ارزیابی تغییرات صفات زراعی در جمعیت‌های گندم نان تحت تنش خشکی
محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعی
یوسف ارشد
1
(موسسه تحقیقات)
مهدی زهراوی
2
(موسسه تحقیقات)
علی سلطانی
3
(مرکز تحقیقات)
کلید واژه: تنش خشکی, تحمل, توده, بانک ژن, ژرم‌پلاس,
چکیده مقاله :
به منظور شناسایی منابع ژنتیکی متحمل به خشکی در گندم و بررسی تغییرات صفات مرتبط با این ویژگی، تعداد 512 نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران به همراه ارقام متحمل به خشکی کویر، روشن و ماهوتی در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد در قالب دو طرح آگمنت جداگانه (آبیاری نرمال و تنش خشکی) مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی با انجام یک دوره آبیاری بعد از کاشت و یک دور آبیاری در مرحله پر شدن دانه اعمال گردید. در مجموع تعداد 66 نمونه ژنتیکی بقاء یافتند و ارزیابی صفات زارعی مطابق با توصیف‌نامه بین‌المللی در مورد آنها انجام گرفت. نتایج حاکی از کاهش مقادیر تمام صفات مورد ارزیابی در شرایط تنش خشکی بود که بیشترین کاهش به صفات وزن دانه پنج سنبله (57/34 درصد) و تعداد پنجه بارور (48/59 درصد) تعلق داشت. تعداد زیادی از نمونه‌های ژنتیکی دارای صفات برتر نسبت به ارقام شاهد در شرایط نرمال و تنش خشکی شناسایی شد. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی در شرایط تنش خشکی، پنج مؤلفه اصلی اول در مجموع 73/84 درصد از تغییرات داده‌ها را دربر داشتند و براساس خصوصیات هر مؤلفه، نمونه‌های ژنتیکی برتر متمایز شدند. نمونه‌های ژنتیکی مورد مطالعه با استفاده از تجزیه خوشه‌ای به چهار گروه با ویژگی‌های متفاوت تفکیک شدند. نتایج تحقیق حاضر گویای تنوع وسیعی در ژرم‌پلاسم مورد ارزیابی بود و از نمونه‌های ژنتیکی برتر شناسایی شده می‌توان در برنامه‌های اصلاحی آتی جهت بهبود تحمل به تنش خشکی در گندم بهره‌برداری نمود.
In order to identify drought tolerant genetic sources in wheat and investigate the changes of traits related to this characteristic, a number of 512 accessions from the wheat collection of the National Plant Gene Bank of Iran along with the drought tolerant cultivars Kavir, Roshan and Mahooti were investigated in the field of Yazd Agriculture and Natural Resources Research Center in the form of two separate augmented statistical design (normal irrigation and drought stress). Drought stress was applied by limiting times of irrigation, i.e. once after planting and the other during seed filling stage. In total, 66 accessions were survived and the evaluation of agronomic traits was carried out according to the international descriptor. The results showed a decrease in the values of all evaluated traits under drought stress condition, and the greatest decrease was in the traits of five-spike seed weight (57.34 %) and number of fertile tillers (48.59 %). A large number of accessions with superior traits compared to the check cultivars were identified under normal and drought stress conditions. Based on the results of principal component analysis under drought stress, the first five components contained 73.84% of the total changes in data. The superior accessions were distinguished based on the characteristics of each component. The studied accessions were separated into four groups with different characteristics using cluster analysis. The results of the present research showed a wide diversity in the evaluated germplasm and the superior accessions identified can be used in future wheat breeding programs to improve tolerance to drought stress.
_||_