امکان قصاص تمامی‌شرکای جنایت عمدی مادون نفس
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی
کلید واژه: عدالت, قصاص, جنایت, مجنی علیه, شرکای در جنایت,
چکیده مقاله :
چکیده با بررسی احکام صادر شده از سوی فقها در مورد مجازات شرکت در جنایت بر فرد واحد، ملاحظه می شود که مشهور فقها امامیه قایلند بر این که قصاص جمع در برابر جنایت بر فرد جایز بوده و به دلایلی نظیر عموم ادله قصاص و روایات معتبر تمسّک جسته اند؛ اما برخی فقها امامیه به دلایل دیگری از کتاب و سنت استناد کرده و حکم قصاص جمع در برابر فرد را جایز ندانسته اند. در میان فقها اهل سنت، اکثریّت ایشان مانند مشهور فقها امامیه قایل به جواز قصاص جمع در برابر فرد هستند، با این تفاوت که امامیه جواز قصاص را منوط به پرداخت مازاد دیه نموده ، ولی فقها سنی مذهب، قصاص جمع را در برابر فرد، مشروط به چیزی ننموده اند. در مقابل ایشان نیز برخی فقها غیر امامیه، که بیشتر از مذهب زیدیه هستند، قصاص جمع در برابر فرد را غیر جایز شمرده و برای مجنی علیه یا اولیای دم حق دریافت دیه از شرکا در جنایت قایل شده اند. از این رو، با چنین اختلافی در آرا، تحقیق در مورد حکم صحیح چنین موضوعی، لازم و ضروری به نظر می رسد. در همین جهت در این تحقیق ضمن بررسی دلایل و مستندات فقها، به بررسی میزان سازگاری حکم جواز یا عدم جواز قصاص جمع در برابر فرد نیز پرداخته می شود. این تحقیق با روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است.
فھرست منابع و مآخذ
قرآن کریم
١. ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ١٤١٠ ه.
. ٢. ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمھ، ترجمۀ محمد پروین گنابادی، تھران: انتشارات علمی فرھنگی، ١٣٦٦
٣. ابن داود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، نجف: منشورات مطبعة حیدریة، ١٣٩٢ ه.
الاصول و الفروع ، موسسۀ امام صادق، ١٤١٧ ه. النزوع الی علمی ٤. ابن زھره حلبی، حمزه بن علی، غنیة
تا. ٥. ابن شھید ثانی، جمال الدین حسن، معالم الدین وملاذ المجتھدین، قم: مؤسسة نشر اسلامی، بی
تا. ٦. ابن قدامھ، ابی محمد بن عبدالله ، المغنی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی
٧. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة، ١٤١٩ ه.
العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالفکرللطباعة والنشر والتوزیع، ١٤١٤ ه. ٨. ابن منظور، ابوالفضل محمد بن مکرم، لسان
جا: دارالمنھاج، ١٤٢٨ ه. الدین، نھایة المطلب فی درایة المذھب، محقق: عبدالعظیم محمود، بی ٩. ابوالمعالی، رکن
١٠ . ابوجیب، سعدی، القاموس الفقھی لغة و اصطلاحات ، چاپ دوم ، دمشق: دار الفکر، ١٤٠٨ ه.
. دیدگان، مترجم علی شایان، تھران: انتشارت سلسبیل، ١٣٨٤ ١١ . اداره حقوقی قوه قضاییھ، عدالت برای بزه
الاذھان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ١٤٠٣ ه. الفائدة و البرھان فی شرح ارشاد ١٢ . اردبیلی، احمدبن محمد، مجمع
. ١٣ . اصغری، سید محمد، عدالت بھ مثابۀ قاعده، تھران: انتشارات اطلاعات، ١٣٨٨
. ١٤ . اصغری، سید محمد، عدالت و عقلانیت، تھران: انتشارات اطلاعات، ١٣٨٦
الله مرعشی نجفی، ١٥ . اصفھانی، (مجلسی دوم)، محمد باقر، ملاذ الاخیار فی فھم تھذیب الاخبار، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت
١٤٠٦ ه.
( ١٦ . افلاطون، جمھور، ترجمۀ فؤاد روحانی، چاپ پنجم، تھران: شرکت انتشارات علمی و فرھنگی، ١٣٦٨ . ص ٢٣٦
جا: دار الجیل، ١٤١١ ه. ١٧ . أفندی علی حیدر خواجھ أمین، درر الحکام فی شرح مجلة الأحکام، بی
١٨ . آل سعدی، عبدالرحمن بن ناصر، تیسیر الکریم الرحمن، چاپ دوم، بیروت: مکتبة النھضة العربیۀ، ١٤٠٨ ه.
١٩ . آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة، ١٤١٥ ه.
٢٠ . اندلسی، محمد بن حیان، البحرالمحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر، ١٤٢٠ ه.
العربی، ١٤٢٨ ه. اللبیب عن کتب الاعاریب، بیروت: دار احیاء التراث ٢١ . انصاری مصری، ابن ھشام، مغنی
. ٢٢ . انصاری، خوشابر مسعود، ترجمۀ قرآن، تھران: نشر و پژوھش فروزان روز، ١٣٧٧
. الاسلامیة، تھران، ١٣٨٢ ٢٣ . بابایی، احمد علی، برگزیدۀ تفسیر نمونھ، دارالکتب
. ٢٤ . بادینی، حسن، فلسفۀ مسؤولیت مدنی، تھران: شرکت سھامی انتشار، ١٣٨٤
٢٥ . بحرالعلوم، سید مھدی بروجردی، الفوائدالرجالیة، تھران: المکتبةالصادق، ١٤٠٥ ه.
الناظرة، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی وابستھ بھ جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ٢٦ . بحرانی آل عصفور، شیخ حسین، تتمة الحدائق
١٤١٠ ه.
الشیعھ، انتشارات فرھنگ سبز، تھران، چاپ اول، ١٤٢٩ ه. ٢٧ . بروجردی، آقا حسین طباطبایی، جامع احادیث
٢٨ . بروجردى، آقا حسین طباطبایى، زبدة المقال فی خمس الرسول و الآل، قم: چاپخانھ علمیھ، ١٣٨٠ ه.
تا. ٢٩ . بلاغی، سید صدرالدین، عدالت و قضا در اسلام، روزنامۀ رسمی کشور، تھران، بی
٣٠ . بلخی، مقاتل بن سلیمان، تفسیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ١٤٢٣ ه.
٣١ . بیھقی، احمدبن حسن، السنن الکبری و فی ذیلھ الجوھر النقی، ھند: مجلس الدائرة المعارف النظامیة الکائنة، ١٣٤٤ ه.
. ٣٢ . پاد، ابراھیم، حقوق کیفری اختصاصی، چاپ سوم، تھران: انتشارات دانشگاه تھران، ١٣٥٢
. ٣٣ . پیروز، سماواتی، عدالت ترمیمی تعدیل تدریجی عدالت کیفری، تھران، پیک فرھنگ، ١٣٨٥
. ٣٤ . تاک، ریچارد، ھابز، ترجمۀ حسین بشیریھ، تھران: انتشارات طرح نو، ١٣٧٦
الاحکام، چاپ دوم، قم: انتشارات دارالصدیقة الشھیدة، ١٤٢٦ ه. ٣٥ . تبریزی، جواد بن علی، تنقیح مبانی
تا. ٣٦ . ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن، التفسیر المیسر، مکھ: مجمع الملک فھد للطباعة المصحف الشریف، بی
البیت (ع)، ١٤١٨ ه. ٣٧ . تفرشی، سید مصطفی حسینی، نقدالرجال، قم: مؤسسۀ آل
تا. جا: بی الفقھ، بی ٣٨ . جدیع، عبدالله بن یوسف، تیسیر علم اصول
. ٣٩ . جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق اسلام، تھران: گنج دانش، ١٣٥٨
. ٤٠ . جعفری، محمد تقی، فلسفۀ دین، تھران: پژوھشگاه فرھنگ و اندیشۀ اسلامی، ١٣٧٨
٤١ . جوادی آملی، عبدالله، خمس رسائل، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابستھ بھ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ١٤٠٤ ه.
. ٤٢ . حائری تھرانی، میر سید علی، مقتضیات الدرر و ملتقطات الثمر، تھران: دارالکتب الاسلامیة، ١٣٧٧
البیت المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، ط-الحدیثة، قم: مؤسسۀ آل ٤٣ . حائری، سید علی بن محمد طباطبایی، ریاض
السلام، ١٤١٨ ه. علیھم
الشریعة، قم: موسسۀآل البیت، ١٤٠٩ ه. الشیعة الی تحصیل مسائل بن حسن، تفصیل وسائل ٤٤ . حر عاملی، محمد
بن مطھراسدی، قواعدالاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابستھ بھ جامعۀ مدرسین حوزۀ بن یوسف ٤٥ . حلی، (علامھ)، حسن
علمیۀ قم، ١٤١٣ ه.
٤٦ . حلی، (محقق)، نجم الدین جعفربن حسن، مختصر النافع فی فقھ الامامیة، چاپ ششم، قم: موسسة المطبوعات الدینیة، ١٤١٨ ه.
الحلال والحرام، چاپ دوم، قم: موسسۀ اسماعیلیان، الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل ٤٧ . حلی، (محقق)، نجم
١٤٠٨ ه.
تا. ٤٨ . حنفی، زین الدین بن نجیم، البحر الرائق شرح کنز الدقایق، چاپ دوم، بیروت: دارالمعرفۀ، بی
تا. ٤٩ . خرشی، خلیل، شرح مختصر، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر، بی
. الله، فلسفۀ قصاص از دیدگاه اسلام، قم: بوستان کتاب قم، ١٣٨٠ ٥٠ . خسرو شاھی، قدرت
تا. الله، تحریرالوسیلة، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم، بی ٥١ . خمینی، سید روح
٥٢ . خمینی، سید مصطفی، تحریرات فی الاصول، تھران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ١٤١٨ ه.
النافع، چاپ دوم، قم: موسسۀ اسماعیلیان، ١٤٠٥ ه. المدارک فی شرح مختصر جامع ، ٥٣ . خوانساری، سید احمد
٥٤ . خویى، سید ابو القاسم موسوى، التنقیح فی شرح العروة الوثقى ، قم: نشر لطفى، ١٤١٨ ه.
المنھاج، قم: مؤسسة الآثار الامام خوئی، ١٤٢٢ ه. ٥٥ . خویی، سید ابوالقاسم موسوی ، مبانی تکملة
الطھارة، چاپ سوم، قم: دارالانصاریان، ١٤١٠ ه. ٥٦ . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، کتاب
جا: ١٤١٣ ه. ٥٧ . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، چاپ پنجم، بی
. الله، بررسی و تحلیل قتل عمد در اسلام، شھر قدس: مؤسسۀ فرھنگی انتشاراتی بھشت اندیشھ، ١٣٧٧ ٥٨ . ذاکری، حجت
الجنان فی تفسیر القرآن، مشھد: بنیاد پژوھشھای اسلامی آستان الجنان و روح ٥٩ . رازی، حسین بن علی، (ابوالفتوح)، روض
قدس رضوی، ١٤٠٨ ه.
العربی، ١٤٢٠ ه. الغیب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاءالتراث ٦٠ . رازی، فخرالدین، مفاتیح
. ٦١ . روت، میچل، تاریخ عدالت کیفری، ترجمۀ ساناز الستی، تھران: نشر میزان، ١٣٨٥
٦٢ . روحانی، سید محمد صادق، فقھ الصادق، چاپ سوم، قم: مدرسة الامام الصادق، ١٤١٢ ه.
٦٣ . زبیدى، سید محمد مرتضی ، تاج العروس من جواھر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ، ١٤١٤ ه.
٦٤ . زحیلی، وھبۀ، الفقھ الاسلامی و ادلتھ، چاپ سوم، دمشق: دارالفکر، ١٤٠٩ ه.
٦٥ . زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دارالکتاب العربیة، ١٤٠٧ ه.
. ٦٦ . ساولانی، اسماعیل، حقوق جزای عمومی مطابق با قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ ، تھران: نشر میزان، ١٣٩٢
. ٦٧ . سپھوند، امیرخان، جرایم علیھ تمامیت جسمانی اشخاص، چاپ پنجم، تھران: مجمع علمی فرھنگی مجد، ١٣٨٩
الدین محمد بن ابی سھل، المبسوط، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ١٤٢١ ه. ٦٨ . سرخسی، شمس
. ٦٩ . سماواتی پیروز، امیر، عدالت ترمیمی، تعدیل تدریجی عدالت کیفری یا تغییر آن، تھران: پیک فرھنگ، ١٣٨٥
تا. الطالب، بیروت: دارالکتب الاسلامیة، بی المطالب فی شرح روض ٧٠ . سنیکی، زکریا الانصاری زین الدین، اسنی
. تفسیر سورآبادی، فرھنگ نشر نو، تھران، ١٣٨٠ ، ٧١ . سورآبادی، ابوبکرعتیق
بن حسین، الانتصار فی انفرادات الامامیة، قم، انتشارات اسلامی وابستھ بھ جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ ٧٢ . سید مرتضی، علی
قم، ١٤١٥ ه.
الکریم، ١٤٠٥ ه. بن حسین، رسائل، قم: دارالقرآن ٧٣ . سید مرتضی، علی
تا. ٧٤ . شاطبی، ابراھیم بن موسی، الموافقات فی اصول الشریعھ، بیروت: دارالمعرفھ، بی
٧٥ . شافعی، ابوبکر بن محمد، کفآیھ الاخیارفی حل غآیھ الاختصار، بیروت: دارالخیر، ١٤١٢ ه.
٧٦ . شافعی، محمدبن ادریس، الام، بیروت: دارالمعرفة، ١٣٩٣ ه.
. ٧٧ . شامبیاتی، ھوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیھ اشخاص، چاپ پنجم، تھران: انتشارات ژوبین، ١٣٧٧
. بن احمد، تفسیر اثنی عشری، تھران: انتشارات میقات، ١٣٦٣ العظیمی، حسین ٧٨ . شاه عبد
٧٩ . شبستری، عبدالحسین، الفایق فی رواة واصحاب الامام الصادق علیھ السلام، قم: مؤسسة نشر اسلامی، ١٤١٨ ھ
٨٠ . شنقیطی، محمدبن مختار، اضواءالبیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، بیروت: دارالفکر، ١٤١٥ ه.
الغدیر، دمشق: دار ابن کثیر، ١٤١٤ ھ. ٨١ . شوکانی، محمدبن علی، فتح
المشقیة، قم: کتابفروشی داوری، ١٤١٠ ه. اللمعة البھیة فی شرح علی، الروضة بن الدین ٨٢ . شھید ثانی، زین
الاسلام، قم: موسسة المعارف الاسلامیة، ١٤١٣ ه. علی، مسالک الافھام الی تنقیح شرائع بن الدین ٨٣ . شھید ثانی، زین
تا. ٨٤ . شیبانی، أبو عبد الله محمد بن الحسن بن فرقد، الأصل المعروف بالمبسوط، کراتشی: إدارة القرآن والعلوم الإسلامیة، بی
٨٥ . صادقی تھرانی، محمد، البلاغ فی تفسیرالقرآن بالقرآن، قم: نشر مؤلف، ١٤١٩ ه.
. ٨٦ . صادقی تھرانی، محمد، الفرقان فی تفسیرالقرآن بالقرآن، چاپ دوم، قم: انتشارات فرھنگ اسلامی، ١٣٦٥
. جا: میزان، ١٣٧٦ ٨٧ . صادقی، محمد ھادی، جرایم علیھ اشخاص (صدمات جسمانی)، بی
٨٨ . صدوق، محمّد بن على ، من لا یحضره الفقیھ، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابستھ بھ جامعھ مدرسین حوزه علمیھ
قم ، ١٤١٣ ه.
٨٩ . صدوق، محمّد بن على ، من لا یحضره الفقیھ، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابستھ بھ جامعھ مدرسین حوزه علمیھ
قم ، ١٤١٣ ه.
. ٩٠ . صفاری، علی، کیفر شناسی، تھران: انتشارات جنگل، ١٣٨٦
. ٩١ . طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، تھران: شرکت سھامی انتشار، ١٣٦٢
العروة الوثقی، قم: مؤسسۀ دارالتفسیر، ١٤١٦ ه. ٩٢ . طباطبایی، حکیم، سید محسن، مستمسک
٩٣ . طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ١٤١٢ ه.
. ٩٤ . طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، قم: انتشارات دانشگاه تھران و مدیریت حوزه علمیۀ قم، ١٣٧٧
. البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تھران: انتشارات ناصر خسرو، ١٣٧٢ بن حسن، مجمع ٩٥ . طبرسی، فضل
جا: مؤسسة الرسالة، ١٤٢٠ ه. ٩٦ . طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تأویل القرآن، تحقیق أحمد محمد شاکر، بی
٩٧ . طریحى، فخر الدین ، مجمع البحرین، چاپ سوم، تھران: کتابفروشى مرتضوى ، ١٤١٦ ه.
تا. جا: بی ٩٨ . طنطاوی، سید محمد، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی
. الامامیة، چاپ سوم، تھران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثارالجعفریة، ١٣٨٧ ٩٩ . طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقھ
فی اصول الفقھ)، قم: چاپخانھ ستاره، ١٤١٧ ه. ١٠٠ . طوسی، محمد بن حسن، کتاب الاجتھاد و التقلید(عدة
الاسلامیة، ١٣٩٠ ه. حسن، الاستبصار فیمااختلف فیھ الاخبار، تھران: دارالکتب ١٠١ . طوسی، محمدبن
تا. العربی، بی حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: داراحیاءالتراث ١٠٢ . طوسی، محمدبن
حسن، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ١٤٠٧ ه. ١٠٣ . طوسی، محمدبن
الاسلامیة، ١٤٠٧ ه. حسن، تھذیب الاحکام، چاپ چھارم، تھران: دارالکتب ١٠٤ . طوسی، محمدبن
. ١٠٥ . ظفری، محمد رضا، مبانی عدالت جزایی در حقوق اسلامی، تھران: انتشارات امیرکبیر، ١٣٧٧
١٠٦ . عاملى، محمد بن على موسوى، نھایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام ، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابستھ بھ جامعھ
مدرسین حوزه علمیھ قم، ١٤١١ ه.
١٠٧ . عرفانیان، غلامرضا، مشایخ الثقات، قم: مؤسسة النشر اسلامی، ١٤١٧ ه.
. زاده، شادی، حقوق جزای عمومی مطابق با قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ ، تھران: دوراندیشان، ١٣٩٢ ١٠٨ . عظیم
تا. ١٠٩ . علی آبادی، عبدالحسین، حقوق جنایی، تھران: انتشارات دانشگاه تھران، بی
. ١١٠ . علی اکبریان، حسنعلی، قاعده عدالت در فقھ امامیھ، قم: پژوھشگاه علوم و فرھنگ اسلامی، ١٣٨٦
١١١ . عمرانی یمنی، ابوالحسن یحیی بن ابی الخیر، البیان فی مذھب امام شافعی، تحقیق قاسم نوری، جدّه: انتشارات دارالمنھاج،
١٤٢١ ه.
١١٢ . عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تصحیح و تحقیق و تعلیق سید ھاشم رسولى محلاتى، تھران: مکتبة علمیة
تا. اسلامیة، بی
. العلمیة، ١٤٢٠ الھدایة، بیروت: دارالکتب ١١٣ . عینی حنفی، بدرالدین، البدایة فی شرح
١١٤ . غیتابی العینی، ابومحمد بن الحسین بدرالدین، البنایة شرح الھدایة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ١٤٢٠ ه.
طالب یوسفی، کشف الرموز فی شرح مختصرالنافع، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارت ١١٥ . فاضل آبی، حسن بن ابی
اسلامی وابستھ بھ جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ١٤١٧ ه.
١١٦ . فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة (القصاص)، قم: مرکز فقھی ائمۀ اطھار(ع)، ١٤٢١ ه.
جا: مجمع جھانی تقریب مذاھب اسلامی، ١٤١٩ ه. ١١٧ . فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقھ القرآن، بی
الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابستھ بھ جامعۀ عن قواعد الابھام و اللثام حسن، کشف بن ١١٨ . فاضل ھندی، محمد
مدرسین حوزۀ علمیۀ قم ، ١٤١٦ ه.
تا. الفقھیة، ریاض: مکتبة المعارف، بی ١١٩ . فراء، قاضی ابی یعلی، المسائل
١٢٠ . فراھیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر ھجرت، ١٤١٠ ه.
١٢١ . فرشى، سید مصطفى بن حسین حسینى، نقد الرجال، قم: مؤسسھ آل البیت علیھم السلام ، ١٤١٨ ه.
. ١٢٢ . فروغی، محمد علی، سیر حکمت در اروپا، چاپ دوم، تھران، انتشارات زوار، ١٣٦٧
الله، سید محمد حسین، تفسیر من وحی القرآن، چاپ دوم، بیروت: دارالملاک للطباعة والنشر، ١٤١٩ ه. ١٢٣ . فضل
١٢٤ . فوزان، صالح بن فوزان، الملخص الفقھی، ریاض: دارالعاصمة، ١٤٢٣ ه.
تا. الله مرعشی نجفی، بی الشرائع، قم: انتشارات کتابخانۀ آیة ١٢٥ . فیض کاشانی، محمد بن حسن، مفاتیح
الالھام فی تفسیرالقرآن، قم: دارالمنار، ١٤١٧ ه. ١٢٦ . فیضی دکنی، ابوالفضل، سواطع
تا. ١٢٧ . فیومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دارالرضی، بی
. ھایی از قرآن، ١٣٨٣ ١٢٨ . قرائتی، محسن، تفسیر نور، تھران: مرکز فرھنگی درس
١٢٩ . قرطبی، محمد بن احمد شمس الدین ، الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ١٤٠٥ ه.
١٣٠ . قفال شاشی، محمدبن احمد، حلیۀ العلماء فی معرفۀ مذھب الفقھاء، مکھ: دارالباز، ١٩٨٨ م.
تا. ١٣١ . قمی، میرزا ابوالقاسم، قوانین الاصول، چاپ سنگی، بی
١٣٢ . کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفھ فیلسوفان انگلیسی از ھابز تا ھیوم، ترجمۀ امیر جلال الدین اعلم، تھران: انتشارات
. علمی و فرھنگی سروش، ١٣٧٥
. ١٣٣ . کاتوزیان، ناصر، فلسفۀ حقوق، تھران: شرکت سھامی انتشار، ١٣٨١
تا. ١٣٤ . کاشانی، علاءالدین ابی بکر بن مسعود، بدائع الصنائع، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، بی
بن یعقوب، الکافی، چاپ چھارم، تصحیح علی اکبر غفاری، تھران: دارالکتب الاسلامیة، ١٤٠٧ ه. ١٣٥ . کلینی، محمد
تا. ١٣٦ . کوفی، محمد بن محمد بن اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، تھران: مکتبة نینوى الحدیثة، بی
تا. ١٣٧ . کشّى، ابو عمرو بن عبد العزیز، رجال الکشی(مع تعلیقات المیر داماد)، قم: بدون نشر، بی
. ١٣٨ . گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقھ و فقھا، چاپ نھم، تھران: سازمان مطالعھ و تدوین کتب علوم انسانی(سمت)، ١٣٨٧
١٣٩ . گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیھ تمامیت جسمانی، چاپ ششم، تھران: انتشارات جھاد دانشگاھی،
.١٣٧٨
. ١٤٠ . گودرزی، فرامرز، پزشکی قانونی، چاپ دوم، تھران: انتشارات انیمیشن، ١٣٧٣
١٤١ . ماوردی، علی بن محمد البغدادی، الحاوی الکبیرفی فقھ مذھب الإمام الشافعی وھو شرح مختصر المزنی، بیروت:
دارالکتب العلمیھ، ١٤١٩ ه.
الفقیھ، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ فرھنگی اسلامی کوشانبور، ١٤٢ . مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره
١٤٠٦ ه.
. ١٤٣ . محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقھ جزا، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوم، ١٣٧٨
. ای مفھوم عدالت، تھران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ١٣٧٨ ١٤٤ . مرامی، علیرضا، بررسی مقایسھ
الدین، القصاص علی ضوء القرآن والسنة، قم: انتشارات کتابخانۀ آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ١٤٥ . مرعشی نجفی، سید شھاب
١٤١٥ ه.
١٤٦ . مشکینی، میرزا علی، اصطلاحات الاصول ومعظم أبحاثھا، قم: دفتر نشر الھادی، ١٤١٣ ھ
١٤٧ . مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تھران: مرکز ترجمھ و نشر کتاب، ١٤٠٢ ه.
. ١٤٨ . مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، تھران: مرکز نشر کتاب، ١٣٨٠
. ١٤٩ . مطھری، مرتضی، اسلام و مقتضیات زمان، تھران: انتشارات صدرا، ١٣٧٣
١٥٠ . مطھری، مرتضی، بررسی اجمالی اقتصاد اسلامی، تھران: انتشارات حکمت، ١٤٣٢ ه.
١٥١ . مطھری، مرتضی، مبانی اقتصاد اسلامی، تھران: انتشارات حکمت، ١٤٠٩ ه.
. الفقھ، چاپ دوم، قم: دارالفکر، ١٣٨٨ ١٥٢ . مظفر، محمد رضا، اصول
. ١٥٣ . معین، محمد، فرھنگ فارسی، چاپ چھارم، تھران: سپھر، ١٣٦٠
تا. ١٥٤ . مغنیھ، محمد جواد، التفسیرالمبین، قم: بنیاد بعثت، بی
١٥٥ . مغنیھ، محمد جواد، تفسیرالکاشف، تھران: دارالکتب الاسلامیة، ١٤٢٤ ه.
الامام امیرالمؤمنین(ع)، ١٤١٠ ه. الفقھیة، چاپ دوم، قم: مدرسة ١٥٦ . مکارم شیرازی، ناصر، القواعد
١٥٧ . مکارم شیرازی، ناصر، بحوث فقھیة ھامة، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیھ السلام ، ١٤٢٢ ھ .
. ١٥٨ . مکارم شیرازی، ناصر، ترجمۀ قرآن کریم، چاپ دوم، قم: دارالقرآن الکریم، ١٣٧٣
الاسلامیة، ١٣٧٤ ه. ١٥٩ . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونھ، تھران: دارالکتب
١٦٠ . منتظری، حسنعلی، دراسات فی ولایة الفقیھ و فقھ الدولة الاسلامیة، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، ١٤٠٩ ه.
١٦١ . منسوب بھ امام رضا(ع)، فقھ الرضا(ع)، مشھد: مؤسسھ آل البیت علیھم السلام، ١٤٠٦ ه.
. الاسرار و عدّةالابرار، تھران: انتشارات امیرکبیر، ١٣٧١ ١٦٢ . میبدی، رشیدالدین، کشف
تا. ١٦٣ . میدانی، عبد الرحمن حسن، اجنحة المکر الثلاثة و خوافیھا، دمشق: دار القلم، بی
. ١٦٤ . نجفی ابرند آبادی، علی حسین، کیفر شناسی، چاپ ششم، تھران: مجمع علمی فرھنگی مجد، ١٣٨٥
الاسلام، چاپ ھفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ١٤٠٤ ه. ١٦٥ . نجفی، محمد حسن، جواھرالکلام فی شرح شرائع
١٦٦ . نخجوانی، نعمة الله بن محمود، الفواتح الإلھیة والمفاتح الغیبیة الموضحة للکلم القرآنیة والحکم الفرقانیة، غوریة (مصر): دار
رکابی للنشر ١٤١٩ ه.
. ١٦٧ . نوربھا، رضا، زمینۀ حقوق جزای عمومی، چاپ بیست و چھارم، تھران: کتابخانۀ گنج دانش، ١٣٨٧
المسائل، بیروت: موسسۀآل البیت(ع)، ١٤٠٨ ه. الوسائل و مستنبط ١٦٨ . نوری، میرزا حسین، مستدرک
الاسلامی، ١٤٠٥ ه. ١٦٩ . نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالبین و عمدة المفتین، بیروت: الناشرالمکتب
جا: ١٤٠٨ ه. ١٧٠ . نیشابوری، محمد بن إبراھیم، الإقناع، بی
. ١٧١ . ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی، چاپ نھم، تھران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر، ١٣٨٦
المعارف اسلامی، ١٧٢ . ھاشمی شاھرودی، سید محمود، فرھنگ فقھ مطابق مذھب اھل بیت علیھم السلام، قم: موسسۀ دائرة
.١٣٨٧