آثار متغیرهای حقیقی و پولی- مالی بر نرخ سود سپرده بانکی ایران
محورهای موضوعی : اقتصاد مالیابوالقاسم مهدوی مزده 1 , ناصر الهی 2 , اکبر کمیجانی 3 , عباس دادجوی توکلی 4
1 - دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه مفید، تهران، ایران
3 - استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه مفید، تهران، ایران.
کلید واژه: نرخ سود, سیاست پولی, نظام بانکی, مدل رویکرد آستانه ای. طبقه بندی JEL : O23 E43, G21,
چکیده مقاله :
با توجه به ساختار اقتصادی کشور، مقاله حاضر درصدد مقایسه میزان آثار متغیرهای حقیقی (اختلاف بین نرخ دلار رسمی و غیر رسمی، شاخص قیمت زمین در تهران و حجم واردات رسمی و غیر رسمی) و متغیرهای پولی- مالی (بدهی بانک ها به بانک مرکزی ، سپرده‌های مدت دار و مطالبات غیرجاری ) بر نرخ سود سپرده پرداختی بانک ها، بر اساس نظریه درون‌زایی همزمان پول و نرخ بهره در اقتصاد است که در مطالعات برخی از پساکینزی های ساختارگرا مطرح گردیده است. مدل مورد استفاده، رویکرد آستانه ای(STAR) بوده و دوره زمانی بر اساس داده‌های فصلی سال های 1385− 1396 می باشد. نتایج حاصل از برآورد نشان می دهد با وجود انفعال سیاستگذار، در بازه زمانی سال 1385 الی نیمه نخست سال 1391، متغیرهای شاخص قیمت زمین، حجم سپرده های مدت دار و حجم واردات رسمی و غیر رسمی، معنی دار بوده و تاثیر مثبت بر نرخ سود سپرده پرداختی دارند که نشان می دهد انگیزه های سفته بازانه بانک ها و مشتریان، نقش مهمی در بالا بودن نرخ سود بانکی داشته اند. اما در بازه زمانی نیمه دوم سال 1391 الی 1396، تمام متغیرهای مستقل معنی دار و تاثیر مثبت بر نرخ سود سپرده پرداختی دارند که با شدت بیشتر به دلیل تنگنای مالی بانک ها و با شدت کمتر به دلیل انگیزه های سفته بازی بانک ها و مشتریان بوده است. Abstract Taking into account the theoretical issues of the subject, the empirical studies carried out and the economic structure of Iran and by using the STAR method as well as the seasonal data collected during 2006- 2017, the present study compares the effects of real variables (the difference between the official and unofficial US dollar rates, the land price index for Tehran, and the volume of official and unofficial imports), and monetary-financial variables (banks debt to the central bank, time deposits and non performing loans) on the deposits interest rate In based on the theory of simultaneous Endogenous money and interest rate in the economy, which has been raised in the studies of some of the structuralist post Keynesian. The results indicate that despite the policymakers passivity in the period from 2006 to the first half of 2012, the variables related to the land price index, the time deposits volume, and the volume of official and unofficial imports are meaningful and have a positive effect on the deposits interest rate, which shows that the speculative motive of banks and the customers play a significant role in the high interest rates. However, in the second half of 2012 to 2017, the independent variables qualities of being meaningful and having a positive effect on the deposits interest rate are more caused by the financial distress of banks and less caused by the speculative motive of banks as well as the customers Keywords: Interest rate, banking system, monetary policy, threshold approach model JEL Classification: O23 , E43, G21
1) اطلاعات سری‌های زمانی اقتصادی، بانک مرکزی ایران
2) اتابکی، مرتضی (1384)؛ بررسی عوامل مؤثر بر نرخ سود بانکی در سیستم بانکی ایران با استفاده از داده های تابلویی؛ پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی
3) بدری و زمان زاده،حمید (1396)؛ تحلیل رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی و پیامدهای آن در اقتصاد ؛ فصلنامه پژوهش‌های پولی-بانکی ، سال ۱۰ شماره ۳۴
4) کلان زراء نژاد، منصور و مهر مسعود، سعادت (1386)؛ عرضه پول در اقتصاد ایران؛ پژوهشنامه بازرگانی، شماره45
5) شاکری، عباس (1394) مقدمه ای بر اقتصاد ایران – تهران، نشر: رافع
6) عباسی، لیلا. (1381) بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود (سود دریافتی منهای سـود پرداختـی) در سیسـتم بـانکی ایـران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
7) موسسه تحقیقات مبین: محسین یزدان پناه (1395)
8) مهدوی مزده، ابوالقاسم؛ دادجوی توکلی، عباس و عسکری، آرین (1397) عوامل نامولد خلق سپرده های بانکی در اقتصاد ایران ؛ بیست و هشتمین همایش سیاست های پولی و ارزی
9) همتی مریم, جلالی نایینی سیداحمدرضا (1392)، تخمین توابع خطی و غیرخطی سیاست پولی در ایران، فصلنامه پژوهش‌های پولی-بانکی، شماره 1 جلد ۸ صفحات ۱-۳۰
10) Andries, A. M. and Capraru, B ,(2012); Impact of financial liberalization on banking sectors performancefrom CEEC, PLoS ONE, 8 (3), 1-2
11) Bernanke, B. S. (2017). Federal reserve policy in an international context. IMF Economic Review, 65(1), 5-36.
12) Bikker, J. A., & Gerritsen, D. F. (2018). Determinants of Interest Rates on Time Deposits and Savings Accounts: International Review of Finance, 18(2), 169-216
13) Fletcher, G. (2000), Understanding Dennis Robertson: The Man and His Work,
14) Cheltenham, UK and Northampton, MA, USA: Edward Elgar.
15) Furman, J., Stiglitz, J., (1998), Economic crises: evidence and insights from east Asia, Brookings Papers on Economic Activity (2), 1–135.
16) Goderis, B., Ioannidou, V.p., (2008), Do high interest rates defend currencies during speculative attacks? New evidence, Journal of International Economics 74, 158–169.
17) Hein, E. (2006b), ‘Wage bargaining and monetary policy in a Kaleckian monetary distribution and growth model: Journal of Economics, 3 (2), 305–29.
18) Ingham, G. (2013). The nature of money. John Wiley & Sons ; Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 92(6), 465-479
19) Krishnamurthy, A., & Vissing-Jorgensen, A. (2011). The effects of quantitative easing on interest rates: channels and implications for policy (No. w17555).
20) Lavoie, M. (2006), ‘Endogenous money: accommodationist’, in P. Arestis andM. Sawyer (eds), A Handbook of Alternative Monetary Economics, Cheltenham,UK and Northampton, MA, USA: Edward Elgar, pp. 17–34.Lavoie, M. (2011), ‘Money, credit and central banks in post-Keynesian economics’,in E. Hein and E. Stockhammer (eds), UK and Northampton,MA, USA, pp. 34–60.
21) Mann, G., (2013) ‘Monetary Exception: Labour Distribution and Money in Capitalism’, Capital and Class, 37, 2 (2013) for a Mann, G ‘Monetary Exception:, Capital and Class, 37, 2 for a penetrating analysis).
22) Martin, R. (2011). The local geographies of the financial crisis: from the housing bubble to economic recession and beyond. Journal of Economic Geography, 11(4)
23) Minsky, H. P., & Kaufman, H. (2008). Stabilizing an unstable economy (Vol. 1). New York: McGraw-Hill
24) Mishkin, F. S. (2011). Monetary policy strategy: lessons from the crisis (No. w16755). National Bureau of Economic Research
25) Mojtahed, A. (2004). Challenges and Requirements in Money and Capital Markets in Iran Economy, Proceedings of the Fourteenth Conference on Monetary and Foreign Policy, Monetary and Banking Research.
26) Rochon Louis-Philippe , Sergio Rossi (2017) " Advances in Endogenous Money Analysis , Edward Elgar Publishing, Oct 27, 2017
27) Smithin, J. (2013a), Essays in the Fundamental Theory of Monetary Economics and
28) Macroeconomics, Singapore: World Scientific Publishing.
29) Smithin, J. (2013b), ‘Keynes’s theories of money and banking in the Treatise and
30) General Theory’, Review of Keynesian Economics, 2 (2), 242–56.
31) Smithin, J. (2016a), ‘Endogenous money, fiscal policy, interest rates and the
32) exchange rate regime: a comment on Palley, Tymoigne, and Wray’, Review of Political Economy, 28 (1), 64–78.
33) Smithin, J. (2016b), ‘Some puzzles about money, finance and the monetary circuit’,
34) Cambridge Journal of Economics, 40 (5), 1259–74.
35) Werner. Richard A ( 2014 ) , Can banks individually create money out of nothing International Review of Financial Analysis, 2014, vol. 36, issue C, 1-19
36) Werner, R. A. (2016). A lost century in economics: Three theories of banking and the conclusive evidence. International Review of Financial Analysis, 46, 361-379
37) Wray, L. R. (2012). Modern money theory: A primer on macroeconomics for sovereign monetary systems. Palgrave Macmillan.
38) Gaspar, V., Pérez-Quirós, G., & Rodríguez Mendizábal, H. (2004). Interest rate determination in the interbank market
یادداشت‌ها