تحلیل شکوائیه های سیاسی و اجتماعی در دورۀ معاصر با نگاهی به مجموعۀ شعر «ماه در مرداب» پرویز خانلری و «سال های سیاه» مهدی حمیدی

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

بتول عزیزی جیرآبادی ¹ , نرگس اصغری گوار ² , علی رمضانی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/07/23 تاریخ پذیرش : 1401/08/25 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: پرویز ناتل خانلری, ادبیات سیاسی, ادبیات غنایی, مهدی حمیدی, شکوائیه های سیاسی و اجتماعی,

چکیده مقاله :

یکی از مضامین ادب غنایی در دورۀ معاصر که ذهن و زبان گویندگان آن عصر را به خود مشغول کرده ، شکوائیه های سیاسی و اجتماعی است. شاعران زیادی به این مضامین روی آورده و از اوضاع نابسامان آن دوره سخن سرایی کرده اند. در این مقاله به علت اهمیت دورۀ معاصر و زبان سیاسی و اجتماعی پرداز شاعران این دوره، به بررسی و تحلیل شکوائیه های سیاسی و اجتماعی در شعر دو تن از برجستگان عصر حاضر، پرویز خانلری و مهدی حمیدی شیرازی پرداخته می شود. پرویز خانلری از شاعرانی است که هر چند به دلیل مناصب سیاسی و موقعیت اجتماعی خود به معضلات سیاسی و اجتماعی به صورت صریح نپرداخته ، اما اشعار وی عاری از مفاهیم مذکور نبوده است. درد و رنج مردم جامعه، فریاد از ضد ارزش ها، خفقان سیاسی و عدم آزادی. مضامینی است که در مجموعۀ شعر وی نمود یافته است. حمیدی نیز از شاعران توانمندی است که قدرت خلق مضامین سیاسی و اجتماعی و اعتراض به وضعیت نامساعد میهن خود را دارد. مجموعۀ سال های سیاه وی در برگیرندۀ مفاهیم وطنی، سیاسی، اجتماعی و انتقادی است که از اوضاع اسفناک مردم و جامعه، بی لیاقتی حکومت وقت، اعمال ظالمانه و رفتار مستبدانۀ رژیم پهلوی، قحطی و گرسنگی و برتری دزدان و راهزنان بر پاکان شکایت دارد. لذا در مقالۀ حاضر به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به بررسی شکوائیه های سیاسی و اجتماعی در اشعار شاعران مورد بحث، از میان انواع شکوائیه ها پرداخته می شود.

چکیده انگلیسی:

One concept of lyrical literature in contemporary period which influenced thoughts and languages of speakers of it , is political and social complaints. Focusing on such concepts, many poets talked about instabilities and challenges of that period. This article will examine reasons for the importance of contemporary period and poets’ poems in this period which focuses on political and social issues.This article will also examine social and political complaints in the poems of Parviz Khanlari and Mehdi Hamidi Shirazi;two famous poets of contemporary period. Parviz Khanlari is among contemporary poets who couldn’t refer to political and social problems in his poems because of his political and social position, but he included such problems in his poems implicitly. Social sufferings, objection to anti-values, political repression and absence of freedom are among the concepts included in his anthology of poems. Hamidi is also one of the skilled poets who is capable of referring to political and social issues and complaints against his country’s instabilities. He included political and social issues and complaints in his “Salhaye siah” anthology. In this collection, he referred to people’s pains and problems, inefficiency of the government, brutality of Pahlavi Regime, starvation and superiority of plunderers. This article will examine political and social complaints in a descriptive and analytical manner in the poems of referring poets.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

جعفری‌جزی، مسعود (1378) سیر رومانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.

حاکمی، اسماعیل (1386) تحقیق دربارة ادبیات غنایی ایران و انواع شعر غنایی، تهران: دانشگاه تهران.

حمیدی شیرازی، مهدی (1325) سال‌های سیاه، تهران: رنگین.

دهخدا، علی اکبر (1377) لغت‌نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.

رزمجو، حسین (1385) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

رستگار فسایی، منصور (1379) احوال و آثار پرویز ناتل خانلری، تهران: طرح نو.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1376) حکایت همچنان باقى، تهران: سخن.

ظفری، ولی‌الله (1388) حبسیه در ادب فارسی (از آغاز شعر پارسی تا پایان زندیه)، تهران: امیرکبیر.

عبادیان، محمود (1379) درآمدی بر ادبیات معاصر ایران، تهران: گهر.

فرشیدورد، خسرو (1357) در گلستان خیال حافظ، تهران: بنیاد نیکوکاری ایران.

ناتل خانلری، پرویز (1392) ماه در مرداب (مجموعة اشعار ناتل خانلری)، تهران: معین.

یاحقی، محمد جعفر (1387) جویبار لحظه‌ها (ادبیات معاصر نظم و نثر)، تهران: جامی.

مقالات

طالب‌زاده، نوشین، حسام‌پور، سعید. (1398). بررسی و تحلیل شکواییه در شعر ملک‌الشعرای بهار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(39)، 31-50.

محمدی، محتشم، علوی، بشیر. (1397). بازتاب رخدادهای سیاسی و اجتماعی در شعر حمیدی شیرازی. شعر پژوهی (بوستان ادب)، 10(3)، 141-166. doi: 10.22099/jba.2017.24154.2560

مسکوب، ترانه. (1392). سال‌شمار زندگی و آثار دکتر پرویز ناتل خانلری، بخارا، (94)، 137-147.

Books

Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Dehkhoda dictionary, Tehran: Tehran University.

Ebadiyan, Mahmoud (2000) An introduction to contemporary Iranian literature, Tehran: Ghohar.

Farshid Vard, Khosro (1978) In Golestan Khyal Hafez, Tehran: Iran Charitable Foundation.

Hakemi, Esmail (2007) Research on Iranian lyrical literature and types of lyrical poetry, Tehran: Tehran University.

Hamidi Shirazi (1946) Black years, Tehran: Ranghin. Jafari, Masoud (1999) The course of romanticism in Europe, Tehran: Markaz

Natl Khanlari, Prviz (2013) Mah Dar Mordab (Natl Khanlari Collected Poems), Tehran: Moin.

Pir Niya; Eghbal Ashtiyani, Abbas; Agheli, Bagheri (2005) History of Iran before Islam, Tehran: Vanak. Rastghar Fasai, Mansour (2000) Natl Khanlari Status and works, Tehran: Tarh No.

Razmjoo, Hosein (2006) Literary types and their works in Persian language, Mashhad: Mashhad University.

Yahaghi, Mohammad Jafar (2008) Stream of moments (Contemporary literature of verse and prose), Tehran: Jami.

Zafari, vali ollah (2009) Imprisonment in Persian literature (From the beginning of Persian poetry to the end of Zendiyeh), Tehran: Amir Kabir.

Articles

Alavi, B. (2018). Reflection of Political and Social Events in Hamidi Shirazi's Poetry. Journal of Poetry Studies (boostan Adab), 10(3), 141-166. doi: 10.22099/jba.2017.24154.2560 .

Meskob, S. (2012). Annals of the life and works of Dr. Parviz Natal Khanleri. Bukhara, (94), 137-147.

Talebzadeh, N., Hessampor, S. (2019). Review and analysis of the crumbs in the poems of Malek al-ShoaraBahar. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 11(39), 31-50.