بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه
محورهای موضوعی : شعراله یار رضایی بوگی 1 , مهدی فاموری 2 , محمدهادی خالق زاده 3
1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف از انجام این مقاله بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه است. روش کار در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که مضمون وطن و متفرعات آن از قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهاردهم در شعر فارسی، در مفهوم زادگاه شاعران بوده و اشعاری هم که با این مضمون سروده شده‌اند درباره توصیف زادگاه شاعران و یا غم و رنج دوری آنان از زادبومشان به کار رفته است. البته در شعر شاعران عارف مسلک علاوه بر این مفهوم، مفاهیم عرفانی نیز داشته است. پس از انقلاب مشروطه، در اثر تحولات داخل و خارج ایران، آشنایی ایرانیان با فرهنگ غرب، رواج صنعت چاپ و به تبع آن گسترش جراید و روزنامه‌ها و ارتقاء شعور اجتماعی، مفهوم جدیدی از وطن در قالب یک عنصر فرهنگی، به شعر و ادب فارسی راه یافت که نه‌تنها مفهوم زادگاه را داشت بلکه قلمرو جغرافیایی یا همان کشور را نیز در بر می‌گرفت.
The purpose of this article is to study and explain the concepts of Wataniat in the poetry of immigrant poets, before and after the constitution. The method in this research is descriptive-analytical and it is a library method. The results show that the theme of the homeland and its branches from the third century AH to the early fourteenth century in Persian poetry was in the sense of the birthplace of poets and poems written with this theme has been used to describe the birthplace of poets or their grief of being away from their homeland. Of course, in the poetry of mystical poets, in addition to this concept, it also had mystical concepts. After the Constitutional Revolution, due to developments inside and outside Iran, Iranians' familiarity with Western culture, the spread of the printing industry and consequently expansion of newspapers and magazines and the promotion of social consciousness, a new concept of homeland as a cultural element was entered the Persian poetry and literature. It not only had the meaning of birthplace but also included the geographical territory or the country itself.
اسدی طوسی. 1386ش، گرشاسب نامه، چاپ اول، تهران: دنیای کتاب.
اشرف مازندرانی، محمدسعید. 1373ش، دیوان اشرف مازندرانی، تصحیح محمدحسن سیّدان، چاپ اول، تهران: موقوفات محمود افشار.
اصفهانی، ژاله. 1360ش، اگر هزار قلم داشتم، تهران: حیدربابا.
انوری. 1376ش، دیوان انوری، به اهتمام سعید نفیسی، تهران: نگاه.
ایرج میرزا. 1353ش، دیوان اشعار، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: گلشن.
بهار، محمد تقی. 1387ش، دیوان اشعار، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
بهار، محمدتقی. 1377ش، سبکشناسی زبان و شعر فارسی، به اهتمام کیومرث کیوان، چاپ اول، تهران: مجید.
حافظ. 1380ش، دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.
حزین لاهیجی، محمدعلی. 1350ش، دیوان اشعار، به اهتمام بیژن ترقی، تهران: خیام.
زرینکوب، عبدالحسین. 1383ش، روزگاران، چ 5، تهران: سخن.
سرفراز، اردلان. 1374ش، گزیده‌ای از سروده‌های اردلان سرفراز، تهران: ورجاوند.
سعدی، مصلح الدین. 1387ش، کلیات سعدی، بر اساس نسخه محمدعلی فروغی، تهران: بهزاد.
شاملو، احمد. 1378ش، مجموعه آثار، تهران: آگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1352ش، تلقی قدما از وطن، الفبا، تهران، انتشارات امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، ادوار شعر فارسی(از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، تهران: انتشارات توس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1383ش، موسیقی شعر، تهران: آگاه.
صائب تبریزی. 1365ش، دیوان صائب تبریزی، به کوشش محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
طغرا مشهدی. 1384ش، برگزیده دیوان طغرای مشهدی، تصحیح محمد قهرمان، تهران: امیرکبیر.
عارف قزوینی، ابوالقاسم. 1387ش، دیوان اشعار، محمدعلی سپانلو/ مهدی اخوت، تهران: نگاه.
غزالی مشهدی. 1381ش، منظومه نقش بدیع، به کوشش حسین قربانپور آرانی و مصطفی موسوی، تهران: زبان و فرهنگ.
غزالی مشهدی. 1388ش، دیوان غزالی مشهدی، به اهتمام حسین قربانپور، تهران: علمی و فرهنگی.
فخرالزمانی قزوینی، عبدالنبی. 1391ش، تذکره میخانه، به کوشش احمد گلچین معانی، تهران: اقبال.
فرخی سیستانی. 1311ش، دیوان، به تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: مجلس.
فرّخی یزدی. 1389ش، دیوان فرّخی یزدی، به کوشش حسین مکّی، چاپ چهاردهم، تهران: امیرکبیر.
فردوسی. 1384ش، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
فروغی بسطامی، عباس بن موسی. 1374ش، دیوان اشعار، احمد حسین کازرونی، تهران: ارمغان.
قدسی مشهدی، حاجی محمدجان. 1375ش، دیوان، به کوشش محمد قهرمان، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
قزوینی، میرزا ابوالقاسم عارف. 1342ش، دیوان، تهران: مشرقی.
قنبری، شهیار. 1377ش، دریا در من(گزیده ترانه‌ها)، تهران: جاویدان.
کسرایی، سیاوش. 1387ش، مجموعه اشعار، تهران: نادر.
کلیم کاشانی، ابوطالب. 1369ش، دیوان ابوطالب کلیم همدانی، تصحیح محمد قهرمانی، مشهد: آستانه قدس رضوی.
گرگانی، فخرالدین اسعد. 1349ش، ویس و رامین، به تصحیح ماگالی تودوا- الکساندر گواخاریا، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
گلچین معانی، احمد. 1350ش، هندوستان از دریچه چشم شاعران(نامه مینوی)، تهران: دانشگاه تهران.
لاهوتی، ابوالقاسم. 1357ش، دیوان، تهران: نوشین.
مزارعی، فخرالدین. 1369ش، سرود آرزو، با مقدمه و نظارت اصغر دادبه، تهران: پاژنگ.
مزارعی، فخرالدین. 1390ش، نیلوفر اندوه، به اهتمام سهیل محمودی و ساعد باقری، تهران: امیرکبیر
مولوی. 1384ش، مثنوی معنوی، به اهتمام محمد استعلامی، تهران: سخن.
میرزاده عشقی. 1373ش، سده میلاد میرزاده عشقی، به اهتمام سید هادی حائری، تهران: مرکز.
میرزاده عشقی. 1375ش، دیوان عشقی، به اهتمام ع.سلیمی، تهران: شفق.
میرحیدر(مهاجرانی)، درّه. 1371ش، مبانی جغرافیای سیاسی، تهـران: سـمت.
نادرپور، نادر. 1382ش، مجموعه اشعار، تهران: نگاه.
ناصرخسرو قبادیانی. 1384ش، دیوان، به اهتمام مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران.
نشاط اصفهانی، عبدالوهاب. 1379ش، دیوان اشعار، حسین آذران، تهران: امیرکبیر.
نظیری نیشابوری، محمد حسین. 1379ش، دیوان نظیری نیشابوری، به کوشش محمدرضا طاهری، تهران: رهام.
هاتف اصفهانی، احمد. 1347ش، دیوان اشعار، وحید دستگردی/ عبدالکریم جربزهدار، تهران: اساطیر.
یوشیج، نیما. 1380ش، روشن‌تر از خاموشی، برگزیده شعر امروز ایران، به اهتمام کاخی، تهران: آگه.
مقالات
سلیمی، علی و پیمان صالحی. «بررسی بازتاب عشق به وطن در شعر بهار و ابراهیم طوقان»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال چهارم، شماره 15، صص 97-122.
شیری، قهرمان. بهار 1388ش، «پیچیدگیهای سبک اصفهانی یا هندی و زمینه‌های پیدایش آن»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، دوره جدید، شماره 1.
ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. زمستان 1391ش، «بررسی تطبیقی اندیشه‌های علامه اقبال لاهوری و امیر الشعراء شوقی»، فصلنامهمطالعات ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره 24، صص7-30.
_||_Asadi Tusi. 2007, Garshasbnameh, first edition, Tehran: Book World.
Ashraf Mazandarani, Mohammad Saeed. 1994, Ashraf Mazandarani Divan, edited by Mohammad Hassan Seyedan, first edition, Tehran: Mahmoud Afshar's Endowments.
Isfahani, Jaleh. 1981, if I had thousand pens, Tehran: Heidar Baba
Anvari, 1997, Anvari Divan, by Saeed Nafisi, Tehran: Negah.
Iraj Mirza. 1974, Poetry Divan, by Mohammad Jafar Mahjoub, Tehran: Golshan.
Bahar, Mohammad Taqi 2008, Poetry Divan, third edition, Tehran: Amirkabir.
Bahar, Mohammad Taqi 1998, Stylistics of Persian language and poetry, by Kiomars Keyvan, first edition, Tehran: Majid.
Hafiz. 2001, Divan, by the efforts of Khalil Khatib Rahbar, Tehran: Safi Alisha.
Hazin Lahiji, Mohammad Ali 1971, Poetry Divan, by Bijan Targhi, Tehran: Khayyam.,
Zarrin Kub, Abdolhossein, 2004, Times, v 5, Tehran: Sokhan.
Sarfaraz, Ardalan 1995, an excerpt from the poems of Ardalan Sarfaraz, Tehran: Varjavand.
Saadi, Moslehuddin 2008, Saadi Generalities, based on the version of Mohammad Ali Foroughi, Tehran: Behzad.
Shamloo, Ahmad 1999, Collection of Works, Tehran: Agah.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 1973, elder's perception of the homeland, alphabet, Tehran, Amirkabir Publications.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2001, Persian Poetry Periods (from Constitutionalism to the Fall of the Monarchy), Tehran: Toos Publications.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2004, Poetry Music, Tehran: Agah.
Saeb Tabrizi. 1986, Saeb Tabrizi Divan, by Mohammad Ghahraman, Tehran: Scientific and Cultural. Toghra Mashhadi. 2005, Selected by Divan Toghra Mashhadi, edited by Mohammad Ghahraman, Tehran: Amirkabir.
Aref Qazvini, Abolghasem. 2008, Poetry Divan, Mohammad Ali Spanloo/Mehdi Ekhvat, Tehran: Negah.
Ghazali Mashhadi. 2002, Naghsh-e Badieh System, by Hossein Ghorbanpour Arani and Mostafa Mousavi, Tehran: Language and Culture. Ghazali Mashhadi. 2009, Divan Ghazali Mashhad, by Hossein Ghorbanpour, Tehran: Scientific and Cultural.
Fakhr al-Zamani Qazvini, Abdul Nabi. 2012, Tazkereh Meykhaneh, by Ahmad Golchin Maani, Tehran: Iqbal.
Farrokhi Sistani. 1932, Diwan, edited by Ali Abdolrasouli, Tehran: Majles.
Farrokhi Yazdi. 2010, Farrokhi Yazdi Divan, by Hossein Makki, Fourteenth Edition, Tehran: Amirkabir. Ferdowsi. 2005, Shahnameh, by Saeed Hamidian, Tehran: Qatreh.
Foroughi Bastami, Abbas bin Musa. 1995, Poetry Divan, Ahmad Hossein Kazeruni, Tehran: Armaghan.
Ghodsi Mashhadi, Haji Mohammadjan. 1996, Divan, by Mohammad Ghahraman, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad Press.
Qazvini, Mirza Abolghasem Aref. 1963, Diwan, Tehran: Mashreghi.
Ghanbari, Shahyar. 1998, The Sea in Me (Excerpts of Songs), Tehran: Javidan.
Kasraei, Siavash 2008, Collection of Poems, Tehran: Nader.
Kaleem Kashani, Aboutaleb. 1990, Divan of Aboutaleb Kaleem Hamedani, edited by Mohammad Ghahremani, Mashhad: Astana Quds Razavi.
Gorgani, Fakhreddin Asad. 1970, Weiss and Ramin, edited by Magali Todova-Alexander Guakharia, Tehran: Iranian Culture Foundation.
Anthology of meanings, Ahmad 1971, India through the eyes of poets (Minavi letter), Tehran: University of Tehran.
Lahouti, Abolghasem 1978, Diwan, Tehran: Nooshin.
Mazarei, Fakhreddin 1990, Sorud Arzoo, with introduction and supervision by Asghar Dadbeh, Tehran: Pajeng.
Mazarei, Fakhreddin 2011, Niloufar Andooh, by Soheil Mahmoudi and Saed Bagheri, Tehran: Amirkabir
Movlavi. 2005, Masnavi Manavi, by Mohammad Estelami, Tehran: Sokhan.
Mirzadeh Eshghi. 1994, Milad Mirzadeh Eshghi, by Seyed Hadi Haeri, Tehran: Markaz
Mirzadeh Eshghi. 1996, Divan-e Eshghi, by A. Salimi, Tehran: Shafaq.
Mir Heidar (immigrants), Darreh. 1992, Fundamentals of Political Geography, Tehran: Samt. Naderpour, Nader. 2003, Collection of Poems, Tehran: Negah.
Naser Khosrow Ghobadiani. 2005, Divan, by Mehdi Mohaghegh, Tehran: University of Tehran. Neshat Isfahani, Abdul Wahab 2000, Poetry Divan, Hossein Azran, Tehran: Amirkabir.
Naziri Neyshabouri, Mohammad Hossein 2000, Divan Naziri Neyshabouri, by Mohammad Reza Taheri, Tehran: Roham.
Hatef Isfahani, Ahmad 1968, Poetry Divan, Vahid Dastgerdi /Abdolkarim Jarbzehdar, Tehran: Asatir. Yoshij, Nima. 2001, Brighter than Silence, Selected Poetry of Today's Iran, by Kakhi, Tehran: Agah.
Articles
Salimi, Ali and Peyman Salehi. "Study of the reflection of patriotism in the poetry of Bahar and Ebrahim Toughan", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Fourth Year, No. 15, pp. 97-122.
Shiri, Ghahreman. Spring 2009, "Complexities of Isfahani or Indian style and its origins", Persian Language and Literature Research, University of Isfahan, New Volume, No. 1.
Momahen, Mehdi and Mahboubeh Bahmani. Winter 2012, "A Comparative Study of the Thoughts of Allameh Iqbal Lahori and Amir al-Sho'ara Shoghi", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Year 6, No. 24, pp. 7-30.