مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران و اتحادیه اروپا

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

حمید محمدی کردخیلی ¹ , مجید صفوی ² , محمد غلامعلی زاده ³ , حمیدرضا اسمعیلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. استادیار گروه حقوق دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران. نویسنده مسئول. رایانامه: [e-mail]
3 - گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. استادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. رایانامه: m_gholamalizadeh.pnu.ac.ir
4 - استادیار گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/12/16 تاریخ پذیرش : 1401/03/26 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: اتحادیه اروپا, حقوق ایران, مسئولیت مدنی, نظریه تقصیر, نظریه خطر, ارتباطات اینترنتی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: ارتباطات اینترنتی، موضوعی جدید و مسئولیت مدنی موضوعی قدیمی است که می‌تواند در ابعاد مختلف خود شامل ارتباطات اینترنتی نیز باشد. در فضای مجازی و مبادلات اینترنتی، اشخاص متعددی در برقراری ارتباط و ذخیره و انتقال داده‌ها دخیل هستند که می‌توانند باعث ورود زیان یا ضرر گردند. بر این اساس در این پژوهش به بررسی این امر می‌پردازیم که مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران و اتحادیه اروپا شامل چه مبنایی می‌باشد؟روش: پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی انجام‌شده است.یافته‌ها و نتایج: مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران با توجه به احراز ارکانی همچون ورود ضرر، فعل زیان‌بار و رابطه‌ی سببیت محقق است که اتحادیه اروپا ارکانی همچون قابلیت پیش‌بینی ضرر را در پیرامون تقصیر قاصر پذیرفته است. با توجه به اینکه مبانی مسئولیت مدنی در قانون ایران ارتباط نزدیکی با فقه دارد می‌توان گفت مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در فقه می‌تواند شامل موارد متعددی همچون قاعده لاضرر، تسبیب، احسان و تسلیط باشد. همچنین مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در نظام حقوقی ایران نیز مواردی چون نظریه تقصیر و نظریه خطر را در بردارد. در اتحادیه اروپا، مبنای مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی متفاوت‌تر از حقوق ایران می‌باشد. در اتحادیه اروپا تنها مبنای مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی را می‌توان در رویه‌ی قضائی و قوانین این کشور موردمطالعه قرار داد و ازاین‌رو می‌توان به مبانی همچون قابلیت پیش‌بینی ضرر، احراز تقصیر ، وحدت‌گرایی و خطر اشاره نمود.

چکیده انگلیسی:

زمینه و هدف: ارتباطات اینترنتی، موضوعی جدید و مسئولیت مدنی موضوعی قدیمی است که می تواند در ابعاد مختلف خود شامل ارتباطات اینترنتی نیز باشد. در فضای مجازی و مبادلات اینترنتی، اشخاص متعددی در برقراری ارتباط و ذخیره و انتقال داده ها دخیل هستند که می توانند باعث ورود زیان یا ضرر گردند. بر این اساس در این پژوهش به بررسی این امر می پردازیم که مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران و اتحادیه اروپا شامل چه مبنایی می باشد؟ روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و از طریق مطالعه قوانین و منابع معتبر انجام شده و اطلاعات به دست آمده به صورت توصیفی- تحلیلی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.یافته ها و نتایج: مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران با توجه به احراز ارکانی همچون ورود ضرر، فعل زیانبار و رابطه ی سببیت محقق است که اتحادیه اروپا ارکانی همچون قابلیت پیش بینی ضرر را در پیرامون تقصیر قاصر پذیرفته است. با توجه به اینکه مبانی مسئولیت مدنی درقانون ایران ارتباط نزدیکی با فقه دارد می توان گفت مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در فقه می تواند شامل موارد متعددی همچون قاعده لاضرر، تسبیب، احسان و تسلیط باشد. همچنین مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در نظام حقوقی ایران نیز مواردی چون نظریه تقصیر و نظریه خطر را در بر دارد.

منابع و مأخذ:

- آریان‌پورکاشانی، منوچهر؛ آریان‌پور، عباس. (1385). فرهنگ انگلیسی به فارسی. جلد دوم. جهان‌رایانه.

آزادگان جهرمی، مریم. (1397). مدیریت رسانه ای و حریم خصوصی. فصلنامه پژوهش­های جدید در مدیریت و حسابداری، 3(21)، 278 – 271.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1209356/‌

- احمدزاده، حامد؛ خوشدل، علی. (1396). بررسی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات الکترونیکی. مطالعات حقوق، (16)، 166 – 145.

http://hoghooghmags.ir/

- امینی، عیسی؛ محمدی نژاد، سمیرا. (1391). نقش تقصیر در مسئولیت مدنی و مقایسه آن با حقوق کامن لا. تحقیقات حقوقی آزاد، 5(18)، 22 – 1.

https://alr.ctb.iau.ir/article_513169.html

- انصاری، باقر. (1382). مقدمه ای برمسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه، 62(512)، 52 – 11.

https://journals.ut.ac.ir/article_11136.html

- بادینی، حسن. (1384). فلسفه مسئولیت مدنی. شرکت سهامی انتشار.

- باریکلو، علیرضا. (1393). مسئولیت مدنی. میزان.

- بجنوردی، محمدحسن. (1371). القواعد الفقهیه. جلد دوم. انتشارات اسماعیلیان.

- برمینگهام، ورا. (1388). شبه جرم و مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان. ترجمه سید مهدی موسوی. میزان

- جعفری تبار، حسن. (1377). از آستین طبیبان «قولی در مسئولیت مدنی پزشکان». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 41(1054)، 686 – 655.

https://journal.ut.ac.ir/article_14213.html

- حلی، حسن بن یوسف. ( 1414ه.ق).  تذکره الفقهاء. جلد 17. مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

- حیاتی، علی عباس. (1392). حقوق مدنی (مسئولیت مدنی). جلد چهارم. میزان

- خیاطی گرگری، ماهدیس. (1395). شرایط مسئولیت مدنی پلیس در حقوق ایران و انگلیس. شهردانش.

- صادقی، محمد هادی؛ غنی، کیوان؛ میرزایی، محمد؛ باقرزادگان، امیر. (1395). نسبت رابطه استناد و قاعده احسان در اسقاط مسئولیت پزشک با نگاهی به قانون مجازات اسلامی92. فصلنامه حقوق پزشکی، 10(38)، 104 – 73.

https://www.sid.ir/fA/Journal/ViewPaper.aspx?id=346528

- طباطبایی، سید حسین. (1393). قاعده احسان و مجرای آن در نظام حقوقی ایران. جستارهای فقه و حقوق، 1(2)، 119 – 105.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1405481

- طباطبایی نژاد، سید محمد. (1397). وحدتگرایی در قواعد مسئولیت مدنی: مطالعه موردی نظام اتحادیه اروپا.  فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، 6(22)، 86 – 65.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=356355

- طالبی طادی، بهنام. (1396). بازخوانی مفهوم حریم خصوصی از منظر فقه امامیه. پژوهش نامه فقه و نظام سازی عدالت، 1(2)، 97 – 79.

https://www.semanticscholar.org/author/135074592/

- فتحیان، محمد؛ مهدوی‌نور، سیدحاتم. (1389). مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات. انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.

- قاسم زاده، سیدمرتضی. (1387). مبانی مسئولیت مدنی. نشر میزان.

- کاتوزیان، ناصر. (1382). الزام های خارج از قرارداد (ضمان قهری)، (مسئولیت مدنی) غصب و استیفا. جلد دوم. انتشارات دانشگاه تهران.

- گرجی، ابوالقاسم. (1369). مجموعه مقالات حقوقی. جلد دوم. انتشارات دانشگاه تهران.

- لیتل جان، استیفن. (1384). نظریه‌های ارتباطات. مترجم سیدمرتضی نوربخش و سیداکبر میرحسنی. جنگل.

- محقق داماد، سید مصطفی. (1388). قواعد فقه (بخش مدنی). جلد چهارم. مرکز نشر علوم اسلامی.

- Cadoux, Louise. (2000). Les solutions techniques de protection de la vie privée. In La protection de la vie privée dans la société d'information (sous la direction de Pierre Tabatoni). Tome 2. première édition.

- Hedley, Steven. (2006). Tort. 5^th. Oxford University Press.

- Harlow, Carol. (2005). understanding tort law, sweet & Maxwell. Third Edition. School London.

- Keating, Gregory. (2001). The Theory of Enterprise Liability and Common Law Strict Liability. Vanderbilt Law Review, 54(3), 1285 – 1335.

https://scholarship.law.vanderbilt.edu/vlr/vol54/iss3/20/