پرتوی از دعای جوشن کبیر در غزلی از سنایی
محورهای موضوعی : شعر
راضیه سلمانپور
1
(دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در این مقاله به بررسی تأثیر دعای جوشن کبیر بر غزل ملکا ذکر تو گویم از سنایی پرداخته شده است. سنایی در این غزل متأثر از آیات و روایات و دعای جوشن کبیر بوده و همانند این دعا، مناجات خود را با عشق و سوز نسبت به باری تعالی در سه مرحله بیان کرده است: ابتدا با ستایش خداوند، 55 صفت جمال و جلال الهی را برشمرده که بیان این میزان، پرتوی از هزار و یک صفت خدا در دعای جوشن کبیر است. پس از تسبیح و تنزیه خداوند و بیان توحید، ناتوانی خود را از توصیف ذات لایتناهی بیان می کند. در آخر سنایی بر خلاف نیایش های دیگر که مطلوبش، معشوق ازلی است، به تبع این دعا، خواهش خود را رهایی از آتش دوزخ بیان می کند، همان خلصنا من النار یا رب که در آخر 100 بند جوشن کبیر تکرار شده است. این شعر او همانند این دعا حاوی مضامین اخلاقی، معنوی و تربیتی فراوان است.
In this article, the effect of Jooshan Kabir's prayer on the lyric of "Maleka, Zekre to Gouyam" by Sanai has been studied. In this sonnet, Sanai is influenced by the verses, narrations and prayers of Jooshan Kabir and like this prayer, he has expressed his prayers with love towards God in three stages: First, with the praise of God, he has listed 55 attributes of divine beauty and glory. The expression of this amount is a ray of one thousand and one attributes of God in the prayer of Joshan Kabir. After glorifying and purifying God and expressing monotheism, he expresses his inability to describe the infinite essence. In the end, Sanai, unlike the other prayers that are desired by the eternal lover, as a result of this prayer, expresses his request to be freed from the fire of Hell, "Khalasna Men Al-Nar Ya Rab" which is repeated at the end of 100 verses of Joshan Kabir. His poem, like this prayer, contains many moral, spiritual and educational themes.
کتابنامه
قرآن کریم. ترجمه بهرام پور.
نهج البلاغه. ترجمه فیض الاسلام.
دعای جوشن کبیر. 1388ش، تدوین کننده: رضوان شریفی، مترجم: الهی قمشهای، چاپ ششم، بی جا: انتشارات آیین دانش.
اشرف زاده، رضا. بی تا، آب آتش فروز؛ گزیده حدیقة الحقیقة، چاپ هفتم، بی جا: جامی.
انصاریان، حسین. بیتا، عرفان اسلامی، شرح جامع مصباح الشریعة ومفتاح الحقیقة، چاپ اول، تهران: دفتر تبلیعات اسلامی.
بقایی، محمد. 1385ش، ستایش عشق، شرح تطبیقی عاشقانه‌های سنایی، چاپ اول، بی جا: انتشارات نامک.
تهانوی، محمد علی بن علی. 1346ش، کشاف اصطلاحات الفنون، به تصحیح وجیه و همکاران، تهران: کتابفروشی خیام.
جوادی آملی، عبدالله. 1390ش، ادب فنای مقرّبان، چاپ هشتم، قم: مرکز نشر اسراء.
خمینی، روح الله. 1368ش، چهل حدیث، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
سعدی، مصلح بن عبدالله. 1379ش، کلیات سعدی، تصحیح محمد علی فروغی، چاپ دوم، تهران: نشر پیمان.
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. 1383ش، حدیقة الحقیقة وشریعة الطریقة، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. 1388ش، دیوان سنایی غزنوی، به تصحیح مدرس رضوی، چاپ هفتم، تهران: سنایی.
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. 1389ش، دیوان حکیم سنایی، به کوشش دکتر مصفا، چاپ اول، تهران: زوّار.
طباطبایی، محمد حسین. 1374ش، تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی همدانی، نوبت پنجم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل. 1360ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه مترجمان، محقق: رضا ستوده، چاپ اول، بی جا: فراهانی.
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد. 1377ش، منطق الطیر، به اهتمام صادق گوهرین، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
فراهانی منش، علیرضا. 1376ش، دعاشناسى موضوعى، دعای جوشن کبیر، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه، 1387ش، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ نهم، تهران: قطره.
کاظمی خوانساری، ابراهیم. 1389ش، ذکرهای شگفت عارفان، چاپ دوازدهم، بی جا: نشر عطر یاس.
کفعمی، ابراهیم بن علی. 1321ش، المصباح، چاپ سنگی، تهران: چاپ افست.
مرتضوی، منوچهر. 1370ش، مکتب حافظ، چاپ سوم، تبریز: ستوده.
مطهری، مرتضی. 1354ش، سیری در نهج البلاغه، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. 1357ش، جهان بینی توحیدی، چاپ دوم، تهران: صدرا.
یوسفی، غلامحسین. 1373ش، چشمه روشن، چاپ پنجم، تهران: علمی.
مقالات
اسداللهی، خدابخش. 1390ش، «اندیشه‌های عرفانی سنایی در دعا با تکیه بر حدیقة الحقیقة»، متن شناسی ادب فارسی، شماره1، دوره سوم، صص75-90.
آسیابادی و همکاران. 1390ش، «ذکر، و زمان و خاطره از نظر مولوی و ارتباط آن با «دلارام» در غزلیّات شمس»، پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی اصفهان، دوره جدید، شماره 4، (پیاپی 12)، زمستان، صص11-28.
_||_The Holy Quran. Translated by Bahrampour.
Nahjolbalagheh. Translated by Faiz al-Islam.
The prayer of Jooshan Kabir. 2009, Editor: Rezvan Sharifi, Translator: Elahi Ghomshei, sixth edition, no place: Ain Danesh Publications.
Ashrafzadeh, Reza Bita, fiery water; Selection of Hadighe Al-Haghighe, the seventh edition, no place: Jami.
Ansarian, Hussein, no date, Islamic Mysticism, Comprehensive Description of the Light of Sharia and the Key of Truth, First Edition, Tehran: Islamic Propaganda Office.
Baqaei, Mohammad 2006, Praise of Love, a comparative description of Sanai romances, first edition, no place: Namak Publications.
Tahanwi, Muhammad Ali ibn Ali. 1967, Discoverer of Art Terms, edited by Wajih et al., Tehran: Khayyam Bookstore.
Javadi Amoli, Abdullah 2011, Adab Fana Moqarraban, 8th edition, Qom: Esra Publishing Center. Khomeini, Ruhollah 1989, forty hadiths, second edition, Tehran: Raja Cultural Publishing Center. Saadi, Mosleh bin Abdullah 2000, Saadi Generalities, edited by Mohammad Ali Foroughi, second edition, Tehran: Peyman Publishing.
Sanai, Abu al-Majd Majdud bin Adam. 2004, Hadiqah al-Haqiqa and Sharia al-Tariqah, edited by Modarres Razavi, Tehran: University Publishing Center.
Sanai, Abu al-Majd Majdud bin Adam. 2009, Sanai Ghaznavi Divan, edited by Modarres Razavi, seventh edition, Tehran: Sanai.
Sanai, Abu al-Majd Majdud bin Adam. 2010, Divan Hakim Sanaei, by Dr. Mosaffa, first edition, Tehran: Zavar.
Tabatabai, Mohammad Hussain 1995, Tafsir Al-Mizan, Translator: Mohammad Baqer Mousavi Hamedani, fifth edition, Islamic Publications of Qom Seminary Teachers Association.
Tabarsi, Fazl. 1981, Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran, translated by translators, researcher: Reza Sotoudeh, first edition, no place: Farahani.
Attar Neyshabouri, Fariduddin Mohammad. 1998, Mantiq al-Tair, by Sadegh Goharin, 13th edition, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Farahani Manesh, Alireza 1997, Thematic Prayer Studies, The Prayer of Joshan Kabir, First Edition, Qom: Islamic Publications Office.
Ferdowsi, Abolghasem Shahnameh, 2008, by Saeed Hamidian, ninth edition, Tehran: Qatreh.
Kazemi Khansari, Ibrahim. 2010, Wonders of the Mystics, Twelfth Edition, Bija: Atr Yas Publishing. Kafami, Ibrahim Ibn Ali. 1942, Al-Misbah, stone edition, Tehran: offset printing.
Mortazavi, Manouchehr. 1991, Hafez School, third edition, Tabriz: Sotoudeh.
Motahari, Morteza 1975, Viewing in Nahj al-Balaghah, Tehran: Sadra.
Motahari, Morteza 1978, Monotheistic Worldview, Second Edition, Tehran: Sadra.
Yousefi, Ghulam Hussain 1994, Cheshmeh Roshan, fifth edition, Tehran: Elmi.
Articles
Asadollahi, Khudabakhsh. 2011, "Sanai mystical thoughts in prayer based on Hadighat Al-Hadighat", Textbook of Persian Literature, No. 1, Volume 3, pp. 75-90
Asiabadi et al. 2011, "Mention, and time and memory from the point of view of Movlavi and its relationship with" Delaram "in Shams lyric poems", Persian Language and Literature Research, Isfahan Faculty of Literature and Humanities, New Volume, No. 4, (12 consecutive), Winter, pp. 11-28