بررسی تأثیر ساختار بازار و اطلاعات نامتقارن بر عملکرد شرکت‌های فعالِ بورس اوراق بهادار تهران در یک مدل پویا

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

منیرالسادات میرجمالی مهرآبادی ¹ , عباس نجفی زاده ² , مجید زنجیر دار ³ , پیمان غفاری آشتیانی ⁴

1 - گروه مدیریت و اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک. ایران
2 - گروه مدیریت و اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک. ایران
3 - گروه مدیریت و اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک. ایران
4 - گروه مدیریت و اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک. ایران

تاریخ دریافت : 1401/04/10 تاریخ پذیرش : 1401/06/15 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: بورس اوراق بهادار تهران, عملکرد شرکت, ساختار بازار, واژه‌های کلیدی: عدم تقارن اطلاعات,

چکیده مقاله :

چکیدهدر بازار سهام، اطلاعات نقش مهمی دارد و در صورت وجود عدم تقارن اطلاعات در بازار ممکن است با گذشت زمان، بازار به سمت مدل‌های رقابت ناقص سوق پیدا کند. بورس اوراق بهادار تهران به عنوان بزرگ‌ترین و منسجم‌ترین بخش بازار سرمایه ایران، سابقه زیادی ندارد و از عوامل متعددی تأثیر می‌پذیرد. لذا در پژوهش حاضر عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت‌های مذکور بررسی می‌شود. نمونه آماری 40 شرکت فعال است که داده‌های آن، از سایت بورس اوراق بهادار تهران، نرم‌افزار ره‌آورد نوین و ترازنامه شرکت‌های مذکور طی دوره 96-1387 گردآوری شده و با استفاده از نرم‌افزار STATA 14 متغیرها محاسبه و مدل‌ها تخمین زده شده‌اند. متغیر عملکرد در این مطالعه دارای سه پراکسی شامل شاخص‌های ROA، ROE و سود قبل از کسر مالیات (EBT) است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش پانل پویا انجام شده است. دو متغیر اطلاعات نامتقارن و ساختار بازار، به عنوان متغیرهای اصلی مؤثر بر عملکرد شرکت‌ها در مدل‌ها وارد شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد اطلاعات نامتقارن رابطه معکوس و ساختار بازار رابطه مستقیم با عملکرد شرکت‌ها دارد. همچنین نتایج بیانگر آن است که روند عدم تقارن اطلاعات در بورس اوراق بهادار تهران افزایشی است و رقابت انحصاری بهترین توصیف از میزان رقابت در میان شرکت‌های فعال بورس اوراق بهادار تهران است.

چکیده انگلیسی:

AbstractIn the stock market, information plays an important role, if there is information asymmetry in market, maybe over time, the market moves toward incomplete competition models. The Tehran Stock Exchange, as the largest and most integrated part of the Iran capital market, does not have much history and as a result, several factors affect the activities of this market. Therefore, in this study, we investigate the factors affecting the performance of these firms. For this purpose, the 40 active firms in the Tehran Stock Exchange whose data are available are considered. The required data of the study were collected from the Tehran Stock Exchange site, the Rahavard Novin software and balance sheets of these firms during the period of 2008-2018 and models are estimated using with STATA 14. The performance variable in this study has three proxies including ROA, ROE and EBT indexes. The data analysis was done with GMM Dynamic Panel. Two main variables of market structure and asymmetric information are examined. The results show that the former have a direct relationship and the later have an inverse relationship with firm performance. The results also indicate that the information asymmetry trend is increasing and monopolistic competition is the best description of the degree of competition among the active firms of the Tehran Stock Exchange.  

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
احدیان پور پروین، دنیا، (1390)، رابطه شاخص‌های ارزیابی عملکرد با ارزش ایجاد شده سهامداران در شرکت‌های رشدی و ارزشی، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، دوره 4، شماره 12، 109-89.
احمدی، موسی، نوروزی، مرتضی، (1395)، بررسی عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهشنامه بیمه، دوره 31، شماره 4، 92-73.
اسلاملوییان، کریم، زارع، هاشم، (1385)، بررسی تأثیر متغیرهای کلان و دارایی‌های جایگزین بر قیمت سهام در ایران: یک الگوی خود همبسته با وقفه‌های توزیعی، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 8، شماره 29، 46-17
برومند، زهرا، آسن، زهرا، (1394)، اثر پدیده عدم تقارن اطلاعات در بازار بیمه آتش‌سوزی بر عملکرد مالی شرکت (مطالعه موردی یک شرکت بیمه)، پژوهشنامه بیمه، دوره 30، شماره 117، 52-33.
پیرویان، افسانه، زراء نژاد، منصور، (1391)، بررسی ارتباط ساختار بازار بر عملکرد صنعت بیمه در ایران، تازه‌های جهان بیمه، شماره 176، 17-4.
حاجی‌ها، زهره، مرادیان، بهاره، (1393)، بررسی تأثیر عدم تقارن اطلاعات و ارزش شرکت بر سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران، دانش سرمایه‌گذاری، دوره 3، شماره 12، 116-97.
حقایقی، ثریا، (1394)، رابطه بین ساختار سرمایه، عملکرد شرکت و رقابت بازار در بورس اوراق بهادار تهران، استاد راهنما: آرش تحریری، استاد مشاور: عزت‌اله عباسیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه تهران، پردیس البرز.
خداداد کاشی، فرهاد، (1393)، اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
دهقان، عبدالمجید، کامیابی، منیره، (1398)، چگونگی اثرگذاری متغیرهای اقتصادی بر بازدهی شرکت‌های بورسی در شرایط رونق و رکود بازار سرمایه ایران، اقتصاد مالی، دوره 13، شماره 48، 166-147.
ذوالفقاری، مهدی، (1398)، بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر ارزش معاملات سهام در بورس اوراق بهادار تهران، بورس اوراق بهادار تهران، مدیریت تحقیق و توسعه، 26-1.
رحیم زاده، فرزاد، درگاهی، اسماعیل، (1396)، شناسایی عوامل مؤثر بر بازدهی و عملکرد شرکت‌های مالی و بیمه‌ای ثبت شده در بورس اوراق بهادار تهران، انجمن علوم مالی ایران، دوره 1، شماره 1، 116-99.
زمانیان، غلامرضا، جلالی، ام‌البنین، کردی تمندانی، علی، (1396)، رهیافت مدل احتمال مبادله آگاهانه در بررسی اثر عدم تقارن اطلاعات بر بازده سهام و حجم معاملات در شرکت‌های منتخب بورس اوراق بهادار تهران، اقتصاد مالی، دوره 11، شماره 41، 66-43.
سلمانی، کامران، عسگری فیروزجایی، احسان، (1396)، شرایط نامتعارف در بازارهای سرمایه تجربه جهانی و رویکردهای فراروی آن، بورس اوراق بهادار تهران، معاونت توسعه، 130-1.
شمس‌الدینی، مصطفی، (1395)، عدم تقارن اطلاعات و رقابت ناقص در بازارهای مالی (مطالعه موردی شرکت‌های منتخب فعال در بورس اوراق بهادار تهران)، استاد راهنما: محمد نبی شهیکی تاش، استاد مشاور: فرهاد خداداد کاشی، پایان‌نامه دکتری رشته اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
شمس‌الدینی، مصطفی، شهیکی تاش، محمد نبی، خداداد کاشی، فرهاد، (1396)، سنجش ضریب عدم تقارن اطلاعاتِ شرکت‌های فعال در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی بورس اوراق بهادار تهران، اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 31، شماره 1، 72-60.
شهیکی تاش، محمد نبی، کاظمی، مهدی، امینی، موسی، (1391)، بررسی رابطه بین ساختار مالکیت و عملکرد شرکت در بورس اوراق بهادار تهران: رویکرد پانل دیتا، بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، دوره 12، شماره 9 و 10، 24-5.
شهیکی تاش، محمد نبی، نوروزی، علی، (1393)، بررسی ساختار بازار صنایع کارخانه‌ای ایران بر اساس مدل‌های ساختاری و غیرساختاری، مطالعات اقتصادی کاربردی، دوره 3، شماره 11، 79-49.
صمدی، سعید، بیانی، عذرا، (1390)، بررسی ارتباط متغیرهای کلان اقتصادی و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران. اقتصاد مالی، دوره 5، شماره 16، 112-91.
عبادی، جعفر، (1392)، اقتصاد اطلاعات، چاپ دوم، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
فغانی، خسرو، احمدی لنگری، سید حسین، (۱۳۹۵)، بررسی تأثیر ساختار مالی، اهرم مالی و سودآوری بر قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، همایش پژوهش‌های کاربردی در مدیریت صنعتی، سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی.
کاشانی پور، محمد، رسائیان، امیر، (1388)، رابطه Q توبین و معیارهای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها در ایران، حسابداری مالی، دوره 1، شماره 3، ۱۴۶-131.
مشکی، مهدی، (1390)، تعیین عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت‌های بورسی با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) و حداقل مربعات تعمیم‌یافته برآوردی (EGLS)، پیشرفت‌های حسابداری، دوره 3، شماره 1، 119-91.
مکیان، نظام‌الدین، رئیسی، مهین، (1393)، حاکمیت شرکتی بر عدم تقارن اطلاعاتی مطالعه موردی: بازار بورس اوراق بهادار تهران، دوره 14، پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار، شماره 4، 22-1.
موسایی، میثم، مهرگان، نادر، امیری، حسین، (1389)، رابطه بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 18، شماره 54، 94-73.
مهرآرا، محسن، حاجی کریمیان، پانیذ، (1396)، تأثیر تمرکز بازار بر عملکرد سیستم بانکداری در ایران، اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 20، 48-33.
نمازی، محمد، کرمانی، احسان، (1387)، تأثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره 15، شماره 53، 100-83.
نوروش، ایرج، حیدری، مهدی، (1383)، ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران با مدل CVA و بررسی رابطه آن با مدل با بازده سهام، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره 11، شماره 38، 147-121.
نیک بخت، محمدرضا، رحمانی نیا، جواد، (1389)، بررسی تأثیر مالکیت نهادی بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بورس اوراق بهادار، دوره 3، شماره 9، 60-43.
وکیلی فرد، حمیدرضا، موسوی، سید احمد، (1393)، ساختار سرمایه، رقابت در بازار محصول و عملکرد شرکت، دانش حسابداری مالی، دوره 1، شماره 3، 84-65.

Akerlof, G. A., (1970), the Market for “Lemons” Quality Uncertainty and the Market Mechanism, the Quarterly Journal of Economics, 84(3), 488-500.
Al-Muharrami, S., Matthews, K., & Khabari, Y., (2006), Market Structure And Competitive Conditions In The Arab GCC Banking System, Journal of Banking & Finance, 30(12), 3487-3501.
Arellano, M., & Bond, S., (1991), Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations, the Review of Economic Studies, 58(2), 277-297.
Arellano, M., & Bover, O., (1995), another Look at the Instrumental Variable Estimation of Error-Components Models, Journal of Econometrics, 68(1), 29-51.
Baltagi, B., (2008), Econometric Analysis of Panel Data, John Wiley & Sons.
Bessembinder, H., (2003), Trade Execution Costs and Market Quality after Decimalization, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 38(4), 747-777.
Billett, M.T., Garfinkel, J.A. & Yu, M. (2017), the Effect of Asymmetric Information on Product Market Outcomes, Journal of Financial Economics, 123(2), 357-376.
Bilson, C. M., Brailsford, T. J., & Hooper, V. J., (2001), Selecting Macroeconomic Variables as Explanatory Factors of Emerging Stock Market Returns, Pacific-Basin Finance Journal, 9(4), 401-426.
Blundell, R., & Bond, S., (1998), Initial Conditions and Moment Restrictions in Dynamic Panel Data Models, Journal of Econometrics, 87(1), 115-143.
Chen, N. F., Roll, R., and Ross, S. A., (1986), Economic Forces and the Stock Market, Journal of business, 59(3), 383-403.
Chen, T., (2015), Institutions, Board Structure, and Corporate Performance: Evidence from Chinese Firms, Journal of Corporate Finance, 32, 217-237.
Crawford, G.S., Pavanini, N. & Schivardi, F., (2018), Asymmetric Information and Imperfect Competition in Lending Markets, American Economic Review, 108(7), 1659-1701.
Dusabe, M. N., Kule, J. W., & Oluoch, O. J., (2016), Effect Of Asymmetric Information On The Performance Of Listed Manufacturing Companies, European Journal of Business and Social Sciences, 5(06), 342-352.
Eaton, B. C., Allen, D. W., & Eaton, D. F., (2012), Microeconomics: Theory with Applications, Pearson Canada.
Glosten, L. R., & Harris, L. E., (1988), Estimating the components of the bid/ask spread, Journal of financial Economics, 21(1), 123-142.
Holtz-Eakin, D., Newey, W., & Rosen, H. S., (1988), Estimating Vector Autoregressions with Panel Data, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1371-1395.
Madanoglu, M., Kizildag, M., & Ozdemir, O., (2018), Which Bundles of Corporate Governance Provisions Lead to High Firm Performance among Restaurant Firms?, International Journal of Hospitality Management, 72, 98-108.
Mas-Colell, A., Whinston, M. D., & Green, J. R., (1995), Microeconomic Theory, Oxford University press, New York.
Pillai, R., & Al-Malkawi, H. A. N., (2018), On the Relationship between Corporate Governance and Firm Performance: Evidence from GCC Countries, Research in International Business and Finance, 44, 394-410.
Piotroski, J. D., (2000), Value Investing: The Use of Historical Financial Statement Information to Separate Winners from Losers, Journal of Accounting Research, 38, 1-41.
Rosikah, P. MI & Rohansyah, M., (2018), Effects of Return on Asset, Return On Equity, Earning Per Share on Corporate Value, The International Journal of Engineering and Science (IJES), 7(3), 06-14.
Spence, M., (1976), Informational Aspects of Market Structure: an Introduction, the Quarterly Journal of Economics, 90, 591-597.
Stiglitz, J. E., (2000), The Contributions of The Economics of Information to Twentieth Century Economics, the Quarterly Journal of Economics, 115(4), 1441-1478.
Zhao, X., Jiang, X., & Li, Z., (2015), the impact of the economic crisis on the financial performance of multinational corporations, International Review of Economics & Finance, 37, 55-68.
Zicchino, L., (2002), Financial Structure and Economic Activity under Asymmetric Information, Colombia University.