نقش و جایگاه زنان در ترانه‌های بختیاری

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

الیاس قادری ¹ , عباس قنبری عدیوی ² , مجتبی عبدالهی ³

1 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی دانشگاه پیام نور واحد اهواز
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد
3 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران

تاریخ دریافت : 1396/11/14 تاریخ پذیرش : 1397/05/28 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: زن, بختیاری, ترانه, ادبیّات عامه,

چکیده مقاله :

‌یکی از گونه‌های ادب شفاهی، ترانه است. ترانه ها در فرهنگ و ادبیّات بختیاری کاربرد فراوانی دارند. زنان به عنوان بخشی از جامعۀ انسانی، در شکل گیری آداب و رسوم و فرهنگ هر قوم و ملت، نقش بسزایی دارند. نقش زنان در نوع ادبی ترانه، بسیار برجسته و دارای اهمیّت است. در این پژوهش، به بررسی نقش و جایگاه زن در ادبیّات شفاهی به ویژه ترانه‌های بختیاری پرداخته شده است. در این خصوص، ترانه‌ها به هفت دسته تقسیم شدند. پس از آن، به بررسی نقش زنان و تجزیه و تحلیل ترانه‌ها بر مدار تعیین جایگاه و نقش زن در آن‌ها پرداخته شده است. در این پژوهش، درمی یابیم که زن بختیاری در بسیاری از موارد، خود سازنده، گوینده و سرایندۀ ترانه‌هاست و در بیشتر مراحل زندگی و کارهای روزمرۀ خود از آن‌ها بهره می برد. نمونه‌های اندکی از ترانه‌ها هم که ساخته و پرداختۀ زنان نیست، در وصف آنان است.

چکیده انگلیسی:

One of the varieties of oral literature is the song. The songs in the Bakhtiari culture and literature are widely used. Language as a part of human society has a significant role in the forming of the customs and culture of every nation and community. The role of women in the lyric poetry is very significant and chief. In this research, we investigate the role and position of woman in oral literature especially Bakhtiyar's songs. In this regard, the songs were divided into eight categories. Subsequently, the role of women and the analysis of songs on the determination of women's role have been studied. Then, we find that the Bakhtiari woman, in many cases, is a self-constructor, speaker, and designer in relation to songs, and used them in most stages of their lives and everyday tasks. Some sample of songs are about the women but not created by them.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

-        احمدپناهی، محمد.(1383)، ترانه و ترانه­سرایی در ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.

-        افشار سیستانی، ایرج. (1367)، مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران، تهران: نشر مؤلف.

-        پوره، کاظم.( 1381)، موسیقی و ترانه‌های بختیاری. تهران: نشر آنزان.

-        رستگار فسایی، منصور.(1380)، انواع شعر فارسی، چاپ دوم، شیراز: انتشارات نوید.

-        سرلک، رضا.( 1381)،  واژه­نامۀ گویش بختیاری چهارلنگ، تهران: نشر آثار.

-        سرلک، رضا. (1385)، آداب و رسوم و فرهنگ عامه­ی ایل بختیاری چهارلنگ، تهران: انتشارات طهوری.

-        فروتن، فریبرز. (1383)، گنجینۀ مثل‌های بختیاری، اهواز: انتشارات صمد.

-        فقیری، ابوالقاسم.(1385)، سیری در ترانه‌های محلی با تکیه بر گوشه‌هایی از ترانه‌های فارسی، شیراز: نشر نوید شیراز.

-        قنبری عدیوی، عباس. (1385)، گفت و لُفت، شهرکرد: نشر مرید.

-        قنبری عدیوی، عباس. (1390)، جستاری در فرهنگ و هنر بختیاری، شهرکرد: نشر نیوشه.

-        قیاسی، وهاب. (1395)، پژوهشی اجمالی در ادبیات عامۀ ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات اطلاعات.

-         محجوب، محمدجعفر.(1387)، ادبیات عامیانۀ ایران(مجموعه مقالات دربارۀ افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران)، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه.

-        مددی، حسین.(1386)، نماد در فرهنگ بختیاری، اهواز: انتشارات مهزیار.

-        میرزایی دره شویی، غلامرضا. (1373)، بختیاری‌ها و قاجاریه، شهرکرد: انتشارات ایل.

-        هدایت، صادق. (1383)، فرهنگ عامیانۀ مردم ایران، گردآورنده جهانگیر هدایت، چاپ پنجم، تهران: نشر چشمه.

مجلات

-  حسین ­پور، علی.( 1386)،  انعکاس کار و تلاش زنان بختیاری در ترانه ­های عامیانه و کودکانه، فصلنامۀ عشایری ذخایر انقلاب، سال دهم، شمارۀ 1و ،2 شمارۀ پیاپی 53 و 54.

منابع صوتی

-  علاءالدین، بهمن(مسعود بختیاری)، 1372، ترانۀ هیاری(کاست تاراز)، به کوشش منصور قنادپور، تهیه و ضبط: شرکت آواز جنوب.