تحلیل گفتمان روايي« إمرأة عند نقطة الصفر» نوال السعداوی و « طوبی و معنای شب» شهرنوش پارسی پور بر اساس نظریۀ ژرار ژنت

محورهای موضوعی : شعر

شیوا صادقی ¹ , الیاس نورایی ^{2 *}

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، تهران. ایران. [e-mail]
2 - دانشیار و عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1403/10/11 تاریخ پذیرش : 1403/12/10 تاریخ انتشار : 1404/03/31

کلید واژه: تحلیل گفتمان روایی, ژرار ژنت, نوال السعداوی, شهرنوش پارسی پور, ادب معاصر عربی, ادب معاصر فارسی.,

چکیده مقاله :

تحلیل گفتمان روایی یکی از شیوه‏های بررسی ساختاری داستان است که با تکیه بر توضیح و تفسیر راههای پرداخت روساخت یک متن روایی، راه را برای کشف معنا و مفهوم پنهان نویسنده فراهم میآورد. دو داستان« إمرأة عند نقطة الصفر» نوال السعداوی و « طوبی و معنای شب» شهرنوش پارسی پور ، دارای زبان و سبک زنانه هستند و هر دو نویسنده سعی کرده‏اند با تمرکز بر شخصیت زنان در داستان خود، نوع نگرش زنان به جامعه را نشان دهند. این مقاله سعی دارد تا با بررسی تطبیقی این دو داستان، و ترسیم تکنیکهای گفتمان روایی آنها، علاوه بر کشف الگوی ساختاری، به معنا و مفهوم پنهان در متن نیز دست یابد. روش پژوهش، تحلیلی توصیفی بوده و با استناد به منابع کتابخانهای و مطالعۀ موردی نمونه‏های داستانی دو نویسنده، به ترسیم تفاوتها و شباهتهای این دو داستان بدون توجه به بحث تأثیر و تأثرپرداخته است. در پایان مشخص شد که هر دو داستان صرف نظر از مکاتب مختلف، در کنارشباهت محتوایی، از منظر ساختاری  قابلیت بررسی بسیاری از منظر تحلیل گفتمان روایی را دارند.  بازگشتهای زمانی، تکرار، وقفۀ توصیفی، خلاصه، کانون بیرونی، راوی دانای کل، کانونی‏سازی دوگانه و عنصر گفتگو از مهمترین تکنیکهای روایی این دو داستان است. داستان شهرنوش پارسی پور بر آشفتگی ذهنی و روحی شخصیت اصلی استوار است، اما داستان السعداوی ، از حدت و صراحت لهجه استواری شخصیت اصلی داستان حکایت دارد.زن و چالش‏های جنسیتی موجود در بستر فرهنگی تقریبا مشابه، هر دو داستان را به نمونه‏های ارزنده‏ای تبدیل نموده است.

چکیده انگلیسی:

 

This article attempts to discover the structural pattern and access the hidden meaning in the text through a comparative study of these two stories and mapping their narrative discourse techniques. The research method is descriptive-analytical and, based on library resources and case studies of the authors' story samples, has outlined the differences and similarities between these two stories without considering the issue of influence and being influenced.

In conclusion, it was found that both stories, regardless of different schools of thought, share content similarities and from a structural perspective have great potential for study from the perspective of narrative discourse analysis. Time reversals, repetition, descriptive pause, summary, external focalization, omniscient narrator, dual focalization, and dialogue element are among the most important narrative techniques in these two stories. Parsipur's story is based on the mental and spiritual turmoil of the main character, while Saadawi's story reveals the intensity and frankness of the main character's tone and stability. Women and gender challenges existing in a relatively similar cultural context have made both stories valuable examples.

منابع و مأخذ:

-كتابها 1- اسكولز، رابرت. (1383). درآمدي بر ساختارگرايي در ادبيات، ترجمة فرزانه طاهري. تهران: نشر آگاه.
3- بارت، رولان وجنيت، جرار وآخرون. (1992). طرائق تحلیل السرد الأدبي (دراسات). ترجمة: مجموعه من الباحثین. الطبعه الأولی. المغرب: منشورات اتحاد کتاب المغربي.
4- برنتس، هانس. (1387). مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمد رضا ابوالقاسمی. چاپ دوم. تهران: ماهی.
5- برنس، جرالد. (1391). روایت¬شناسی شکل و کارکرد روایت، ترجمة محمد شهبا. تهران: مینوی خرد.
6-پارسی‏پور، شهرنوش(1368).طوبی و معنای شب. چاپ نهم.تهران.نشرالبرز.
7- تودوروف، تزفیتان (1992م). طرائق التحلیل السرد الأدبي. ترجمه: الحسین سحبان وفواد صفا. ط1. رباط: منشورات الأتحاد الکتاب المغرب.
8- تولان، مایکل. (1386). روایت‏شناسی، درآمدی بر زبانشناختی انتقادي. مترجمان: سيده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.
9- جنیت، جرار (1997) خطاب الحکایه بحث في المنهج. ترجمه: محمد معتصم وعمر حلّي وعبدالجلیل الأزدي. الطبعه الثانیه. القاهره: المجلس الأعلی للثقافه.
10-السعداوی، نوال.(2017).امرأة عند نقطة الصفر. موسسه نشر فرهنگ و معارف هنداوی.
11- عزَّام، محمد (2003). تحليل الخطاب الأدبي (على ضوء المناهج النقديه الحداثيه). الطبعه الأولی. دمشق: منشورات اتحاد الكتاب العرب.
12- فتوحی، محمود (1390). سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها، و روش‌ها). چاپ دوم. تهران: سخن.
13-کامبل الیسوعی، روبرت(1431). أعلام الادب العربی المعاصر؛قم:سوق القدس.
14-مارتین، والاس (1382)، نظریههای روایت. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: هرمس.
15- المحادین، عبدالحمید. (بی‌تا). التقنیات السردیه في روایات عبدالرحمن منیف. ط1. بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات.
- مقالهها 1- انوشیروانی، علیرضا. (1389). «آسیبشناسی ادبیات تطبیقی در ایران». ویژهنامۀ ادبیات تطبیقی نامۀ فرهنگستان. پیاپی 2. صص: 32 -55.
2-
Foozi,M.(2010).kottab-ol-moaserin.Beirut: dar-ol- kateb-ol arabi