سوگ سیاوش و شباهت آن به سوگ آیین های محلی

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی

نجم الدین گیلانی ¹ ( دانشگاه دکتری تاریخ دانشگاه اصفهان )
آذرنوش گیلانی ² ( پژوهشگر فرهنگ )

تاریخ دریافت : 1392/12/10 تاریخ پذیرش : 1393/04/28 تاریخ انتشار : 1393/12/28

کلید واژه: سوگ سیاوش, سوگواری, سوگ‌آیین محلی (کردی و لری),

چکیده مقاله :

کشته‌شدن مظلومانۀ سیاوش، به‌دست تورانیان، باعث ایجاد نوعی سنت عزاداری در ایران شد که به سوگ سیاوش یا سیاوشان معروف است. در مناطق کرد و لرنشین آیین سوگ به‌نام چَمَر خوانده می‌شود و نحوۀ برگزاری این آیین‌ در این مناطق یکسان است. این آیین‌ با سوگواری برای سیاوش، شاهزادۀ محبوب ایرانیان، شباهت‌های فراوانی دارد. مقالۀ حاضر با هدف بررسی و توصیف آیین‌ سیاوشان و شناخت وجوه تشابه این رسم و آیین‌ با سوگ‌آیین‌‌های کردی و لری، با استناد به منابع و همچنین تحقیقات میدانی و به‌شیوۀ تطبیقی و تحلیلی نگاشته شده است. برخی آداب عزاداری، مضامین شعرها، اسب‌آرایی و... از این شباهت‌ها است.

چکیده انگلیسی:

Killing of Siavash by Torranians caused a type of mourning rituals in Iran known as Siavash mourning or Siavashan. In Lorish and Kurdish region, the mourning rituals called Ghamar and the performance in these areas are the same. This Paper has been written to examine the mourning rites in Lurish and Kurdish regions and its resemblances with mourning in Shahnameh. In these regions, it seems the mourning ceremonies shares a lot in common with mourning rituals in ancient Iran particularly with Shahnameh. In this paper, there has been tried to pay the comparative essay on the mourning rituals in Lurish and Kurdish regions and the mourning in Shahnameh, referring to the field and library methods and sources.

منابع و مأخذ:

۱. استارک، فریا، 1364، سفرنامۀ الموت و لرستان و ایلام، ترجمۀ علی‌محمد ساکی، تهران: علمی.

۲. اسدی طوسی، ابونصر علی‌بن‌احمد، 1354، گرشاسب‌نامه، به‌اهتمام حبیب یغمایی، چ۱، تهران: کتابخانۀ طهوری.

۳. بریان، پی‌یر، 1386، وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشی، ترجمۀ ناهید فروغان، تهران: اختران.

۴. بیرونی، ابوریحان، 1386، آثارالباقیه، ترجمۀ اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.

۵. تاج‌بخش، حسن، 1372، تاریخ دامپزشکی و پزشکی در ایران، ج۱، تهران: دانشگاه تهران.

۶. پلوتارک، 1369، حیات مردان نامی، ترجمۀ رضا مشایخی، ج۳، چ۳، تهران: علمی و فرهنگی.

۷. پورداوود، ابراهیم، 1356، فرهنگ ایران باستان، چ۳، تهران: دانشگاه تهران.

۸. حریریان، محمود و دیگران، 1380، تاریخ ایران باستان، ج۱، تهران: سمت.

۹. حصوری، علی، 1378، سیاوشان، تهران: چشمه.

۱۰. دانشور، سیمین، 1377، سووشون، تهران: خوارزمی.

۱۱. دیاکونف، ا. م، 1357، تاریخ ماد، ترجمۀ کریم کشاورز، چ۲، تهران: پیام.

12. رجبی، پرویز، 1380، هزاره‌های گمشده، ج۵، تهران: توس.

13. رجبی، پرویز، 1385، تاریخ ایران ( ایلامی‌ها و آریایی‌ها تا پایان دورۀ هخامنشی)، تهران: دانشگاه پیام‌نور.

14. سهراب‌نژاد، محمدعلی، 1379، دیوان اشعار و زندگی‌نامۀ شاکه و خان منصور، تهران: بی‌نا.

15. شارپ، رالفنارمن، 1343، فرمان‌های شاهنشاهان هخامنشی، شیراز: دانشگاه شیراز.

16. فردوسی، ابوالقاسم، 1385، شاهنامه، بر اساس نسخه ژول­مُل، به کوشش عبدالله اکبریان­راد، تهران: انتشارات الهام.

17 قائمی، محمد، 1348، ادبیات باستانی ایران، اصفهان: کتاب‌فروشی تائید.

۱۸. کاشغری، محمود، ۱۳۳۵ق، دیوان لغات الترک، تبریز: اختر. 

۱۹. کرمی، محمد، 1371، حماسه حماسه‌ها، ج۲، تهران: ویسمن.

۲۰. کریستین سن، آرتور، 1374، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: آشنا.

21. لوکاس، هنری، 1366، تاریخ تمدن، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، ج۱، تهران: کیهان.

22. ماسه، هانری و دیگران، 1339، تاریخ تمدن ایران، ترجمۀ جواد محبی، تهران: گوتنبرگ.

23. مسکوب، شاهرخ، 1357، سوگ سیاوش، تهران: خوارزمی.

24. مطهری، مرتضی، 1370، فلسفۀ تاریخ، ج۱، تهران: صدرا.

25. نرشخی، ابوبکر، 1351، تاریخ بخارا، ترجمۀ ابونصر احمد، به‌تصحیح مدرس رضوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

26. نوروزی، حمدالله، 1390، «بررسی تطبیقی مشترکات آیین سنتی چمر در ایلام و نمایش تراژدی در یونان»، فرهنگ ایلام، ش30 و 31، بهار و تابستان۱۳۹۰، ص158تا184.

27. هردوت، 1368، تواریخ، ترجمۀ ع. وحید مازندرانی، تهران: چاپخانۀ آشنا.

28. یارشاطر، احسان، 1357، تاریخ ایران کمبریج؛ «روایات ملی»، ج2و3، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.