معرفي نسخه‌اي از قصيدة نونیة ابوالفتح بُستي و ترجمة منظوم بَدرجاجرمي در سفينة تبريز
محورهای موضوعی : معرفی نسخه خطی
یدالله رفیعی
1
*
,
رمضان رضائی
2
1 - معاون پژوهشی پژوهشکده زبان و ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران
2 - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
کلید واژه: ابوالفتح بُستي, قصيدة نونیه (عنوان الحِكَم), ترجمة بدرجاجرمي, سفينة تبريز,
چکیده مقاله :
ابوالفتح بُستي، يكی از شاعران اندرزگوي قرن چهارم است كه بسياري از متون كهن مزيّن به اشعار زيبا و حكيمانة اوست. يكی از اشعار او قصيدة نونیۀ او مشهور به «عنوان الحِكَم» است اين قصيده در عين فصاحت و كمال بلاغت، مشحون از معاني والا و اخلاقيست و به‌همين سبب، قرن‌ها در سراسر مكتب‌خانه‌هاي جهان اسلام تدريس مي‌شده و ابيات نغز آن سرلوحة مشق طلّاب فضل و ادب بوده است.
شروح و ترجمه‌هاي بسياري براين قصيده نوشته شده است از مشهورترين آنها ترجمة منظوم بدرالدين جاجرمي به فارسي در قرن هفتم است كه شيوايي و ارزش ادبی خاصي دارد. نسخه‌هايي از اين ترجمه سابقاً در مقدمة مونس‌الأحرار با مقدمۀ محمد قزوینی و به همّت ميرصالح طبيبي و نيز در مقاله‌اي به همّت محمدتقي دانش پژوه چاپ شده است. علاوه بر این، نسخه‌اي نويافته از قصيدة عربي نونیه همراه با ترجمة منظوم بدرجاجرمي در قسمت پاياني سفينة تبريز به دست آمده كه در اين مقاله، ضمن بررسي و مقابلة آنها برخي موارد اختلاف و سهوالقلم‌ها بيان شده است.
Abu al-Fath al-Busti is a 4th-century admonitional poet whose wise verses adorn many ancient texts. His poem, known as "The Title of the Wise," is eloquent and perfect in its eloquence and is full of lofty and moral meanings. For this reason, it was taught for centuries in schools throughout the Islamic world, and its verses have been the subject of study for students of virtue and literature. Many commentaries and translations have been written on this poem, the most famous of which is the translation of Badr al-Din Jajarmi's poem into Persian in the 7th century, which has a special eloquence and literary value. Copies of this translation have previously been published in the introduction to Munis al-Ahrar with an introduction by Muhammad Qazvini and by Mir Saleh Tabibi, and also in an article by Muhammad Taqi, a scholar. In addition, a newly discovered copy of the Arabic poem Nouniyeh, along with a translation of Badr Jajarmi's poem, has been found in the final part of Safina Tabriz. This article examines and compares them, and some discrepancies and errors are pointed out in this article.
آذرنوش، آذرتاش (1373)، «ابوالفتح بُستي»، دايرة¬المعارف بزرگ اسلامي، ج6 ، به سرپرستي محمدكاظم بجنوردي، تهران: بنياد دايرة¬المعارف بزرگ اسلامي.
ابوالمجد محمّد بن مسعود تبريزي (1381)، سفينة تبريز، چاپ عكسي از روي نسخه خطي كتابخانة مجلس شوراي اسلامي، با مقدمۀ عبدالحسين حائري و نصراله پورجوادي، تهران: مركز نشر دانشگاهي.
انوار، امير محمود (1352)، تحقيق و تصحيح ديوان و بررسي احوال و آثار ابوالفتح بُستي، پايان‌نامة دانشكدة ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران.
بدر جاجرمي، محمد (1350)، مونس‌الأحرار في دقائق الاشعار، به اهتمام ميرصالح طبيبي، تهران: انجمن آثار ملّي.
بيهقي، ابوالفضل (1374)، تاريخ بيهقي، به تصحيح علي‌اكبر فيّاض، تهران: نشر علم.
ثعالبي، ابومنصور عبدالله (1353ق)، يتيمةالدّهر في محاسن العصر، به اهتمام عباس اقبال آشتياني، طهران: [بی¬نا].
خولی، محمد مرسی(1980)، ابوالفتح البُستی، حیاته و شعره، بیروت:دارالأندلس.
دانش‌پژوه، محمدتقي (46-1345)، «ترجمة قصيدة نونیة عنوان الحكم»، مجلة دانشكدة ادبيات دانشگاه تهران، دورة 14، صص 629-633.
دولتشاه سمرقندي، (1338)، تذكرة‌الشعرا، به كوشش محمّد رمضاني، تهران:کلاله خاور.
دهخدا، علي‌اكبر و ديگران (1372)، لغت‌نامه، چاپ اوّل از دورة جديد، به كوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
زركلي، خيرالدين (1969م)، الأعلام، ج 4، بيروت: دارالعلم الملايين.
سزگين، فؤاد (1380)، تاريخ نگارش‌هاي عربي، ج 2، شعر، به اهتمام خانة كتاب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
عتبي، محمد(1357)،تاریخ یمینی ،ترجمۀ ناصح جرفاذقانی،به¬کوشش جعفر شعار،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
عوفي، محمد (1361)، لباب الألباب، به اهتمام محمّد عباسي، تهران: كتابفروشي باراني.
منوچهري دامغاني (1370)، ديوان، به كوشش سيد محمد دبير سياقي، تهران: زوّار.
همايي، ماهدخت بانو (1381)، تجزيه و تركيب دو قصيده نونیۀ ابوالفتح بُستي و لاميۀ اسماعيل طغرائي، تهران: هما.