تأثیر تاریخ کاشت و کم¬آبیاری بر برخی ویژگی¬های ریخت¬شناختی، جوانه¬زنی و بنیه بذر رقم تجاری کوثر (M7) سویا (Glycine max (L.) Merrill)
محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعیسیامک عزیزخانی 1 , جهانفر دانشیان 2 , قاسم توحیدلو 3 , آیدین حمیدی 4
1 - دانش¬آموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - استادپژوهش سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر،کرج، ایران
3 - استادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
4 - spcri, iran
کلید واژه: تاریخ کاشت, تنش کم¬آبی, جوانه¬زنی, سویا ,
چکیده مقاله :
به¬منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و تنش کم¬آبی اعمال شده روی گیاهان مادری بر برخی ویژگی¬های ریخت¬شناختی، جوانه¬زنی و بنیه بذرهای رقم تجاری سویا کوثر (M7)، آزمایشی به¬صورت فاکتوریل و بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و آزمایشگاه تجزیه بذر مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج در سال 1400 انجام شد. عامل¬های آزمایشی شامل تنش کم¬آبی اعمال شده بر گیاهان مادری به¬صورت تیمار کم¬آبیاری در سه سطح آبیاری پس از50 (بدون تنش)،100 (تنش متوسط) و 150 (تنش شدید) میلی¬متر تبخیر از تشت تبخیر کلاسA و دو تاریخ کاشت گیاهان مادری در اول خرداد و اول تیر ماه بودند. نتایج آزمون جوانه¬زنی استاندارد نشان داد در تاریخ کاشت اول خرداد با افزایش سطوح تنش کم آبی از ویژگی¬های کیفی مربوط به جوانه¬زنی بذر کاسته شد و در تیمار تنش شدید متوسط زمان جوانه¬زني افزایش و ضریب سرعت جوانه¬زنی کاهش یافت. صفات بذور رشد و نمو یافته در تنش کم¬آبی شدید همچون طول گیاهچه با 15درصد و وزن خشک و تر گیاهچه با 25 درصد کاهش از پایین¬ترین بنیه برخوردار بودند. این در حالی بود که در تاریخ کاشت اول تیرماه در اکثر صفات مورد ارزیابی، تنش کم آبی اثر سوء روی کیفیت بذور به دست آمده نداشته است. ارزیابی ویژگی¬های ریخت¬شناختی نشان داد، افزایش تنش باعث کاهش ابعاد بذر شد. بیشترین و کمترین وزن هزار دانه به¬ترتیب به بذور حاصل از تیمار تاریخ کاشت اول خرداد، بدون تنش کم¬آبی و تاریخ کاشت اول خرداد با تنش شدید تعلق داشت. هدایت الکتریکی بذرهای رشد و نمو یافته در تاریخ کاشت اول خردادماه و تیمار بدون تنش کم آبی دارای کمترین میزان بود و با افزایش شدت تنش کم¬آبی تراوشات غشاء سلولی بذر و هدایت الکتریکی افزایش یافت. نتایج این تحقیق نشان ¬داد بذور بدست آمده از گیاهان کشت شده در تاریخ کاشت اول تیرماه واکنش بهتری در شرایط تنش کم آبی از خود نشان دادند.
In order to investigate the effect of planting date and water deficit stress applied on mother plants of soybean Kowsar (M7) commercial cultivar seed some morphological, germination and vigour traits an experiment was conducted as factorial and based on a completely randomized design with 3 replications in Seed and Plant Improvement Institute (SPII) research field and Seed and Plant Certification and registration Institute (SPCRI) seed analysis laboratory at Karaj. The experimental factors were including the water deficit stress applied to the mother plants with three levels of irrigation after 50(without stress), 100 (moderate stress), and 150 (sever stress) mm evaporation from the class A evaporation pan, and two planting dates of the mother plants, ne 21 May and 21 June. The results of the standard germination test indicate that on the planting date of June 21st, qualitative characteristics related to germination of seeds had decreased with the increase of water deficit stress levels, and in the severe stress treatment, the seeds mean germination time increased and coefficient of velocity of germination decreased. They had more fecundity and lower germination rate. The seeds grew and developed in sever water deficit stress traits such as seedling length with 15%, dry and wet weight of seedling with 25% reduction had the lowest vigour. This is despite the fact that on the date of planting on the 21st July, in most of the evaluated traits, the stress of water shortage did not have any adverse effect on the quality of the seeds. The morphological traits evaluation showed that the increase in stress reduces the size of the seeds. The highest and lowest weight of 1,000 seeds belonged to the seeds obtained from the planting date of June 21st, without water deficit stress treatment, and in the 21st June planting date and severe water deficit stress, respectively. Seed grew and developed on 21st June planting date and without water deficit stress treatment had the lowest electrical conductivity and with the increase in water deficit stress severity, the seed cell membrane leakage increased. The research results show the seeds obtained from the plants planted on the planting date of July 21st showed a better response in water deficit stress conditions.