processing industry has the first priority in the investment of the province's agricultural sector, and watershed management, construction of gardens and pastures, poultry farming, pressurized irrigation, fisheries and aquaculture, electrification of wells and finally greenhouses in the second to eighth priority were placed.Based on the research results, it was suggested that facilitating the inflow of funds into the agricultural sector and the impact of government fiscal policies on private sector activities should be considered by policy makers and the policy of reform and development of the financial sector should be a priority in the country.

منابع و مأخذ:

• بیگدلی، محمد، تقوی، مهدی، اسماعیل‌زاده، علی و دامن‌کشیده، مرجان (1398)، آزﻣﻮﻥ ﺗﺠﺮﺑﯽ تأثیر ﺭﯾﺴﮏ ﻓﻀﺎﯼﮐﺴﺐ ﻭ ﮐﺎﺭ ﺑﺮ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺭﯾﺴﮏ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭ عملکرد مالی در صنعت بانکداری ایران، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(48): 1-36.


• پورافضل، مصطفی، عمانی، احمدرضا و محمدزاده، سعید (1391)، ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به منظور دست‌یافتن به توسعه پایدار کشاورزی،اولین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم، همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.


• توکلی، مرتضی، فاضل‌نیا، غریب و گنجعلی، علی‌اکبر (1388)، کاربرد فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی در تعیین اولویت بخش‌های اقتصاد (مطالعه موردی شهرستان نیشابور). فصلنامه روستا و توسعه، 12(4): 77-98.


• جهانگرد، اسفندیار، دانشمند، آرین، پناهی، سامان و نیک‌بین، بهنام (1396)، اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی ایران: بسط مدل پاجولا، فصلنامه اقتصاد مالی، 11(40): 95-116.


• خاکسار آستانه، حمیده و کرباسی، علیرضا(1389)، بررسی سرمایه‌گذاری در تحقیقات و ترویج کشاورزی ایران، فصلنامهاقتصاد و توسعه کشاورزی، 24(1): 42-48.


• درویش‌متولی، محمدحسین، سالاریه، مهدی و قدیری‌جوان، حسام‌الدین (1391)، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذار در حوزه‌های اقتصادی و صنعتی شهرستان فیروزکوه‌ با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چند شاخصه AHP، فصلنامه پژوهشگر (مدیریت)،25: 75-90.


• سلطانی، سحر،علیشاهی،مژگان و بهرامی مهنه،فهیمه (1386)، مطالعه وضعیت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران و راه‌های افزایش آن،ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.


• شاکری، عباس و سلیمی، فریدون (1385)، عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار و اولویت‌بندی‌های آنها با استفاده از تکنیک ریاضی AHP. پژوهشنامه اقتصادی، 20: 95-130.


• شاکری، عباس و موسوی، میرحسین (1382). بررسی عوامل موثر بر سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی در بخش کشاورزی، فصلنامهاقتصاد کشاورزی و توسعه، 11(43): 89-115.


• شعبانی کوشالشاهی، زینب، طهرانچیان، امیرمنصور و مجاوریان، سید مجتبی (1394)، تأثیر سیاست‌های پولی بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زیربخش‌های کشاورزی ایران، فصلنامهرشد و توسعه اقتصاد روستایی و کشاورزی، 1(2): 13-24.


• شکری، الهام، شاهنوشی، ناصر، محمدزاده، رؤیا و آذرین‌فر، یداله (1388)، عامل‌های مؤثر بر سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران،فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 1(2): 107–


• صامتی، مجید و فرامرزپور، بیتا (1383)، بررسی موانع سرمایه‌گذاری خصوصی در بخش کشاورزی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 12(45): 91-112.


• طرهانی، فرزاد، معبودی، حامد، (1396)، ارایه الگویی برای رتبه‌بندی طرح‌های سرمایه‌گذاری با استفاده از الگوی ترکیبی تحلیل سلسله‌مراتبی دلفی‌فازی-ویکور (FDAHP- VIKOR)مطالعه موردی: صندوق حمایت از توسعه فن‌آوری، فصلنامه بهبود مدیریت، 11(2): 85-118.


• علیزاده، صدیقه، شهیکی‌تاش، محمدنبی و روشن، رضا (1399)، مقایسه تطبیقی الگو‌های قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای مبتنی بر مصرف در بازار سرمایه ایران(رویکرد رگرسیون دو مرحله‌ای فاما و مکبث)،فصلنامهاقتصاد مالی، 14(50): 63-90.


• علی‌نژادساروکلائی، مهدی و علی‌نیا اسبوکلائی، طیبه (1398)، رتبه‌بندی شرکت‌های پتروشیمی، داروئی و خودروئی در بازار سرمایه ایرانبا استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(49): 237-256.


• فرمان‌آرا، وحید (1397)، بررسی رابطه بین اطلاعات نامتقارن و اختیارات مدیریتی با تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامهاقتصاد مالی، 12(43): 209-232.


• فرمان‌آرا، وحید، کمیجانی، اکبر، فرزین‌وش، اسداله و غفاری، فرهاد (1398)،نقش بازار سرمایه در تأمین مالی و رشد اقتصادی (مطالعه موردی ایران و منتخبی از کشورهای در حال توسعه)، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(47): 19-38.


• قدسی‌پور، حسن (1398)، فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.


• کردی، عبدالرحیم و خداپرست مشهدی، مهدی (1395)، تأثیر فساد بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای درحال توسعه،فصلنامه اقتصاد مالی، 10(36): 33-50.


• محمودی، ابوالفضل و رسول‌زاده، نسرین (1395)، تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری در بخش زراعت استان قزوین به روش تجزیه‌و‌تحلیل سلسله‌مراتبی، فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 8(30): 1-16.


• مهرگان، نادر و فرجی، ابراهیم (1392)، تخمین دورۀ زمانی بازده سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی ایران،فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 3(44): 513-521.


• نعمتی، علی، باغانی، علی، امام‌وردی، قدرت‌اله، دارابی، رؤیا و نوراله‌زاده، نوروز (1398)، بررسی اثر ساختار سرمایه‌ بر سودآوری شرکت‌های کشورهای جنوب شرق آسیا (بر اساس رویکرد رگرسیون پنل آستانه‌ای)، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(46): 73-94.


• هوشمند، محمود، هاشم نیا، محمد، عبداللهی، زهرا و اسکندری‌پور، زهره (1393)، عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری خصوصی در بخش کشاورزی ایران،فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 3(11): 239-255.


• Anderson, .R. (2010). Systematic Reviews of Economic Evaluation: Utility or Futility.Journal of Health Econ. 19 (3):64-350.


• Blažková, I., & Dvouletý, O. (2019). Investigating the differences in entrepreneurial success through the firm-specific factors: Microeconomic evidence from the Czech food industry. Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, 11(2): 154-176.


• Frija, A., & Telleria, R. (2016). Country-Level Bio-Economic Modeling of Agricultural Technologies to Enhance Wheat-Based Systems Productivity in the Dry Areas. Sustainable Agriculture Research, 52(11): 146-181.


• Gonzalez-Vega,C. and Graham,D. (1995). State-Owned Agricultural Development Banks. Journal of Economics and Sociology Occasional, 22(45): 104-141.


• Grekova, K., Calantone, R. J., Bremmers, H. J., Trienekens, J. H., & Omta, S. W. F. (2016). How environmental collaboration with suppliers and customers influences firm performance: evidence from Dutch food and beverage processors. Journal of cleaner production, 112(23): 1861-1871.


• Gschwandtner, A., & Hirsch, S. (2018). What drives firm profitability? A comparison of the US and EU food processing industry. The Manchester School, 86(3): 390-416.


• Guesmi, B., Serra, T., Radwan, A., & Gil, J. M. (2018). Efficiency of Egyptianorganicagriculture:alocalmaximumlikelihood approach. Agribusiness, 34(2): 441-455.


• Kandalintsev, V. G. (2015). Investment in developing countries: challenges to the agriculture and energy sectors. Восточная аналитика, 46(5): 150-164.


• Laurenceson, J., Burke, P. F., & Wei, E. (2015). The Australian public's preferences over foreign investment in agriculture. Agenda: A Journal of Policy Analysis and Reform, 22(1): 45-79.


• Ma, W., Renwick, A., Yuan, P., & Ratna, N. (2018). Agricultural cooperative membership and technical efficiency of apple farmers in China: An analysis accounting for selectivity bias. Food Policy, 81(6): 122-132.


• Maru, Y., Sparrow, A., Stirzaker, R., & Davies, J. (2018). Integrated agricultural research for development (IAR4D) from a theory of change perspective. Agricultural Systems, 165(12): 310-320.


• Parichatnon, S., Maichum, K., & Peng, K. C. (2018). Measuring technical efficiency of Thai rubber production using the three-stage data envelopment analysis. Agricultural Economics, 64(5): 227-240.


• Ross, R. B., Pandey, V., & Ross, K. L. (2015). Sustainability and strategy in US agri-food firms: An assessment of current practices. International Food and Agribusiness Management Review, 18(3): 17-47.


• Schut, M., Cadilhon, J. J., Misiko, M., & Dror, I. (2018). Do mature innovation platforms make a difference in agricultural research for development: A meta-analysis of case studies. Experimental Agriculture, 54(1): 96-119.


• Senyolo, M. P., Long, T. B., Blok, V., & Omta, O. (2018). How the characteristics of innovations impact their adoption: An exploration of climate-smart agricultural innovations in South Africa. Journal of Cleaner Production, 172(19): 825-840.


• L.Saaty (1980). The Analytic Heirarchy Process (AHP). McGraw Hill, New York.


• Temple, L., Barret, D., Blundo Canto, G., Dabat, M. H., Devaux-Spatarakis, A., Faure, G., ... & Triomphe, B. (2018). Assessing impacts of agricultural research for development: A systemic model focusing on outcomes. Research Evaluation, 27(2): 157-170.

یادداشت‌ها