بررسی تغیرات صفات زراعی در نمونه های کلکسیونی گندم نان در شرایط تنش شوری

محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعی

یوسف ارشد ¹ , مهدی زهراوی ² , علی سلطانی ³

1 - مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
2 - مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
3 - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

تاریخ دریافت : 1400/01/15 تاریخ پذیرش : 1400/05/06 تاریخ انتشار : 1400/06/11

کلید واژه: تنش شوری, تحمل, توده, بانک ژن, نمونه ژنتیکی,

چکیده مقاله :

شوری خاک و کیفیت پایین آب آبیاری معضلی جهانی در تولید محصول به شمار میروند. توسعه ارقام متحمل یکیاز مهمترین راه حلهای فائق آمدن بر مشکل شوری است، اما این امر مستلزم دسترسی و شناسایی منابع ژنتیکیدارای تنوع ژنتیکی از لحاظ این صفت میباشد. به منظور شناسایی ژرمپلاسم متحمل به تنش شوری و صفات مؤثر،تعداد 413نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال زراعی 1391-1392در اراضیشور ایستگاه تحقیقات اردکان و همچنین در شرایط نرمال در مزرعه پژوهشی کرج در قالب طرح آزمایشی آگمنتکشت شده و با ارزیابی صفات زراعی مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج بررسی مقادیر آمارههای توصیفی درشرایط تنش شوری، صفات تراکم سنبله ( 20/27درصد) و وزن دانه پنج سنبله ( 19/99درصد) بیشترین و صفاتروز تا سنبلهدهی ( 7/90درصد) و روز تا رسیدن کامل ( 4/90درصد) کمترین درصد ضریب تغییرات را داشتند.بیشترین میزان کاهش میانگین صفات مورد بررسی در شرایط تنش شوری نسبت به شرایط نرمال به صفات وزندانه پنج سنبله ( 31/02درصد) و وزن صددانه ( 21/82درصد) متعلق بود. در شرایط تنش شوری از لحاظ صفتوزن صد دانه، نمونههای ژنتیکی 5/6( KC 11791گرم) و 5/4( KC 11622گرم) و از لحاظ صفت وزن دانه پنجسنبله 9/0( KC 11946گرم) و 8/78( KC 11816گرم) دارای بیشترین مقدار عددی بودند. در شرایط تنششوری چهار مؤلفه اصلی اول در مجموع 77/76درصد از تغییرات دادهها را دربر داشتند. نمونههای ژنتیکی موردبررسی با استفاده از تجزیه خوشهای به روش K meansدر پنج گروه از یکدیگر متمایز شدند. نتایج تحقیق حاضر درمجموع منجر به شناسایی تعداد زیادی از تودههای گندم نان متحمل به تنش شوری با طیفی از تنوع در صفاتمورد ارزیابی گردید که میتوان به عنوان مواد اولیه متنوع در برنامههای اصلاحی مورد بهرهبرداری قرار داد

چکیده انگلیسی:

 Soil salinity and poor irrigation water quality are a global problem in crop production. Thedevelopment of tolerant cultivars is one of the most important solutions to overcome theproblem of salinity, but it requires access to and identification of genetic resources withgenetic diversity for this trait. In order to identify germplasm tolerant to salinity stress andeffective traits, 413 accessions from the bread wheat collection of the National Plant GeneBank of Iran were cultivated in the 2012-2013 crop year in saline lands of ArdakanResearch Station and also under normal condition in Karaj research filed in Augmentedstatistical design and evaluated by measuring agronomic traits. Based on the results ofdescriptive statistics under salinity stress, spike density (20.27%) and five-spike grainweight (19.99%) were the highest and days to spike (7.90%) and days to full maturity(4.90%) had the lowest coefficient of variation. The highest mean decrease in theevaluated traits under salinity stress compared to normal condition belonged to the grainweight of five spikes (31.02%) and 100-grain weight (21.82%). Under salinity stress,accessions of KC 11791 (5.6 g) and KC 11622 (5.4 g) had highest value of 100 grainweight, and accessions KC 11946 (9.0 g) and KC 11816 (8.78 g) possessed highest valueof grain weight of five spikes. Under salinity stress, the first four principal componentsaccounted for 77.76% of the data variation. The studied genetic materials weredifferentiated into five groups using K means cluster analysis. The results of the presentstudy led to the identification of a large number of wheat bread tolerant to salinity stresswith a range of diversity in the evaluated traits that can be used as diverse raw materials inbreeding programs