بازیابی هویت زنانه در رمان «احتمالاً گم شده ام» از سارا سالار با تأکید بر نقد جامعه شناختی تکوینی رمان
محورهای موضوعی : اجتماعی (با ویژگی ادبی و هنری)
مجتبی سلطانیان
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
لیلا هاشمیان
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. )
کلید واژه: نقد جامعه شناختی, ساختگرایی تکوینی, سیاست و اجتماع, احتمالا گم شده‌ام, سارا سالار,
چکیده مقاله :
این جستار به بررسی رمان احتمالا گم شده‌ام اثر سارا سالار با استفاده از رویکرد ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن پرداخته است و کوشیده‌ایم ساختارهای سیاسی و اجتماعی حاکم بر فضای ذهنی نویسنده و جامعه را مورد تحلیل قرار دهیم. پژوهش حاضر با روش اسنادی، تحلیل و نقد متن به همراه شواهدی، سعی در نمایاندن فضای اجتماعی حاکم بر دنیای نویسنده خواهد داشت تا بیان کند که ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعۀ ایران در شکل گیری ساختارهای ذهنی نویسنده و پیدایش این رمان چه تاثیری گذاشته و چه پیوند و رابطه ای میان ساختارهای جامعه با ساختارهای رمان وجود دارد. با بررسی دقیق و موشکافانۀ مؤلفه‌های مدنظر در این رمان مشخص شد که این رمان یک اثر کاملاً اجتماعی و محصول ذهنیت و تفکر ایدئولوژیک نویسنده است که در آن ضمن بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه ی عصر خود، بازتابی از واقعیات اجتماعی و حاکم بر جامعه را نشان داده است.در این رمان که حاصل کنش های نسل معاصر و دغدغه های آن ها است، نویسنده با انتخاب زندگی زنی متأهل ، مشکلات و مسائل زنان در زندگی، فضای مردسالارانه، عدم هویت یابی زنان و ... را به تصویر می کشد و نشان می‌دهد که راوی داستان خود را گم کرده است و به دنبال بخش گمشدۀ خود به هرجایی سرک می‌کشد. سارا سالار با در نظر گرفتن یکی از مضمون های اجتماعی؛ یعنی هویت زنانه و فضای مردسالارانه، ساختاربندی حاکم بر جامعۀ یک دوره در ایران را به نمایش گذاشته است
This article examines Sara Salar's novel "Probably Lost" using Lucien Goldmann's formative constructivist approach, and attempts to analyze the political and social structures that govern the author's mental space and society. The present study will try to show the social atmosphere of the author's world by documenting, analyzing and criticizing the text along with evidence to express how the political, social and cultural structures of Iranian society have influenced the formation of the author's mental structures and the emergence of this novel. And what is the connection between the structures of society and the structures of the novel? A careful study of the components considered in this novel revealed that this novel is a completely social work and the product of the author's mentality and ideological thinking in which, while examining the social and cultural developments of the society of his time, a reflection of social and governing realities. In this novel, which is the result of the actions of the contemporary generation and their concerns, the author depicts the problems and issues of women in life, the patriarchal atmosphere, the lack of identity of women, etc., by choosing the life of a married woman. Kills and shows that the narrator has lost his story and walks everywhere looking for his lost part. Sara Salar considering one of the social themes; That is, feminine identity and patriarchal atmosphere, has shown the structure of the society of a period in Iran
کتاب¬ها
ارشاد، فرهنگ. (1391). کندوکاوی در جامعه¬شناسی ادبیات، تهران: نشر آگه.
ایگلتون، تری. (1358). مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمۀ محمدامین لاهیجی، تهران: نشر کار.
پاسکادی، یون. (1381). ساخت¬گرایی تکوینی و لوسین گلدمن؛ جامعه، فرهنگ و ادبیات، لوسین گلدمن، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: نشر چشمه.
ترابي، علي¬اكبر. (1379). جامعه¬شناسي هنر و ادبيات (مثلث هنر)، تبريز: فروغ آزادي.
دووینو، ژان. (1379). جامعه¬شناسی هنر، ترجمۀ مهدی سحابی، تهران: مرکز.
راودراد، اعظم. (1382). نظريه¬هاي جامعه¬شناسي هنر و ادبيات، تهران: دانشگاه تهران.
زرافا، ميشل. (1368). ادبيات داستاني، رمان و واقعيت اجتماعي، ترجمۀ نسرين پرويني، تهران: فروغي.
زیبایی نژاد، محمدرضا. (1388). هویت و نقش¬های جنسیتی، قم: مرکز امور زنان و خانواده.
سالار، سارا. (1387). احتمالاً گم شده¬ام، تهران: چشمه.
عسگري حسنكلو، عسگر. (1387). نقد اجتماعي رمان معاصر فارسي(با تأكيد بر ده رمان برگزيده)، تهران: فرزان روز.
كوثري، مسعود. (1379). تأملاتي در جامعه¬شناسي ادبيات، تهران: مركز بازشناسي اسلام و ايران.
گلدمن، لوسين. (1381). پيوند آفرينش ادبي با زندگي اجتماعي، جامعه، فرهنگ و ادبيات، ترجمۀ محمدجعفر پوينده، تهران: چشمه.
گلدمن، لوسين. (1371). جامعه¬شناسي ادبیات (دفاع از جامعه¬شناسی رمان)، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: هوش و ابتکار.
گلدمن، لوسين. (1376). جامعه، فرهنگ، ادبیات، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: چشمه.
گلدمن، لوسين. (1382). نقد تکوینی، ترجمۀ محمدتقی غیاثی، تهران: مؤسسۀ انتشارات نگاه.
لوكاچ، جورج. (1378). تاريخ و آگاهي طبقاتي، محمدجعفر پوينده، تهران: تجربه.
ولك، رنه. (1373). تاريخ نقد جديد، ترجمۀ سعيد ارباب¬شيراني، جلد 2، تهران: نيلوفر.
مقالات
پورتقی میاندوآب، سولماز، و عقدایی، تورج. (1400). زن و جایگاه اجتماعی او در حوزۀ خانواده و اجتماع (براساس آثار زویا پیرزاد). تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، 13(49)، 321-303. .Doi:10.30495/dk.2021.686464
دستغیب، عبدالعلی. (1386). رمان ایرانی. نقد و بررسی کتاب، 140-133.
رضوانیان، قدیسه، و کیانی بارفروشی، هاله. (1394). بازنمایی هویت زن در آثار داستان-نویسان زن دهۀ هشتاد. ادب پژوهی، 9(31)، 63-39. Dor:20.1001.1.17358027 .1394.9.31.2.5
طلوعی، وحید، و رضایی، محمد. (1386). ضرورت کاربست ساخت¬گرایی تکوینی در جامعه-شناسی ادبیات. جامعه¬شناسی ایران، 8(3)، 27-3. Dor:20.1001.1.17351901.1386. 8.3.6.8.
ولی¬زاده، وحید. (1387). جنسیت در آثار رمان¬نویسان زن ایرانی. نقد ادبی، 1(1)، 224-191. .Dor:20.1001.1.20080360.1387.1.1.1.7
پایان¬نامه¬ها
پورداداش مهربانی، عسل. (1391). مقایسۀ روایت زیست جهان زنانه در رمان¬های نخبه¬گرا و عامه¬پسند نویسندگان زن دهۀ 80، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
جواد درجی، مانی. (1390). تأثیر فمینیسم بر ادبیات داستانی در دهۀ هشتاد در ایران، پایان-نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
دشتی آهنگر، مصطفی. (1389). تحلیل ساختارگرایانۀ رمان¬های نویسندگان زن ایرانی، پایان-نامۀ دکترا، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
فلاح کاشف زرع، شهرزاد. (1396). سبک زنانه در سه رمان، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
References
Book
Asgari Hassanakloo, A. (2008). Social Critique of Contemporary Persian Novel (with Emphasis on Ten Selected Novels), Tehran: Farzan Rooz. [In Persian]
Duvino, J. (2000). Sociology of Art, Trans. Mehdi Sahabi, Tehran: Center. [In Persian]
Eagleton, T. (2006). Marxism and literary criticism, Trans. Mohammad Amin Lahiji, Tehran: Eshar Kar. [In Persian]
Ershad, F. (2012). Slow Analysis in the Sociology of Literature, Tehran: Ad Publishing. [In Persian]
Goldman, L. (1992) Sociology of Literature (Defense of the Sociology of the Novel), Trans. Mohammad Jafar Pooyandeh, Tehran: Intelligence and Initiative. [In Persian]
Goldman, L. (1997). Society. Culture. Literature, Trans. Mohammad Jafar Pooyandeh, Tehran: Cheshmeh. [In Persian]
Goldman, L. (2002). The Link of Literary Creation with Social Life, Society, Culture and Literature, Trans. Mohammad Jafar Poyandeh, Tehran: Cheshmeh. [In Persian]
Goldman, L. (2003). Developmental Criticism, Trans. Mohammad Taghi Ghiasi, Tehran: Negah Publishing House. [In Persian]
Kowsari, M. (2000). Reflections on the Sociology of Literature, Tehran: Center for the Recognition of Islam and Iran. [In Persian]
Lukacs, G. (1999). History and Class Awareness, Trans. Mohammad Jafar Poyandeh. Tehran: Experience. [In Persian]
Pascadi, Y. (2008). Developmental constructivism and Lucien Goldman; Society, Culture and Literature, Lucin Goldman, Trans. Mohammad Jaafar Poindeh, Tehran: Cheshme Publishing House. [In Persian]
Ravradrad, A. (2003). Theories of Sociology of Art and Literature, Tehran: University of Tehran. [In Persian]
Salar, S. (2008). I am probably lost, Tehran: Cheshmeh. [In Persian]
Torabi, A. A. (2000). Sociology of Art and Literature (Art Triangle), Tabriz: Forough Azadi. [In Persian]
Volk, R. (1994). New Critical History, vol 2, Trans. Saeed Arbabshirani, Tehran: Niloofar. [In Persian]
Zarafa, M. (1989). Fiction, Novel and Social Reality, Trans. Nasrin Parvini, Tehran: Foroughi. [In Persian]
Zibaeinejad, M. R. (2009). Identity and Gender Roles, Qom: Center for Women and Family Affairs. [In Persian]
Articles
Dastgheib, A. A. (2007). Iranian novel. Book Review Magazine, 133-140.
Portaghi Miandoab, S., & Aghdaei, T. (2021). The Woman and her Social Position in the Field of Family and Society (Based on Zoya Pirzad's Works) .Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 13(49), 303-321.
Pourtaghimiuandoab, S., & Aghdai, T. (2021). The Woman and her Social Position in the Field of Family and Society (Based on Zoya Pirzad's Works). Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda) ,13(49), 303-321. Doi:10.30495/dk.2021.686464.
Rezvanian, G., & Kiani Barforooshi, H. (2015). Iranian Women Identity in the Stories Written by Women in 2000’s. Adab Pazhuhi, 9(31), 39-63. Dor:20.1001.1. 17358027.1394.9.31.2.5
Toloui, V., & Rezaei, M. (2007). The Necessity of Applying Developmental Constructivism in Sociology of Literature. Iranian Journal of Sociology, 8(3), 141-164. Dor: 20.1001.1.17351901.1386.8.3.6.8
Valizadeh, V. (2008). Gender in the works of Iranian female novelists. LCQ, 1 (1) :191-223
Theses
Dashti Ahangar, Mustafa (2010). Structural analysis of novels by Iranian women writers, Ph.D. thesis, Allameh Tabatabai University Tehran.
Fallah Kashif Zare, Sh. (2017) Women's style in three novels, M.Sc. Thesis, Al-Zahra University.
Javad Darji, M. (2011) The Impact of Feminism on Fiction in the 1980s in Iran, M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Central Tehran Branch.
Pourdadash Mehrabani, A. (2012). A Comparison of the Narrative of the Female Biosphere in the Elite and Popular Novels of Female Writers in the 1980s, M.Sc. Thesis, Allameh Tabatabaei University Tehran.