واکاوی دیدگاه فقهی استحباب منع خروج زن از منزل توسط شوهر

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

راضیه یعقوبی گلوردی ¹ , علیرضا عسگری ² , فرج الله هدایت نیا ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه فقه و حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - استادیار، گروه فقه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - استادیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/04/18 تاریخ پذیرش : 1401/06/23 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: استحباب, زنان, شوهر, خانه‌نشینی, حضور اجتماعی, منع خروج,

چکیده مقاله :

یکی از دیدگاه‌های مشهور فقهی در مورد خروج زنان از منزل، استحباب منع خروج زن از منزل توسط شوهر است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی نظریه فوق به بررسی دلایلی می‌پردازد که مستفاد از آنها، مشهور فقها، حکم به رجحان خانه‌نشینی زنان و مستحب بودن حبس آنان در منزل داده‌اند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که استنباط وجوب در خانه ماندن از آیات و روایات مورد استناد، دشوار بوده و پذیرش این دیدگاه به ویژه در عصر حاضر، مستلزم مفاسدی چون عسر و حرج برای زنان، تخصیص اکثر، تعارض با دستور قرآنی عاشروهن بالمعروف می‌باشد. روایاتی که مستفاد از آنها، حبس زنان در منزل توسط شوهر، واجب شمرده شده است، به دلیل مفاسد عقلی و تعارض با دستورات قرآنی، باید به وجوهی غیر از وجوب توجیه شود. بنابراین، امر به حبس زنان در خانه و منع خروج آنان، یک امر ارشادی و توصیه‌ای عاقلانه، با در نظر گرفتن شرایط جامعه بوده است.

چکیده انگلیسی:

One of the famous jurisprudential views on women's departure from home is the religious preferance of prohibiting a wife from leaving home by her husband. With the purpose of delving deep into the above theory, the present research deals with the reasons by which some well-known jurists demand the preference of ordering women to stay at home and the favorability of putting them in detention. The research method is descriptive-analytic and the results showed that drawing inferences about the obligation of staying at home from the cited verses and Rawāyāt is difficult and that the acceptance of this view, especially in the current era, would lead to cases of corruption such as Osr and Haraj (hardship) for women, allocation of majority, and contradiction with the Qur'anic command of "consorting with them in an honorable manner". Due to rational corruption and contradiction with the Qur'anic commands, some traditions which obligate putting women in detention by their husbands should be interpreted by some other aspects rather than obligation. Therefore, the command of putting women in detention at home and prohibiting them from leaving is a guiding issue and rational advice with respect to social conditions in society.  

منابع و مأخذ:

 قرآن کریم.

ازهری،محمد. (1421ق). تهذیب اللغه. بیروت: دارلاحیا التراث العربی، ج14.

تبریزی، جواد. (1427ق). صراط النجاه. قم: دار الصدیقه الشهیدک داراحیاء التراثه، ج8.

جصاص، ابوبکر. (1405ق). احکام القرآن. محقق محمدصادق قمحاوی. بیروت- لبنان: دار احیاء التراث العربی، ج5.

جوهرى، اسماعیل (1410ق). الصحاح. بیروت: دارالعلم للملایین، ج1.

حلّى، حسن (1414ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت (ع)، ج14.

راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. مصحح صفوان عدنان داودی. لبنان- سوریه: دارالعلم- الدار الشامیه.

رشید رضا، محمد (بی‌تا). تفسیر المنار. بیروت: دارالفکر.

زبیدی واسطی، محمد (1411ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت- لبنان: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، ج16.

زنجانی، سید موسی (1419ق). کتاب نکاح. قم: موسسه رأی‌پرداز، ج1.

زهیلی، وهبه (1418ق). تفسیر منیر. بیروت: دارالفکر، ج10.

سبحانی، جعفر (8/2/1398). درس خارج فقه. قابل دسترس در:         https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/feqh/97/980208

شب‌زنده‌دار، محمدمهدی (17/9/1397). درس خارج فقه. قابل دسترس در:       http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shabzendehdar/feqh/97/970917

شب‌زنده‌دار، محمدمهدی (18/9/ 1397). درس خارج فقه. قابل دسترس در:     https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shabzendehdar/feqh/97/970918    

طباطبایی، سید محمدحسین (1397). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ج4.

طبرسی، فضل (1374). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، چاپ سوم، ج8.

قرشی، سید علی‌اکبر (1412ق). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامی، چاپ ششم، ج2.

قرطبی، محمد (1405ق). تفسیر القرطبی. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج14.

کاسانی، علاءالدین (1406ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرایع. قم: دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ج2.

کاشانی، فتح‌الله (بی‌تا). منهج الصادقین. تهران: کتابفروشی اسلامی، ج7.

مجلسی محمدباقر (1404ق). مرآه العقول. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج20.

مدنی، علی (1426ق). کتاب الطراز. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ج3.

مطهری، مرتضی (1379). مسأله حجاب. تهران: انتشارات صدرا، چاپ پنجاه و دوم.

مطهری،مرتضی (بی‌تا). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا.

مغنیه، محمدجواد (1425ق). تفسیر مبین. قم: دارالکتب الاسلامیه.

مکارم شیرازی، ناصر (1373). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ج17.

میبدی، احمد (1371). کشف الاسرار. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، ج8.

هدایت‌نیا، فرج الله (1396). الگوی سوم. تهران: لشگر فرشتگان، چاپ دوم.

یزدی، سید محمدکاظم (1419ق). العروه الوثقی فیما تعم به البلوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج5.