بررسی تابآوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه‌های زیست محیطی و ارائه راهبردهای مدیریت شهری
محورهای موضوعی : آمایش محیطنرجس درمانی 1 , حسین پرورش 2 , محسن دهقانی 3 , ولی علی پور 4
1 - دانشجوی دکتری گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
2 - استادیار گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس،ایران
3 - دانشیار گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
4 - دانشیار گروه بهداشت محیط دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان
کلید واژه: تابآوری, مؤلفه¬های زیست‌محیطی مدیریت شهری, توانمند سازی دولت‌های محلی, بندر عباس.,
چکیده مقاله :
افزایش مخاطرات طبیعی و انسانی به ویژه در کشورهای در حال توسعه سبب توجه بیشتر به مفاهیمی از جمله آسیب¬پذیری و تاب¬آوری شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاب¬آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه‌های زیست-محیطی و ارائه راهبرد مدیریت شهری انجام شده است. جامعه و نمونه آماری پژوهش شامل خبرگان مسائل برنامه¬ریزی شهری است که به صورت نمونه¬هاي هدفمند انتخاب و مورد پرسشگري قرار گرفته¬اند (تعداد20 نفر). فرایند انجام این پژوهش شامل: ارزیابی، تحلیل و برآورد وضعیت تاب¬آوری شهر بندرعباس؛ اولویت‌بندی شاخص¬ها و مؤلفه¬های زیست¬محیطی؛ ارائه راهبرد توسط خبرگان جهت بهبود تاب¬آوری شهر بندرعباس می¬باشد. اکثر پژوهش¬های در ایران در بعد آسیب¬پذیری اجتماعی و اقتصادی انجام گرفته است اما در مطالعه حاضر ارتباط تاب¬آوری اکوسیستمی و شاخص¬های زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی تاب¬آوری شهری در این پژوهش می‌تواند، روشی نو در مدیریت شهری محسوب شود. نتایج بررسی نشان می‌دهد: وضعیت تاب¬آوری شهری بندرعباس با مقدار محاسبه شده 29/3 مطلوب و در وضعیت مناسبی در مقابل بحران‌های زیست محیطی قرار دارد. در نهایت از آزمون فریدمن جهت رتبه‌بندی شاخص¬ها و مؤلفه¬های زیست‌محیطی شهر بندرعباس استفاده شده است و راهبردهای مدیریت شهری با استفاده از نظر خبرگان جهت بهبود تاب¬آوری شهر بندرعباس ارائه گردیده است.
Increasing natural and human hazards, especially in developing countries, have led to more attention being paid to concepts such as vulnerability and resilience. The aim of this study was to investigate the resilience of Bandar Abbas city in environmental dimensions and components and to present an urban management strategy. The population and the statistical sample of the study include experts in urban planning issues who have been selected and questioned as purposeful samples (20 people). Prioritization of environmental indicators and components; Presenting a strategy by experts to improve the resilience of Bandar Abbas.Most of the researches in Iran have been done in terms of social and economic vulnerability, but in the present study, the relationship between ecosystem literacy and environmental indicators has been investigated. Assessing urban resilience in this research can be considered as a new method in urban management. The results of the survey show: The urban resilience situation of Bandar Abbas with the calculated value of 3.29 is favorable and in a good situation in the face of environmental crises. Finally, Friedman test has been used to rank the indicators and environmental components of Bandar Abbas and urban management strategies have been presented using the opinion of experts to improve the resilience of Bandar Abbas.
اخلاقی، س ج.، طالشی، م .، (1397)، ارتقای تابآوری جوامع محلی راهبرد آینده برای مقابله با خشکسالی مورد مطالعه: حوضه آبخیز حبله رود، طبیعت ایران/ جلد3،شماره3، پیاپی10، مرداد-شهریور.1397، صفحات 68-60.
افشین اخگر، ر.، شیعه، ا.، رضایی، م.، (1398)، ارزیابی رویکرد شهر بوم مبنا بر اساس توسعۀ پایدار به روش تحلیل ارزیابی یکپارچۀ محیطی(IEA)، نشریه علمی باغ نظر، 16(74)، مرداد 1398، صفحات 54-43.
بدیع بلادری، پ.، (1396)، پایان نامه تحلیل و بررسی وضعیت تابآوری زیست محیطی در شهر زابل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه جغرافیا، دانشگاه زابل، تعداد صفحات 210.
بزرگ زاده، ص.، شمس، م.، 1402، تابآوری شهری و مخاطرات طبیعی، فصل نامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، شماره 63، زمستان 1402، صفحات 68- 51.
تقوایی، م.، جوزی خمسلویی، ع.، 1401 ﺑﺮآورد ﻣﯿﺰان آﺳیب‌پذیریي و ﺗﺎبآوري کارﺑﺮيﻫﺎي ﺷﻬﺮي در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮان و ﺗﺨﻠﯿﻪ اﺿﻄﺮاري ﻣﻮرد: ﻣﺪارسﻧﺎﺣﯿﻪ دوآﻣﻮزشی اﺻﻔﻬﺎن، فصلنامه علمی-پژوهشی آمایش محیط، شماره56، بهار 1401،صفحات 65-47.
جعفري، ع.، (1379).گيتاشناسي ايران. ج 3، دايرة‌المعارف جغرافيايي ايران، چ 1، تهران: گيتاشناسي، 1379، ص 199.
حسین زادهی دلیر،ک.، محمدیان،م.، سرداری، ر.، (1398)، «مروری برمفهوم تابآوری شهری»، فصلنامه علمی تخصصی مطالعات طراحی شهری و پژوهشهای شهری، سال دوم، شماره3 (پیاپی:6) تابستان(1398)، صفحات 78- 69.
سادات مظلوم، م.، رجبی، آ.،1402، ارائه الگوی تابآوری اجتماعی در محلات قدیمی شهری (مطالعه موردی: محله اوین)، فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، شماره 62، پاییز 1402، صفحات 19-1.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش، استان هرمزگان، چاپ دهم، 1399، صفحات 63.
سازمان حمل و نقل و پايانه‌هاي كشور،(1380)، وزارت راه و ترابري. اطلس جاده‌هاي ايران (ويرايش دوم).تهران: همشهري، ص 134.
سجادي، ژ.، یارمرادي، ک.، کانونی، ر.، حیدری، م.، (1396)، نقش حکمرانی شایسته در ارتقاء کیفیت محیط زیست شهري از دیدگاه ساکنان، مطالعه موردی: مجله باغ فردوس منطقه 1 شهر تهران،1396، دو فصلنامه پژوهشهاي بوم شناسی شهري، سال هشتم، شماره 1، پیاپی 15، بهار و تابستان 1396، صفحات 108- 95.
شیخی، م.، رفیعیان، م.، پیری، ا.، پشابادی، ش.، (1397)، ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تابآوری در شهرهای کوچک (مطالعه موردی: شهرکامیاران(، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال9، شمارۀپیاپی32، بهار1397. صفحات 82-67.
Admiral,H. Cornaro, A. (2020), Future cities, resilient cities – The role of underground space in achieving urban resilience, 1-6.https://dio.org/10.1016/j.undsp.2019.02.001.
Andersen, L. E., Cardona, M., (2013), Building resilenceagainst adverse shocks:What are the determinants ofvulnerability and resilence?: Development ResearchWorking ,Paper Series,1-21. Retrieved from: https://www.econstor.eu/dspace/bitstream/10419/ 7809/1/750070242.pdf
Avazpour, L., (2016), The Role of Social Capital in EnhancementRangeland Users in Toward Retrogressive Rangeland Trend (Case Study: Kalpush Area, Mayamey District, Semnan Province), Ms.c Thesis, Tarbiat Modarres University. p164.
Chang, S. E. (2014), Infrastructure resilience to disasters, TheBridge, 44. 36-41. Retrieved from:https://trid.trb.org/view.aspx?id=1328262.
Coconea, L.,Bellini, E., (2019) ,Advanced Traffic Management Systems supporting resilient smart cities, Transport Research Procedia 41 (2019) 556–558.
Hernantes, J., Maraña, P., Gimenez, R. ,Mari Sarriegi, J., Labaka, L., (2018), Towards resilient cities: A maturity model for operationally zing resilience’ Contents lists available at Science Direct Cities, Volume 84, January 2019, Pages 96-103.
(2015), Resilient City Agenda, Available at http://resilientcities2100 .iclei.org/ file admin /RC2100/files/Sendai _Conference/ICLEI_RCAgenda_201502.pdf. Retrieved September 9,.2016.
Kapucu,N., Ge, Y., Martin, Y., Williamson, Z.,(2021), Building a Sustainable and Safe Urban Environment , See discussions, stats, and author profiles for this publication at:
https://www.researchgate.net/publication/346515183,Urban Governance 1 (2021) 10–16 Contents lists available at ScienceDirect Urban Governance journal homepage: www.elsevier.com/locate/ugj DOI:10.13140/RG.2.2.18120.55040, pp 1-18.
Kim, D., Song S.K., (2018), Measuring changes in urban functional capacity for climate resilience: Perspectives from Korea, journal Futures ,102 (2018) 89–103. https:// doi.org/10.1016/ j.futures.2018. 05.001
Laframboise, N.,& ACEVEDO, S., (2014), Mother Nature. Finance & Development, 51, 44- 47. Retrieved
from:IMF_2014_Man_MotherNature.pdf
Malalgoda, C., Amaratunga, D. , Haigh, R., (2018), Empowering local governments in making cities resilient to disasters: research methodological perspectives, Procedia Engineering 212 (2018) 902–909, Available online at sciencedirect.com.
McPhearson, T., Andersson, E., Elmqvist, T.,& Frantzeskaki, N. (2015), Resilience of and through urban ecosystem services. Ecosystem Services, 12,pp 152–156. http://doi.org/10.1016/j.ecoser.2015.07.012
McPhearson, T., Hamstead, Z. A., Kremer, P., (2014), Urban ecosystem services for resilience planning and management in New York City, Ambio, 43(4), 502–515.
Meerow, S., & Newell, J. P. ,(2015), Resilience and complexity: A bibliometricreview and prospects forindustrial ecology. Journal of Industrial Ecology, 19(2),236–251. http://dx.doi.org/10.1111/jiec.12252.
Patten, T., (2016), The role of ecological wisdom in managing for sustainable interdependent urban and natural ecosystems،Journal of Landscape and Urban Planning,155,pp3–10. https://doi.org/10.1016/landurbplan. 2016.01.013
Pizzo, B., (2015), problematizing resilience: Implications for planning theory and practice. Cities .43: 133–140.
DOI:10,1016/j.cities.2014,11,015.
Sharifi ,A., (2019), “Resilient urban forms: A macro-scale analysis”, Contents lists available at Science Direct: Cities, Volume 85, February 2019, pp1-14. DOI: 1016/ J. CITIES. 2018. 11.023. Corpus ID: 158978671.
Sharifi ,A., Yamagata, Y. , (2018), Resilience-Oriented Urban Planning ,Global Carbon Project—Tsukuba International Office, National Institute for Environmental Studies, 16-2 Ono gawa, Tsukuba, Ibaraki Prefecture 305-8506,© Springer International Publishing AG, part of Springer Nature 2018, Resilience-Oriented Urban Planning, Lecture Notes in Energy 65,pp3-27. https://doi.org/10.1007/978-3-319-75798-8_1
Suárez, M., Gómez- Baggethun, M., Benayas, J., Tilbury, D., (2016), Towards an Urban Resilience Index: A Case Study in 50 Spanish Cities. Sustainability , 8(8): 774,pp 1-19. https://doi.org/10.3390/su8080774.
Widborg, A., (2017), The Challenge of Change: Planning for Social Urban Resilience. In Urban Regions Now & Tomorrow, Springer Fachmedien Wiesbaden: 99-119.pp 373–385. https:// doi. 10. 1007/ 978-3-658-16759-2-5. 2013. 204
Wikstrom, A., (2013), The Challenge of Change: Planning for social urban resilience: An analysis of contemporary planning aims and practices,pp 1-60. Retrieved from http:// www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A636112&dswid=mainwindow.
Yang ,Y., Thomas Ng، J., Xu3,F., Skit more,M., (2018), onwards sustainable and resilient high; h density cities through better integration of infrastructure networks, Sustainable Cities and SocietyVolume 42, October 2018, pp 407-422.