مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های Balb/c و C57BL/6 موشهای پرورش یافته در شرایط یکسان
محورهای موضوعی : فصلنامه زیست شناسی جانوری
مرتضی عباسپور
1
(
گروه دامپزشکی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران
)
صمد فراشی بناب
2
(
گروه ایمونولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
)
کلید واژه: موش, Balb/c, C57BL/c, طحال, بافت شناسی,
چکیده مقاله :
طحال بزرگترین اندام لنفاوی بدن است و در تصفیه خون، ذخیره گلبولهای قرمز، حذف گلبولهای قرمز پیر آسیبدیده و ایجاد پاسخهای ایمنی اختصاصی نقش دارد. برخی مطالعات نشان دادهاند بافت طحال در برخی گونهها تفاوتهایی با هم دارد. از آنجایی که موشهای دو سویهی Balb/c و C57BL/6 در بسیاری از تحقیقات زیستی به عنوان اولین گزینه انتخاب می‌شوند لذا نیاز است تا تفاوت‌های آناتومیکی، بافتشناسی و ژنتیکی بین آنها به دقت ارزیابی شود تا مدلهای مطالعاتی به درستی انتخاب شوند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی خصوصیات مورفومتریک و هیستولوژیک بافت طحال در موشهای Balb/c و C57BL/6 انجام شد. 10 موش ماده Balb/c و 10 سر موش ماده C57BL/6 در شرایط یکسان در حیوانخانه پرورش داده شدند. سپس طحال موشها از نظر خصوصیات مورفومتریک و هیستولوژیک بررسی شد. دادههای به دست آمده از دو گروه با روش t tset آنالیز شدند و 05/0 ˂p معنیدار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد شکل ظاهری و رنگ طحال در موشها با هم تفاوت معنیداری ندارند. میانگین وزن طحال در موشهای Balb/c کمی بیشتر از موشهای C57BL/6 بود که از نظر آماری معنیدار نبود. در لامهای تهیه شده از بافت طحال موشهای Balb/c و C57BL/6 از نظر بافتشناسی تفاوت قابل مشاهدهای بین طحال موشها تشخیص داده نشد.
Spleen is the largest lymphatic organ of the body and plays a role in blood purification, storage of red blood cells, removal of damaged old red blood cells and creation of specific immune responses. Some studies have shown that the spleen tissue has differences in some species. Since Balb/c and C57BL/6 bi-strain mice are chosen as the first choice in many biological researches, it is necessary to carefully evaluate the anatomical, histological and genetic differences between them in order to develop study models be chosen correctly. Therefore, the present study was conducted with the aim of investigating the morphometric and histological characteristics of spleen tissue in Balb/c and C57BL/6 mice. 10 Balb/c female mice and 10 C57BL/6 female mice were bred in the animal house under the same conditions. Then the spleen of mice was examined in terms of morphometric and histological characteristics. The data obtained from two groups were analyzed with t-set method and p < 0.05 was considered significant. The results showed that the shape and color of the spleen in mice do not differ significantly. The average spleen weight in Balb/c mice was slightly higher than that of C57BL/6 mice, which was not statistically significant. In the slides prepared from the spleen tissue of Balb/c and C57BL/6 mice, no visible difference was detected between the mice's spleen in terms of histology.
1. Cesta M.F. 2006. Normal structure, function, and histology of the spleen. Toxicologic Pathology, 34(5):455-465.
2. Dijkstra C.D., Veerman A. 1990. Normal anatomy, histology, ultrastructure, rat. Hemopoietic System, 1990:185-193.
3. Fallahi R. 2022. Review on anesthesia and injections in laboratory mice. Iranian Journal of Biology, 6:168-174.
4. Haley P.J. 2017. The lymphoid system: a review of species differences. Journal of Toxicological Pathology, 30(2):111-123.
5. Hensel J.A., Khattar V., Ponnazhagan S. 2019. Characterization of immune cell subtypes in three commonly used mouse strains reveals gender and strain-specific variations. Laboratory Investigation, 99(1): 93-106.
6. Hoppe I., Brenneke B., Rohde M., Kreft A., Haussler S., Reganzerowski A. 1999. Characterization of a murine model of melioidosis: comparison of different strains of mice. Infection and Immunity, 67(6):
2891-2900.
7. Kazemi A.H., Razmaraii N., Samadirad B. 2011. Animals’ rights in biomedical research. Medical Ethics, 5(15):63-82.
8. Kapila V., Wehrle C.J., Tuma F. 2019. Physiology, spleen. StatPearls [Internet]: StatPearls Publishing.
9. Mebius R.E., Kraal G. 2005. Structure and function of the spleen. Nature Reviews, Immunology, 5(8):606-616.
10. Pilehvarian A.A., Karimi A. 2019. Study of changes in blood cells and spleen tissue on days 10 and 20 of pregnancy and the first week of lactation in rats. Journal of Ilam University of Medical Sciences, 26(5):20-29.
11. Shakerzadeh J., Movahedin M., Eidi A., Hayati Roodbari N., Parivar K. 2022. Evaluation of different strain mice during in vitro fertilization and embryo development in response to superovulation. Medical Science Journal of Islamic Azad University-Tehran Medical Branch, 32(1):53-63.
12. Steiniger B.S. 2015. Human spleen microanatomy: why mice do not suffice. Immunology, 145(3):334-346.
13. Trunova G., Makarova O., Diatroptov M., Bogdanova I., Mikchailova L., Abdulaeva S. 2011. Morphofunctional characteristic of the immune system in BALB/c and C57BL/6 mice. Bulletin of Experimental Biology and Medicine, 151: 99-102.
مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های Balb/c و C57BL/6 موش های پرورش یافته در شرایط یکسان
چکیده
طحال بزرگترین اندام لنفاوی بدن است و در تصفیه خون، ذخیره گلبول¬های قرمز، حذف گلبول¬های قرمز پیر آسیب دیده و ایجاد پاسخ¬های ایمنی اختصاصی نقش دارد. برخی مطالعات نشان دادهاند بافت طحال در برخی گونهها تفاوتهایی با هم دارد. در مطالعه حاضر، خصویات مورفومتریک و هیستولوژیک بافت طحال در موشهای Balb/c و C57BL/6 بررسی شد. 10 موش ماده Balb/c و 10 سر موش ماده C57BL/6 در شرایط یکسان در حیوانخانه پرورش داده شدند. سپس طحال موشها از نظر خصوصیات مورفومتریک و هیستولوژیک بررسی شد. نتایج نشان داد شکل ظاهری و رنگ طحال در موشها با هم تفاوت ندارند. میانگین وزن طحال در موشهای Balb/c کمی بیشتر از موشهای C57BL/6 بود. در لامهای تهیه شده از بافت طحال موشهای Balb/c و C57BL/6 از نظر هیستولوژیک تفاوت قابل مشاهدهای بین طحال موشها تشخیص داده نشد.
واژگان کلیدی: موش، Balb/c، C57BL/c، خصوصیات مورفومتریک طحال، هیستولوژی بافت طحال
Abstract
Comparison of morphometric and histological parameters of spleen in Balb/c and C57BL/6 strains of mice raised in the same conditions
The spleen is the largest lymphatic organ in the body and is located within the circulatory system, which has many functions in the body. Some studies have shown that the spleen tissue has differences in some species. In the current study, the morphometric and histological characteristics of spleen tissue were investigated in Balb/c and C57BL/6 mice.10 Balb/c female mice and 10 C57BL/6 female mice were bred in the animal house under the same conditions. Then the spleen of mice was examined in terms of morphometric and histological characteristics. The results showed that the shape and color of the spleen in mice do not differ. The average weight of spleen in Balb/c mice was slightly higher than C57BL/6 mice. In the slides prepared from the spleen tissue of Balb/c and C57BL/6 mice, no visible difference was detected between the mice's spleen from the histological point of view.
ذخیره کردن ترجمه
Key words: mouse, Balb/c, C57BL/c, spleen morphometric characteristics, spleen tissue histology
مقدمه:
امروزه بکارگیری حيوانات آزمايشگاهي در زمينه هاي مختلف تحقیقاتی مانند بهبود روش هاي تشخيص، درمان و كنترل و پيشگيري از جایگاه ویژه ای برخوردار است و ساليانه تعداد کثیری از حيوانات در تحقيقات گوناگون نظیر مطالعات بيولوژي، انگل شناسي، ايمني شناسي، سرطان و ژنتيك، پاتوفيزيولوژي، اختلالات ارثي، بيماريهاي عفوني، تغذيه، جراحي تجربي، پيوند اعضاء، راديولوژي و تعيين اثر داروهاي جديد استفاده مي‌شوند. با این حال بررسی های نشان داده است که موش ها به عنوان اولین حیوان انتخابی، به تنهايي در حدود 80 % از كل حيوانات آزمايشگاهي را در تحقيقات به خود اختصاص مي‌دهند(3, 7).
در حال حاضر سویههای موش آزمایشگاهی مختلفی وجود دارد که به دلایل مختلف به طور گسترده در تحقیقات حیوانی، بافتشناسی، تحقیقات سلولی، مولکولی، ژنتیک، جنین‌شناسی و میکروبیولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سویههای همخون یا خویش آمیخته موش از فرآیند حداقل ۲۰ نسل متوالی جفت گیری برادر-خواهر حاصل می شود. از بین سویه های گونه همخون، BALB/c و C57BL/10 رایج ترین‌ها در آزمایشگاه مطالعات حیوانی هستند. موش های BALB/c آلبینو با چشمانی صورتی و موهای سفید هستند و برای تولید آنتی بادی مونوکلونال و به خصوص برای مطالعات مربوط به درمان سرطان و ایمنولوژی مفید هستند. موشهای C57BL/6 با پوشش قهوه‌ای تیره و تقریباً مشکی هستند. آنها به صدا و بو حساس‌تر هستند و احتمال گاز گرفتن آنها نسبت به BALB/c بیشتر است. موش C57BL/6 دومین پستانداری است که دارای توالی ژنوم کامل مشخص شده (بعد از انسان) است و اغلب برای مطالعات in vivo و ساخت مدل های موش تراریخته بکار می روند(11).
از آنجایی که این دو سویه در بسیاری از تحقیقات به عنوان اولین گزینه انتخاب می باشند لذا نیاز است تا تفاوت‌های آناتومیکی، بافتشناسی و ژنتیکی بین آنها به دقت ارزیابی شود تا مدلهای مطالعاتی به درستی انتخاب شوند. به نظر می رسد یکی از ارگان های مهم این بررسی، طحال باشد. طحال به عنوان بزرگترین ارگان لنفی بدن در حفره شکمی زیر دیافراگم و پشت معده قرار دارد. عضوی به رنگ قرمز تیره تا آبی-سیاه است که می توان آن را به دو بخش پالپ قرمز و پالپ سفید تقسیم کرد. پالپ قرمز که از سینوس ها و طناب های پالپ تشکیل شده است، مسئول ذخیره گلبول های قرمز می باشد. پالپ سفید ماهیت لنفوییدی دارد و حاوی فولیکول‌های سلول B، ناحیه حاشیهای در اطراف فولیکول‌ها و نواحی انباشته از سلولهای T در اطراف آرتریولها (غلاف لنفاوی اطراف شریانچه ای) می باشد لذا پاسخ ایمنی در پالپ سفید رخ می دهد (9).
شکل و اندازه ناخالص طحال بسته به گونه و میزان اتساع متغیر است و در تعدادی از گونه ها و سویه ها از نظر بافت شناسی دارای تفاوت هایی می باشد. به عنوان مثال در مطالعات گزارش شده است که 28٪ از حجم طحال موشها را منطقه حاشیهای تشکیل می دهد و بزرگترین منطقه سلول B در طحال است(1). همچنین بررسی ها نشان داده است که فولیکول‌های لنفاوی، ناحیه حاشیهای و ساختارهای مرتبط به راحتی در موشهای صحرایی مشخص می‌شوند، اما در موش کمتر دیده می‌شوند(4).
طحال در برخی موجودات می تواند منبسط شود و تعداد زیادی گلبول قرمز را در خود ذخیره کند و همچنین قادر به انقباض سریع می باشد. بنابراین، اندازه و رنگ ظاهر آن متغیر است (از قرمز با اندازه بزرگ، تیره یا سیاه و سفید آبی تا قرمز کوچکتر و روشن تر). طحال جوندگان از جمله موش به سرعت منقبض نمی شود و انقباض آنها متفاوت از سایر حیوانات می باشد(8,12). شریان طحال نیز در بین گونه ها متفاوت است. در برخی گونهها، شریان طحال قبل از ورود به طحال به 25 شاخه منشعب می شود. تعدادی از مطالعات نشان داده است که در طحال موش ها هشت شاخه شریان طحال وجود دارد و آرایش عروقی شاید بزرگترین منبع تغییر در معماری طحال گونهها باشد. تنوع گونه ای در ساختار و مورفولوژی سینوس های وریدی نیز وجود دارد و زمینه ای برای طبقه بندی طحال به دو گروه طحال سینوسی و طحال غیر سینوسی می شود. طحال غیر سینوسی در موش یافت می شود. در موش ها در مویرگهای شریانی خوشه های متراکم و محیطی ماکروفاژها قرار دارند و به عنوان غلاف ماکروفاژهای اطراف شریانی شناخته می شوند(4, 10, 12).
با توجه به مطالب فوق و از آنجایی که مطابق بررسی محققین مطالعه جاری، مطالعات مربوط به بررسی پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال در سویه های مختلف موش اندک می باشد، لذا افزایش آگاهی ما در خصوص این پارامترها نقش مهمی در انتخاب مدلهای مطالعاتی دارد. در این راستا هدف از این مطالعه مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های BALB/c و C57BL/10 موش های پرورش یافته در شرایط یکسان بوده است.
مواد و روشها:
این تحقیق بر روي 10 سر موش Balb/c ماده و 10 سر موش C57BL/6 ماده انجام شد. سن موشها تقریباً یکسان بود. موشها به مدت دو ماه در حیوانخانه با دماي 22 تا 27 درجه سانتیگراد و سیکل روشنایی-تاریکی 12 ساعت/12 ساعت نگهداری شدند. جایگاه نگهداری موشها ابعاد 45 × 30× 15 سانتیمتر داشتند. در هر جایگاه 5 سر موش نگهداری شد. آب و غذاي کافی در اختیار تمام موشها قرار داده شد. غذاي موشها به صورت پلت بود که یک غذاي آماده است. ظروف آبخوری موشها از آب قابل شرب پر میشد. موشها همواره دسترس آزاد به آب و غذا داشتند (شکل1).
شکل 1. نگهداری موشها در حیوانخانه
جداسازی طحال موشها و بررسی مورفومتریک آنها
موشها پس از بررسی خصوصیات ظاهری به صورت جداگانه با اتر بیهوش شدند و با روش قطع نخاعی یوتانایز شدند. وزن آنها با ترازوی دیجیتال اندازهگیری سپس از ناحیه شکم کالبدگشایی شدند. برای این عمل، هر موش به صورت پشتی شکمی بر روی سینی تشریح قرار داده شد و دست¬ها و پاها فیکس گردید. با قیچی و پنس پوست محوطه شکمی باز و عضلات ناحیه شکم نیز برش داده و اندام¬های محوطه شکمی مشاهده شدند. پس از بررسی اندامهای محوطه شکم از نظر ظاهری، طحال موشها بدون اینکه دچار پارگی شود از محوطه شکمی خارج شد و خصوصیات موفومتریک آنها (شکل ظاهری، رنگ، وزن، اندازه) از طریق مشاهده بررسی گردید. سپس وزن طحالها با ترازوی دیجیتال اندازهگیری شد و اندازه طحالها با اندازهگیری طول و عرض طحالها با خطکش انجام شد . برای وزن موشها و اندازه طحال موشها در هر گروه میانگین ± انحراف معیار محاسبه گرید. دادههای به دست آمده از دو گروه با روش t tset آنالیز شدند و 05/0 ˂p معنیدار در نظر گرفته شد.
مطالعه هیستولوژیک بافت طحال
مطالعه بافت طحال برای مشاهده ساختار طبیعی بافت طحال انجام شد. از آنجایی که حین مطالعه بافت طحال عوامل مختلفی ممکن است بافت را از ساختار اصلی خود تغییر دهد لذا چند فرآیند برای مطالعه بافت شناسی بافت طحال انجام شد که شامل فیکس کردن (تثبیت) بافت، پروسس بافت، قالبگیری، برش و رنگ آمیزی بود. فیکس کردن اولین مرحله برای حفظ بستر بافت طحال بود. برای انجام این مرحله، بلافاصله پس از مطالعه مورفومتریک طحالها، بافتها فیکس شدند. در این مرحله از فرمالین ۱۰٪ به دلیل ضریب نفوذ بالا و حفظ بهتر اندامک های سلولی استفاده شد. پس از مرحله فیکس کردن، بافتها به اندازه کافی محکم و منسجم نبودند تا بتوان از بافت طحال برشهای نازک تهیه کرد. به همین دلیل مرحله پروسس بافتی انجام شد. در این مرحله آب موجود در بافت های طحال حذف شد تا در نفوذ پارافین خلل ایجاد نشود. برای فرآیند آبگیری بافت از اتانول استفاده شد. با توجه به اینکه پارافین در اتانول نامحلول است لذا از زایلن که هم در اتانول و هم درپارافین قابل حل شدن است استفاده شد. زایلن کمترین تأثیر را روی لایه های بافت دارد و می تواند بافت را سخت کند، بنابراین مدت زمان قرار گرفتن بافت طحال در زایلن را طولانی نبود. پس از این مرحله، بافت با پارافین نفوذپذیر شدند (جدول 1).
جدول 1) مراحل انجام مرحله آبگیری
محلول | مدت زمان |
اتانول %70 | یک ساعت |
اتانول %70 | یک ساعت |
اتانول %95 | یک ساعت |
اتانول %100 | یک ساعت (این مرحله ۴ بار تکرار شد) |
زایلن ۱ | یک ساعت |
زایلن ۲ | یک ساعت |
پارافین ۱ | دو ساعت |
پارافین ۲ | سه ساعت |
بافتهایی که پروسس شدند به فرم “بلوک” در پارافین قرار داده شدند. مراحل قالبگیری کمی پارافین در قالبهای بافت ریخته شد و اجازه داده شد تا پارافین در لایه زیرین قالب ها تشکیل شود. بافتها با پنس بر روی مرکز قالب قرار داده شدند و پارافین بیشتری به قالب اضافه شد. پس از سفت شدن قالبها، از دستگاه میکروتوم برای برش مقاطع استفاده شد. بن ماری در دمای ۴۵ تا ۵۰ درجه سانتیگراد تنظیم شد. حدود ۳۰ ثانیه اجازه داده شد تا مقاطع برش داده شده در سطح آب شناور بمانند سپس مقاطع با دقت و طوری بر روی لام قرار گرفتند که هیچ حباب آبی در قسمتهای زیرین به دام نیفتند. در نهایت رنگ بافت به روش هماتوکسیلین-ائوزین انجام شد. لامها با بزرگنمایی 400× میکروسکوپ نوری مطالعه شدند.
جهت تجزیه و تحلیل داده های علاوه بر بکارگیری آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) از SPSS16 نیز استفاده گردید. با توجه به اینکه نتایج آزمون شاپیروویلک نشان داد نمونه های از توزیع یکسانی برخوردار هستند (P>0.05) لذا از آزمون‌های پارامتریک برای مقایسه دو گروه استفاده شد.
نتایج:
نتایج نشان داد که میانگین وزن موشهای Balb/c برابر 64/1±89/29 گرم و میانگین وزن موشهای C57BL/6 برابر 38/1±2/28 گرم بود. ضمن آنکه دو موش از هر گروه به دلیل داشتن وزن پایین از آزمایش حذف شدند (جدول 2).
جدول 2) وزن موشهای مورد مطالعه (گرم)
شماره موش | موشهای Balb/c | موشهای C57BL/6 |
1 | 3/29 | 9/26 |
2 | 6/32 | 5/27 |
3 | 8/28 | 7/28 |
4 | 7/31 | 5/30 |
5 | 4/29 | 6/26 |
6 | 9/27 | 8/27 |
7 | 6/28 | 8/26 |
8 | 8/30 | 8/29 |
میانگین | 89/29 | 2/28 |
نتایج کالبدشکافی نشان داد در ارزیابی سطح زیرپوست پرخونی و خونریزی مشاهده نشد. همچنین در هیچکدام از اندامهای محوطه شکم پرخونی و خونریزی یا موارد غیرطبیعی از قبیل جمع شدن مایعات، آبسه و غیره مشاهده نشد (شکل2). شکل ظاهری طحال در موشهای هر دو گروه شبیه به هم و در محور طولی کشیده بود و انحنای بسیار کمی داشتند (شکل3). در هیچکدام از طحالها تورم غیرطبیعی و آبسه مشاهده نشد.
شکل 2) کالبدگشایی موشها و بازرسی اندامهای محوطه شکمی
شکل 3) بررسی مورفومتریک طحالهای جدا شده از موشها
رنگ طحالها در اکثر موشهای قرمز بود ولی در تعدادی نیز کمی قرمز تیره بود. در موشهای Balb/c طحال 5 موش به رنگ قرمز و طحال 3 موش به رنگ کمی قرمز تیره بود. در موشهای C57BL-6 طحال 4 موش به رنگ قرمز و طحال 4 موش به رنگ کمی قرمز تیره بود (جدول 3). مقایسه دو گروه با بکارگیری آزمون کای دو نشان داد که اختلاف دو گروه معنادار نبوده است (P>0.05). (جدول 4)
جدول شماره 3) رنگ طحال موش¬های Balb/c و C57BL/6
شماره موش | موشهای Balb/c | موشهای C57BL/6 |
1 | قرمز | قرمز |
2 | قرمز | کمی قرمز تیره |
3 | قرمز | قرمز |
4 | کمی قرمز تیره | کمی قرمز تیره |
5 | کمی قرمز تیره | قرمز |
6 | قرمز | کمی قرمز تیره |
7 | کمی قرمز تیره | قرمز |
8 | قرمز | کمی قرمز تیره |
جدول 4) نتایج آزمون کای دو در رابطه با رنگ طحال موشهای Balb/c و C57BL/6
| قرمز | کمی قرمز تیره | جمع |
موشهای Balb/c | 5 | 4 | 9 |
موشهای C57BL/6 | 3 | 4 | 7 |
جمع | 8 | 8 | 16 |
Chi-Square:0.254 df:1 P:0.614 | |||
نتایج بررسی وزن طحال موشها با ترازوی دیجیتال نشان داد که میانگین وزن طحال در موشهای Balb/c 66/9±37/160 و در موشهای C57BL/6 6/10±25/153 بود. مقایسه وزن موش های دو گروه با آزمون تی مستقل نشان داد که اختلاف بین وزن طحال موشهای دو گروه از نظر آماری معنیدار نبود (05/0˃P). (جدول5 و 6)
جدول 5) مقایسه وزن طحال موشهای Balb/c و C57BL/6 (میلیگرم)
شماره موش | موشهای Balb/c | موشهای C57BL/6 |
1 | 149 | 138 |
2 | 171 | 141 |
3 | 152 | 163 |
4 | 165 | 168 |
5 | 148 | 148 |
6 | 166 | 155 |
7 | 160 | 152 |
8 | 172 | 161 |
جدول 6) نتایج آزمون تی مستقل جهت مقایسه وزن طحال موشهای Balb/c و C57BL/6
| گروه | میانگین | انحراف استاندارد | t | p-value | |||
وزن طحال | Balb/c | 37/160 | 66/9 | 404/1 | 0.182 | |||
C57BL/6 | 25/153 | 60/10 | ||||||
بررسی خصوصیات میکروسکوپی (هیستولوژی) طحال نشان داد در لامهای تهیه شده از موشهای Balb/c و C57BL/6 پالپهای قرمز، پالپهای سفید و منطقههای حاشیهای مشاهده شدند (شکلهای 4 و 5). در هیچکدام از لامها هیپرپلازی بافت لنفاوی مشاهده نشد. از نظر هیستولوژیک تفاوت قابل مشاهدهای بین طحال موشها تشخیص داده نشد.
شکل 4) مقطع بافت طحال موش Balb/c رنگآمیزی شده با روش هماتوکسیلین-ائوزین
شکل5) مقطع بافت طحال موش C57BL/6 رنگآمیزی شده با روش هماتوکسیلین-ائوزین
بحث:
مطالعه جاری با هدف مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های Balb/c و C57BL/6 موشهای پرورش یافته در شرایط یکسان انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که شکل ظاهری طحال در موشهای هر دو گروه شبیه به هم و در محور طولی کشیده بود و انحنای بسیار کمی داشتند. اختلاف بین وزن طحال موشهای دو گروه از نظر آماری معنیدار نبود (05/0˃P). رنگ طحالها در اکثر موشها قرمز ولی در تعدادی نیز کمی قرمز تیره بود. از نظر هیستولوژیک نیز تفاوت قابل مشاهدهای بین طحال موشها تشخیص داده نشد. لذا به طور کلی نتایج به دست آمده نشان داد که طحال موشهای دو سویه مختلف مقداری با هم متفاوت بود ولی از نظر شکل ظاهری، رنگ و خصوصیات اصلی هیستولوژیک تفاوت قابل مشاهدهای نداشتند.
بررسی مطالعات موجود توسط محققین مطالعه جاری نشان داد که مطالعات اندکی در زمینه مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال بین دو سویه Balb/c و C57BL/6 موش وجود دارد. با این حال این دو سویه موش در مطالعات موجود بیشتر از لحاظ میزان سلول های T و B، مقاومت نسبت به عفونت ها یا سایر ویژگی ها نظیر عملکرد سیستم ایمنی با هم مقایسه شده اند. به عنوان نمونه مطالعات نشان داد در طحال برخی سویههای موش تفاوتهایی از نظر میزان سلولهای T و B وجود دارد(5).
مطالعه Trunova و همکاران نشان داد که پارامترهای ساختاری و عملکردی سیستم ایمنی در موشهای BALB/c و C57Bl/6 تحت شرایط فیزیولوژیکی متفاوت بود(13). مطالعه Hoppe و همکاران نیز نشان داد که پس از عفونت داخل وریدی با بورخولدریا پسودومالئی (Burkholderia pseudomallei)، موش C57BL/6 به طور قابل توجهی مقاوم تر از موش BALB/c بود(6).
علاوه بر آن ویژگی های طحال در تعدادی از گونه ها نیز با یکدیگر مقایسه شده است. مطالعات نشان داده است که طحال در برخی گونهها از نظر بافت شناسی دارای تفاوت هایی می باشد. به عنوان مثال طحال موش صحرایی یک عضو پارانشیمی به شکل لوبیا دراز است. با اینکه طحال سگ ها تا حدودی دمبلی شکل است، در حالی که طحال موش ها در محور طولی یکنواخت تر است(2,4).
اشتاینیگر در مقاله خود بیان می کند که طحال موشها و موشهای صحرایی یک محفظه سلولهای B به خوبی مشخص شده، منطقه حاشیهای، بین پالپ سفید و قرمز را نشان می‌دهد. با این حال، این ناحیه در طحال انسان وجود ندارد. هچنین در مقاطع عرضی طحال موش، غلاف لنفاوی اطراف شریانچه¬ای با فولیکول های سلول B پوشانده شده است که تمایل دارند در اطراف ناحیه لنفوسیت T ترکیب شوند. تعداد فولیکول ها در هر ناحیه از بافت طحال در موش بسیار بیشتر از انسان است (12).
برخی از مطالعات گزارش کردند در موش ها غلاف لنفاوی اطراف شریانچهای دارای مویرگهای فراوانی است و همچنین آنها به این نتیجه رسیدند که خونریزی مدولار در طحال موش ها بیشتر از سایر موجودات است. در موشها پالپ سفید نسبت به سایر موجودات بیشتر است(12)، اما فولیکول ها و منطقه حاشیه ای در طحال آنها نسبت به سایر جانداران مشخص نیست. اگرچه ناحیه ای که سینوس حاشیه ای در آن قرار دارد به طور ممتد در موش ها قابل تشخیص است، اما مطالعات میکروسکوپی الکترونی نشان داد سینوس حاشیه ای در موش ها 6 برابر بزرگتر است(1).
نتیجه گیری:
مطابق نتایج مطالعه جاری، طحال در موشهای Balb/c وC57BL/6 از نظر شکل ظاهری، رنگ و ویژگی‌های هیستولوژیک با هم تفاوت ندارند. با این حال میانگین وزن طحال در موشهای Balb/c کمی بیشتر از موشهای C57BL/6 بود. با این حال از محدودیت های مطالعه جاری، کم بودن حجم نمونه می باشد لذا پیشنهاد می گردد تا مطالعات آتی در جمعیت بزرگتر موش ها صورت گیرد، ضمن آنکه سایر سویه های موش نیز به این مقایسه اضافه گردند.
1. Cesta MF. Normal structure, function, and histology of the spleen. Toxicologic pathology. 2006;34(5):455-65.
2. Dijkstra CD, Veerman A. Normal anatomy, histology, ultrastructure, rat. Hemopoietic System.1990:185-93.
3. Fallahi R. Review on anesthesia and injections in laboratory mice. Iranian Journal of Biology. 2022;6(Spring & Summer):168-74.
4. Haley PJ. The lymphoid system: a review of species differences. Journal of toxicologic pathology. 2017;30(2):111-23.
5. Hensel JA, Khattar V, Ponnazhagan S. Characterization of immune cell subtypes in three commonly used mouse strains reveals gender and strain-specific variations. Laboratory Investigation.2019;99(1):93-106.
6. Hoppe I, Brenneke B, Rohde M, Kreft A, Haussler S, Reganzerowski A, et al. Characterization of a murine model of melioidosis: comparison of different strains of mice. Infection and immunity.1999;67(6):2891-900.
7. KAZEMI A.H., RAZMARAII N., SAMADIRAD B. ANIMALS’ RIGHTS IN BIOMEDICAL RESEARCH. MEDICAL ETHICS.2011;5(15):63-82.
8. Kapila V, Wehrle CJ, Tuma F. Physiology, spleen. StatPearls [Internet]: StatPearls Publishing;2021.
9. Pilehvarian AA, Karimi A. Study of Changes in Blood Cells and Spleen Tissue on days 10 and 20 of Pregnancy and the First Week of Lactation in Rats. Journal of Ilam University of Medical Sciences.2019;26(5):20-9.
10. Re M. Kraal G. Structure and function of the spleen. Nat Rev Immunol.2005;5(8):606-16.
11. Shakerzadeh J, Movahedin M, Eidi A, Hayati Roodbari N, Parivar K. Evaluation of different strain mice during in vitro fertilization and embryo development in response to superovulation. Medical Science Journal of Islamic Azad Univesity-Tehran Medical Branch.2022;32(1):53-63.
12. Steiniger BS. Human spleen microanatomy: why mice do not suffice. Immunology.2015;145(3):334-46.
13. Trunova G, Makarova O, Diatroptov M, Bogdanova I, Mikchailova L, Abdulaeva S. Morphofunctional characteristic of the immune system in BALB/c and C57BL/6 mice. Bulletin of experimental biology and medicine.2011;151:99-102.