تاب‌آوری شهری و مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی، سیل 1398 شهر پلدختر)
محورهای موضوعی : آمایش محیط
صحبت اله بزرگ زاده
1
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
مجید شمس
2
(استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
کلید واژه: پلدختر, سیلاب, تاب‌آوری, مخاطرات.,
چکیده مقاله :
نگاه جامع و چند جانبه جهت بررسی مخاطرات طبیعی لازمه جوامع امروزی به ویژه مناطق شهری است. این دیدگاه در مورد بلایای طبیعی، حریم گسل، ساختوساز نامقاوم، بافتهای فرسوده، گسترش شهرکها و احداث خانه در دامنهها، عدم رعایت حریم رودخانهها در مناطق شهری و ساختوساز در حریم آن نیازمند بررسی علمی و تخصصی جهت کاهش پیامدها و اثرات سوء مالی و جانی و همچنین برنامه‌ریزی مناسب و کارآمد به منظور مدیریت شهری و منطقه‌ای می‌باشد. از طرفی تاب‌آوری شهری به دنبال پیش بینی، و کاهش اینگونه مخاطرات است. شهر پلدختر واقع در استان لرستان و حوضه سیلابی کشکان به دلایل متعدد طبیعی و انسانی دارای ظرفیت ایجاد سیلاب است. لذا برای جلوگیری از تکرار آن می‌بایست ضمن مطالعات پژوهشی، اقدامات سازه‌ای و مکانیکی مبتنی بر محیط طبیعی و همچنین به مدیریت یکپارچه صحیح و آموزش و مهارت و توجه به ارتباط متقابل زیرساخت‌ها و تجهیزات هنگام بروز سانحه و هماهنگی و همکاری بین بخش‌های عمومی و خصوصی‌ها توجه خاص شود. پژوهش، از نظر هدف کاربردی–توسعه‌ای و از لحاظ نوع روش تحقیق، پژوهش با روش تحلیلی–کتابخانه‌ای می‌باشد.
A comprehensive and multifaceted perspective is imperative for examining natural hazards in contemporary societies, particularly within urban settings. This viewpoint encompasses considerations related to natural disasters, fault boundaries, unsustainable construction practices, deteriorating structures, the encroachment of settlements onto slopes, disregard for river boundaries in urban areas, and construction without due consideration for privacy. A thorough scientific and specialized investigation is essential to mitigate the consequential adverse financial and life impacts. Additionally, effective urban and regional management necessitates meticulous planning. The city of Poldokhtar, situated in Lorestan province and within the Kashkan flood basin, possesses the potential to induce floods owing to a myriad of natural and human factors. To prevent the recurrence of such incidents, proactive measures are imperative. These include not only research studies but also structural and mechanical interventions grounded in the natural environment. Furthermore, integrated management, skills training, and attention to the interconnectivity of infrastructures during emergencies are vital. Coordination and collaboration between public and private entities demand particular emphasis. The research, aligning with applied-developmental goals and employing an analytical-library method, seeks to contribute to the comprehensive understanding and effective management of natural hazards.
1- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزاداری استان لرستان. گزارش فیزیو گرافی حوزه کشکان1397.
2- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزاداری استان لرستان. گزارش زمین شناسی حوزه کشکان1397.
3- استانداری لرستان1398. مستند سیلاب فروردین 1398.
4- اسلامیان،سید سعید. سبزواری 1399. سیل و تاب‌آوری مطالعه مروری . نشریه حفاظت منابع آب و خاک . سال 12 شماره 1 صص 150-137.
5- امینی، سعید؛ مشهدی، حسن، 1395، منابع نظری مدیریت آسیب پذیری زیر ساخت‌ها، چاپ اول، ص 1362 – 137.
6- چگنی، کوروش وهمکاران، مطالعات نیمه اجمالی خاکشناسی و طبقه‌بندی مناطق پلدختر سال 1398، مؤسسه تحقیقات خاک و آب لرستان
7- حاتمی نژاد، حسین؛ نصرتی هِشی، مرتضی،1395، تاب‌آوری و پایداری در مقابل بلایای طبیعی (چالش برای شهر هیا آینده)، چاپ اول، ص 20
8- حسین زاده. سید رضا. جهادی طرقی 1386.گسترش شهر مشهد بر الگوی زهکشی طبیعی و تشدید سیلاب¬های شهری. پژوهش‌های جغرافیایی. دوره 39 شماره61 صص159-145.
9- رفعیان، مجتبی؛ رضایی؛ عسگری؛ پرهیزگار؛ شایان. 1390. (تبیین مفهومی تاب‌آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماعی محور) فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره15.
10- سپهر،عادل. کاویان 1393. طبقه‌بندی تحمل‌پذیری مناطق شهری کلان‌شهر مشهد به مخاطرات محیطی با استفاده از برنامه‌ریزی خطی تعامل تناوبی. نشریه جغرافیا و محیط جغرافیایی. دوره 3 شماره1صص141-125.
11- صالحی، اسماعیل. رضایی، لاهیجانیان، احسانی.1400. ارزیابی و تحیلی تاب‌آوری کاربری اراضی شهری مطالعه موردی منطقه22 تهران. فصلنامه جغرافیایی سرزمین سال18 شماره71صص 23-24.
12- فرهمند، قاسم. قهرودی، خالدی.1399 سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری مناطق شهری در برابر سیلاب‌های شهری)مطالعه موردی: شهر ارومیه(.فصلنامه محیط جغرافیایی پایدار. سال دوم شماره 3.صص182-162.
13- فرهمندی، هوشنگ و همکاران،1399سنجش تاب‌آوری زیست محیطی در سطح محلات منطقه چهارده شهر تهران، آمایش محیط شماره 48 صص20-1 .
14- کاظمیان، غلامرضا. باقری، شجاعی بررسی میزان حمایت از مفهوم تاب‌آوری شهری در قوانین شهری ایران. اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار دانشگاه علامه طباطبایی 1393 .
15- مختاری مطلق, پیمان. صادقی،بصیرپور 1396نقش برنامه‌ریزی منطقه‌ای در کاهش مخاطرات سیلاب رودخانه زاینده رود. پنجمین کنفرانس جامع مدیریت و مهندسی منابع آب.27 .
16- Richard J.T. Klein , Robert J. Nicholls , Frank Thomalla Resilience to natural hazards: How useful is this concept. Volume 5, Issues 1–2, 2003, Pages 35-45
17- Susan Cutter, Lindsey Barnes, Melissa Berry, Christopher Burton,Elijah Evans, Eric Tate, Jennifer Webb, A place-based model for understanding community resilience to natural disasters Global Environmental Change Volume 18, Issue 4, October 2008, Pages 606-598
18- 18-Thomalla Frank , Richard J.T. Klein, Robert J. Nicholls 2003Resilience to natural hazards: How useful is this concept.Volume, Issues 1–2, 2003, Pages 35-45
19- Mayunga, J.S. (2007) Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A Capital-Based Approach, Department of Landscape Architecture and Urban Planning, Hazard Reduction & Recovery Center, Texas A&M University, Colleg