امکان‌سنجی حق اشتغال شهروندان معلول از منظر قوانین موضوعه و اسناد بین المللی
محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومیخاطره قاسمی 1 , هدیه سادات میرترابی 2 * , احسان آقامحمدآقایی 3
1 - کارشناس ارشد حقوق عمومی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی
2 - گروه حقوق، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
3 - گروه حقوق، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.
کلید واژه: اسناد بین المللی#تعهد دولت#قوانین موضوعه#حق اشتغال شهروندان معلول#,
چکیده مقاله :
حق اشتغال معلولان از یک سو بنا به ملاحظات شهروندی، دغدغه اکثر اسناد عام و خاص حقوق بشری، اعم از بین‌المللی و منطقه‌ای قرار دارد و از دیگر سو، به دلیل مقتضیات خاص جسمی و ذهنی شهروندان ، ممکن است نیازمند تعهدشناسی ویژه از جانب دولت ها ، بنا به ملاحظات رفتاری و الزامات حمایتی باشد. در این میان، اصل برابری فرصت شغلی و اصل منع تبعیض که بنیادی‌ترین اصل در تمامی اسناد حقوق بشری و قوانین داخلی هستند، دولت را به مثابه نهادی مسئول و متعهد هدف می‌گیرد و بر آن است که تعهد دولت در زمینه حقوق معلولان با عنایت به موجه بودن تبعیض مثبت، مستلزم باز تفسیری از حقوق و تکالیف مربوطه است. در نظام حقوقی ایران به موجب قانون جامع حمایت جامع حمایت از حقوق معلولان تقریباً تمام ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی، نیمه دولتی، نهادهای عمومی و انقلابی و حتی بعضاً خصوصی و غیرانتفاعی را ملزم به حمایت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی شهروندان معلول می‌نماید و به عنوان نخستین قانون که چنین نگاه وسیع و گسترده‌ای به مسائل معلولان دارد، دارای اهمیت است. . با وجود این، در اجرای سیاست ها وقوانین کاستی هایی از جمله در به کارگیری شهروندان معلول در مشاغلی که استعداد و توانایی انجامشان را دارند به خاطر نداشتن ظاهر مورد قبول جامعه، مشاهده می‌شود. از این رو نگارندگان در نوشتار حاضر،در تلاشند تا در پرتو قوانین موضوعه و تأکید بر تعهدات دولت، امکان بهره مند سازی شهروندان معلول را از حق اشتغال ایشان در جامعه، بسنجند.
On the one hand, the right to employment of the disabled is a concern of most general and special human rights documents, both international and regional, based on citizenship considerations, and on the other hand, due to the specific physical and mental requirements of citizens, it may require special commitment from the governments. , based on behavioral considerations and support requirements. In the meantime, the principle of equal employment opportunity and the principle of prohibition of discrimination, which are the most fundamental principles in all human rights documents and domestic laws, target the government as a responsible and committed institution, and it means that the government's commitment in the field of disabled people's rights is justified Positive discrimination requires a reinterpretation of rights and duties. In Iran's legal system, according to the comprehensive law on the comprehensive protection of the rights of the disabled, almost all governmental, semi-governmental bodies and organizations, public and revolutionary institutions and even sometimes private and non-profit organizations are required to provide cultural, economic, social and educational support to the disabled citizens. The title of the first law, which has such a broad view on the issues of the disabled, is important. Despite this, shortcomings are observed in the implementation of policies and laws, including the employment of disabled citizens in jobs that they have the talent and ability to do because they do not have the appearance accepted by the society.
ابدی، سعیدرضا، آگاه، وحید، حقوق کار افراد دارای معلولیت در ایران: از نخستین تلاش‌های بین‌المللی تا کار شایسته، فصلنامه توانبخشی،(۱۳۹۱)، دوره سیزدهم، شماره اول، شماره مسلسل 51، صص 101-88 .
ابراهیمی، محمد، (1392)، قواعد استاندارد درباره برابرسازی فرصت‌ها برای معلولان، تهران، مراکز جامعه معلولین ایران
امیدی، رضا، غفاری، غلامرضا، (1390) ،کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، چاپ دوم، تهران، نشر شیرازه
امیرارجمند، اردشیر، (۱۳۸۶) ، مجموعه اسناد بین‌المللی حقوق بشر، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
بهری خیاوی، بهمن، عابدینی،عبدالله،اشتغال معلولین از منظر حقوق بین‌الملل، فصلنامه تحقیقات حقوقی معاهده،(۱۳۹۷)،شماره 3، صص 142-109.
بیگدلی، محمدرضا، (۱۳۷۹)، حقوق کودک و حقوق کودکان معلول در قوانین داخلی و بین‌المللی، تهران، پژوهشکده کودکان استثنایی
پروین، خیراالله، (1395)، حقوق بشر از نظر تا عمل، تهران، نشرمیزان.
پروین، خیرالله، حسن آبادی، مسعود، حق بر استخدام معلولان در دستگاه‌های اجرایی ایران با تاکید بر بررسی موردی آرای هیات عمومی دیوان عدالت اداری، فصلنامه حقوق اداری،(۱۳۹۸) ، سال ششم، شماره 18، صص 31-9.
توسل نائینی، منوچهر، کاویار، میرحسین، تاملی بر حقوق معولان از منظر کنوانسیون حقوق معلولان و سایر اسناد بین‌المللی، اندیشه‌های حقوق خصوصی، (۱۳۸۷) ، دوره 5، شماره 13، صص50-29.
حسینی، سید حسن، صفری، فاطمه، معلولیت، فقر و طرد اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی،(۱۳۸۷) ، شماره 31، صص 284-265.
رحمت الهی، حسین، آقامحمدآقایی، احسان، (1399)، دوره پیشرفته حقوق عمومی مکتب حقوق طبیعی و حقوق موضوعه و آثار آن در ساختار قدرت و حقوق عمومی، تهران، انتشارات حقوقی مجد.
السان، مصطفی، حقوق بشر و حقوق کارگران معلول در مقررات داخلی و بین‌المللی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، (۱۳۸۳)، سال سوم، شماره 13، صص 80-57 .
طباطبایی سید احمد، نوری نشاط، سعید، تعهدات جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق فرهنگی افراد معلول، مجله حقوق خصوصی، (۱۳۸۸)، دوره 6، شماره 15، 131-105.
عراقی، عزت الله، رنجبران، امیرحسین، (۱۳۹۱)، تحول حقوق بین‌المللی کار، چاپ اول، تهران، موسسه کار و تأمین اجتماعی
عمرانی، سلمان،بکشلو، رضا،محمدی، محمدرضا، ،تبعیض مثبت با تبعیض روا؟ تاملی بر مفهوم شناسی تبعیض در نظام حقوقی ایران، فصلنامه حقوق اداری، (1401)، سال 9، شماره 30، صص 120-99.
قاری سید فاطمی، سیدمحمد، تحول گفتمانی: حق‌ها و آزادی‌های معلولان در آیینه حقوق بشر معاصر، مجله پژوهش‌های حقوقی، (۱۳۸۷)، دوره 7، شماره 13، صص 208-185.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد، (۱۳۸۷)، حقوق بشر در جهان معاصر، چاپ دوم، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش
مصفا، نسرین، اقدامات بین‌المللی در حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، (۱۳۸۱)، شماره 58، صص 270-253.
موسوی بافتی، عاطفه سادات، حقوق استخدامی و اجتماعی کارگران معلول در مقررات داخلی و اسناد بین‌المللی، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1394.
موسوی، عاطفه، بررسی حقوق استخدامی معلولان در مقررات داخلی با نگاهی به اسناد بین‌المللی، مجله مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، (۱۳۹۶)،دوره 3، شماره 2/1، صص100-88.
نصیب، سید محمدحسین، جهان‌بین، سید عبادالله، جهان‌بین، سید فخرالدین، نگرش بر وضعیت حقوق معلولان در ایران (در پرتو حمایت‌های رفاهی و مدنی دولت، نشریه حقوق اساسی، (۱۳۹۰)، شماره ۱۶، صص168-141.
نوسباوم، مارتا، سن، آمارتیا (1400)، کیفیت زندگی، حسن فشارکی، تهران، نشر شیرازه.
یوسفیان، الهام، تاملی بر قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در پرتو مقررات کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت، مجله پژوهش‌های حقوقی،(1387)، دوره 7، شماره 13، صص219-209.
Nubberger, Angelika, work, right to , international protecyion, max planck encyclopedia of public international law ( online version, march 2007, para 37)
OREILY, A, 2007, The right to decent work of persons whit disabilities, International Labour office, Geneva