بررسي تطبيقي ميان نظرية جهاني «حکمراني خوب» بر مبنای بيانيه گام دوم انقلاب اسلامي به منظور سياستگذاري مطلوب
محورهای موضوعی : فلسفه سیاسی انقلاب اسلامیمهرداد عطائی 1 , مسعود مطلبی 2 , سید مصطفی ابطحی 3
1 - دانشجوي دکتری علوم سیاسی(سياستگذاري عمومي)، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقيقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاديار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استاديار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: حکمراني خوب, بيانيه گام دوم, توسعه, سياستگذاري,
چکیده مقاله :
اسناد بالادستی در هر کشور به‌طور اساسی در تعیین الگوها و معیارهای حکمرانی تأثیرگذار هستند. در جمهوری اسلامی ایران، قانون اساسی به عنوان نخستین سند بنیادین، اصول و مبانی حکمرانی را پس از انقلاب اسلامی مشخص کرده است. این سند، مبنای قانونی و سیاسی نظام جمهوری اسلامی را شکل داده و در طول چهاردهه گذشته، به عنوان راهنمایی برای سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان در کشور عمل کرده است. در سال 1397، در آستانه ورود به دهه پنجم حیات نظام جمهوری اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای بیانیه‌ای با عنوان «گام دوم انقلاب اسلامی» صادر کردند. این بیانیه به‌عنوان یک سند بالادستی جدید، شامل جنبه‌های متنوعی از سیاست، فرهنگ، علم، اقتصاد و جامعه می‌باشد و به عنوان نقشه راهی آینده جمهوری اسلامی ایران را در«گام دوم» ترسیم می‌نماید. در این راستا، بیانیه مذکور به‌طور خاص بر ضرورت تجدید نظر در رویکرد ها و سیاست‌ها تأکید دارد و به دنبال تقویت و بهبود حکمرانی در کشور است .اين پژوهش در گام اول بر آن است تا از ميان منويات سند گام دوم يک الگوي حکمراني استخراج کند (متغیر مستقل) و در گام بعدي با بررسي تطبيقي ميان سند جهاني «حکمراني خوب» (متغیر تعدیل کننده) و الگوي استخراج شده، ميزان تناسب آن دو را با توسعة کشور (متغیر وابسته) بررسي نمايد. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به این سوال خواهد بود: آيا مي‌توان از محتواي بيانيه گام دوم انقلاب اسلامي؛ به يک الگوي منسجم براي سياستگذاري در کشور رسيد؟ براي سياستگذاري عمومي در ايران؛ بين محتواي بيانيه گام دوم انقلاب اسلامي و حکمراني خوب (تعريف جهاني) کداميک شرايط بهتري را دارد؟ فرضيه نگارندگان براين اساس است: اجرای مؤلفه‌های بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی می‌تواند به بهبود کیفیت حکمرانی و افزایش کارایی سیاستگذاری عمومی در ایران منجر شود همچنین تطابق اصول بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با معیارهای جهانی حکمرانی خوب، نشان دهنده قابلیت این بیانیه برای ایجاد یک مدل پایدار و مؤثر در سیاستگذاری عمومی است.
High-level documents in any country fundamentally influence the patterns and criteria of governance. In the Islamic Republic of Iran, the Constitution serves as the primary foundational document, establishing the principles and foundations of governance following the Islamic Revolution. This document has shaped the legal and political basis of the Islamic Republic and has acted as a guide for policymaking and major decision-making in the country over the past four decades. In 2018, on the threshold of entering the fifth decade of the Islamic Republic’s existence, Ayatollah Khamenei issued a statement titled “The Second Step of the Islamic Revolution.” This statement, as a new high-level document, encompasses various aspects of politics, culture, science, economy, and society, outlining a roadmap for the future of the Islamic Republic of Iran in its “Second Step.” In this context, the statement specifically emphasizes the necessity of reconsidering approaches and policies, aiming to strengthen and improve governance in the country.
This research initially aims to extract a governance model from the contents of the Second Step document (independent variable) and subsequently examines the compatibility between this model and the global document of “Good Governance” (moderating variable) through a comparative analysis, assessing their alignment with the country’s development (dependent variable). The research seeks to answer the following question: Can a coherent model for policymaking in the country be derived from the content of the Second Step statement of the Islamic Revolution? For public policymaking in Iran, which has better conditions between the content of the Second Step statement of the Islamic Revolution and good governance (global definition)? The authors’ hypothesis is based on the premise that the implementation of the components of the Second Step statement of the Islamic Revolution can lead to an improvement in the quality of governance and an increase in the efficiency of public policymaking in Iran. Furthermore, the alignment of the principles of the Second Step statement with global good governance criteria indicates the potential of this statement to create a sustainable and effective model for public policymaking.
منابع
1. پورعزت، علی‌اصغر (1387) مبانی دانش اداره دولت و حکومت، تهران: انتشارات سمت.
2. جمعه پور، محمود، (1393) «بومی‌سازی در عرصه توسعه نقش دانش بومی در فرآیند آن» دو فصلنامه دانشهای بومی ایران، شماره دو، پاییز و زمستان.
3. جمعي از مولفان (1395) « قانون اساسی جمهوری اسلامی» چ2؛ تهران: نگاه بوستان صص22-23
4. چمبرز، رابرت (1396) « توسعه روستایی، اولویت‌بخشی به فقرا (حمایت از اقشار آسیب‌پذیر) »؛ مترجم مصطفی ازکیا؛ چاپ چهارم؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. دباغ، سروش؛ نفری، ندا. (1388) «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب» نشريه علمي پژوهشي مدیریت دولتی؛ دانشگاه تهران: دوره 1، شماره 3 ؛ پاییز و زمستان.
6. دشتکی صفری، محمد ؛ زارع، رضا (1398)، طراحی سیاست، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 5، شماره 3.
7. شریف‌زاده، فتاح؛ قلی‌پور، رحمت اله؛ (۱۳۸۲) «حکمرانی خوب و نقش دولت.» مدیریت فرهنگ سازمانی پاییز و زمستان ، دوره اول؛ شماره 4.
8. شریفیان‌ثانی،مریم (1380) «مشارکت شهروندی، حکمرانی شهری و مدیریت شهری» فصلنامة مدیریت شهری؛ دوره:2؛ شماره: 8.
9. صباغ کرمانی، مجید؛ مهدی باسخا (1388) «نقش حکمرانی خوب در بهبود کارکرد هزینه‌های دولت: مطالعه موردی بخش بهداشت و آموزش کشورهای اسلامی»؛ فصلنامه علمي پژوهشي تحقیقات اقتصادی؛ بهار.
10. قليپور، رحمت‌اله (1387) «حکمراني خوب و الگوي مناسب دولت» معاونت پژوهشي دانشگاه آزاد اسلامي؛ دفتر گسترش توليد علم.
11. مرکز پژوهش‌های مجلس (1382). «حکمرانی و مبارزه با فساد: طرح پژوهشی حکمرانی خوب(1)»؛ تهران: آبان ماه؛ شماره، .۶۸۰۱
12. مقیمی سید محمد (1397) « بیانیه گام دوم انقلاب رهنامه پیشرفت ايرانی ـ اسلامی» فصلنامه مديريت اسلامی شماره3 سال 26.
13. ميدري، احمد؛ خيرخواهان، جعفر (1383). «حکمراني خوب بنيان توسعه» تهران: مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي.
14. یزدانی زازرانی، محمدرضا. (1391). «بررسی رابطۀ مفهومی و تأثیر حکمرانی بر سیاستگذاری عمومی» تهران: پژوهش‌های روابط بین الملل؛ 2(4)
15. Clarke, Chris (2018) Localisation - Implications for the International Non-Government Organisation sector, The Council for International Development (CID) 30 November 2018. https://www.cid.org.nz.
16. Hoppe, Robert (2018) Heuristics for practitioners of policy design: Rules-of-thumb for structuring.
17. Huther, Jeff, & Shah, Anwar (2000) “Applying a Simple Measure of Good Governance to the Debate on Fiscal Decentralization” World Bank, Operations Evaluation Department, Country Evaluation and Regional Relations Division, Originally published: 1998, p:20.
18. Meehan, Elizabeth (2003), From Government to Governance, Civic Participation and ‘New Politics’; the Context of Potential Opportunities for the Better Representation of Women, Queen's University Belfast, School of Politics and International Studies, October 2003.
19. Plumptre, Tim and Jhon Graham (1999), "Governance and Good Governance: International andAboriginal Perspectives", Institute on Governance, December.