بررسی تنوع گونه ای و الگوی پراکنش جنس شاه کولی ( Alburnus sp.) در رودخانه‌های استان کرمانشاه

محورهای موضوعی : علوم تکثیر و آبزی پروری

نادعلی یوسفی ساداتی ¹ (گروه شیلات، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران)
صابر وطن دوست ² (کروه شیلات، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران)
رضا چنگیزی ³ (گروه شیلات، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/03/03 تاریخ پذیرش : 1395/03/03 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: تنوع زیستی, کرمانشاه, پراکنش, رودخانه, شاه کولی(Alburnus sp.),

چکیده مقاله :

هدف از مطاله، تنوع گونه ای و الگوی پراکنش ماهیان جنس شاه کولی شناسایی حفظ ذخایر ژنتیکی آبزیان با اهمیت اقتصادی و اکولوژیکی به دلیل مخاطرات طبیعی و دستکاری انسانی بوده در تابستان 1395 در 30 ایستگاه در رودخانه های داخلی و مرزی استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. از مجموع ایستگاه های مطالعه شده، دو گونه؛ شاه کولی Alburnuscaeruleus و شاه کولی جنوبی(Alburnus mossulensis) متعلق به جنس Alburnus sp. بودند. شاخص های تنوع زیستی شانون و چیرگی سیمپسون در 18 ایستگاه در رودخانه های مرزی و 9 ایستگاه در رودخانه های استان کرمانشاه که دارای جنس شاه کولی بودند، مورد بررسی قرار گرفت. در رودخانه های مرزی، بیشترین میزان شاخص تنوع شانون، در ایستگاه شیرین آب با میزان 096/3 و کمترین میزان آن در ایستگاه مره خیل با میزان 606/0 مشاهده شد. در استان رودخانه های داخلی، بیشترین شاخص تنوع زیستی شانون در ایستگاه حسین آباد با میزان 628/3 و کمترین میزان آن در ایستگاه بیدسرخ با میزان 853/0 مشاهده شد. بیشترین شاخص چیرگی سیمپسون در رودخانه های داخلی در ایستگاه حسین آباد با میزان 906/0 و در رودخانه های مرزی در ایستگاه شیرین آب با میزان 871/0 مشاهده شد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که رودخانه هایی که دارای جریان و دبی مناسب آب و همچنین شرایط اکولوژیک دست نخورده تری بودند دارای فراوانی و همچنین تراکم بیشتری از ماهیان نسبت به رودخانه های کم عمق و یا تخریب شده توسط انسان ها بودند.

چکیده انگلیسی:

The aim of the species diversity and distribution pattern of Alburnus sp.is to conserve the genetic resources of aquacultures from natural events and human manipulation in summer 2016. This study has done in 30 stations in domestic and cross-border rivers of Kermanshah Province. Based on the studied stations, two species  of Alburnus caeruleus    and Alburnus mossulensis were observed. In the rivers in cross-border the highest diversity of Shannon related to the station of fresh water (3/096) and the lowest degree was observed in Mereh Kheil station (0/606). In Kermanshah, in domestic rivers, the highest diversity of Shannon was in Hosseinabad station (3/682) and the lowest degrees were in Bidsorkh station (0/906) and the domestic rivers of station of fresh water (0/871). The results showed that rivers with good flow and intact ecological conditions have more frequency and density than shallow rivers or the ones destroyed by the humans.      

منابع و مأخذ:

1. امیدوار، ش ، صدقی، ل ، فتاحی نافچی، ق ، کیهانی، م ، ناظمی هرندی ، ع ، (1391)، استان شناسی چهارمحال و بختیاری، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران، 144 ص.


2. آذری تاکامی، ق.،رجبی نژاد، ر.، (1381). بررسی هم آوری ماهی شاه کولی(Calcalburnus chalcoides) در رودخانه سفیدرود.علوم آب و خاک(علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی).  ص ص231-238.


3. بریمانی ، ا . ، (1345)؛ ماهی شناسی و شیلات ،انتشارات دانشگاه تهران ،جلد اول،257ص.


4. بریمانی ، ا . ، (1356)؛ ماهی شناسی و شیلات، انتشارات دانشگاه ارومیه، جلد دوم،360ص.

5. بناگر ، غ ،  کرمی ، م ، حسن زاده ، ک ، ب ، قاسمپوری ، س ، م  ، (1387) .فراوانی و تنوع زیستی ماهیان رودخانه هراز، فصل نامه  علوم محیطی ، سال 6 ، شماره 2 ، ص ص 21-32.

6. پارسا، ع.،بهرامیان، س.، (1390). بررسی برخی شاخصهای بیومتریک در ماهی شاکولی تیگریس(Chalcalburnus mossulensis) مبتلا به انگل لیگولا اینتستینالیس(Ligula intestinalis). آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی (دامپزشکی تبریز). ص ص1211-1216.

7. پارسا، ع.،مجازی امیری، ب.،شریف پور، ع.، (1389). بررسی هیستوپاتولوژی غدد تناسلی در ماهی شاه کولی تیگریس مبتلا به انگل لیگولا اینتستینالیس در سد قشلاق سنندج. دامپزشکی(سنندج). ص ص11-19.

8. پازوکی، ج.،عظمندی، ف.، (1380). آلودگی ماهی (Alburnus charousini) به انگل (Ligula intestinalis ) در سد شهید مدرس کاشمر. پژوهش و سازندگی.ص ص91-92.

9. تورجی ، م ، ر ، وثوقی ، غ ، (1385). شناسایی و بررسی  ماهیان رودخانه مزدقان  ساوه ، مجله پژوهشی و سازندگی ، شماره 72 ، ص 29-19.رحمانی، ح.،حسن زاده کیابی، ب.، 1384.تنوع ریختی میان جمعیتی ماهی شاه کولی (Calcalburnus chalcoides) رودخانه هراز و گزافرود.علوم محیطی.ص ص 21-34.

10. جاذبی­زاده ، م ، ک ،  شیرین آبادی ، م ،  (1386) .بررسی ماهیان رودخانه نمرود در حوضه دریاچه نمک ، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست ، دوره 9 ، شماره 3 ، ص ص 103-111

11. رامین ، م ، (1373)، شناسایی و  پراکنش ماهیان رودخانه بابلرود ، پایان نامه دانشگاه آزاد واحد شمال تهران.

12. رجبی­نژاد، ر.،آذری تاکامی، ق.، (1388). بررسی عادت غذایی ماهی شاه کولی (Calcalburnus chalcoides). بیولوژی دریا. ص ص 45-63.

13. رحمانی، ح.، (1387). بررسی جمعیت ماهی در خطر تهدید شاه کولی در رودخانه های هراز و شیرود. محیط شناسی. ص ص 129-138.

14. رحمانی، ح.،حسن زاده کیابی، ب.،کمالی، ا.،عبدلی، ا.، (1388). بررسی برخی ویژگیهای زیست شناختی ماهی شاه کولی در رودخانه شیرود.علوم کشاورزی و منابع طبیعی.ص ص 67-76.