مفاهیم متعدد مطلق گل در دوبیتی‌های بومی مازندران
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات شمال کشور (گیلکی، مازنی، طبری و غیره))
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
کلید واژه: گل, ادبیات بومی, مازندران, معشوق. ,
چکیده مقاله :
گل یکی از مظاهر زیبای هستی است که راز و رمز عجیبی با خود دارد؛ لطافت، رنگ، بو و ساختار ظاهریش، الهام بخش شعری شاعران شده است. بومی‌سرودها، ترانه‌های ارزشمندی هستند که به دلیل پاسداری از هویت فرهنگی - ملی و انتقال احساسات و عقاید گذشتگان ما، بخش مهمی از ادبیات شفاهی را شامل می‌شوند. این پژوهش قصد دارد تا با روش توصیفی- تحلیلی، مفاهیم متعدد گل را در دوبیتی‌های بومی مازندران بررسی کند. در این جستار، بیش از 1000 دوبیتی مازندرانی بررسی شده است که در این میان، 175 دوبیتی به مطلق گل اختصاص دارد. شاعران خوش‌ذوق مازنی، ضمن اشاره به مطلق گل، به مفاهیم متعددی همچون شکوفایی گل در فصل بهار و امید به دیدار دوبارۀ معشوق در دامن طبیعت، زیبایی چهره و اندام معشوق و برتری آن بر گل، انتظار برای دیدن گل گم‌شده، سرمای زمستان و داغی که بر دل گل نشسته اشاره می‌کنند. این گونه اشعار با بنمایه‌های اجتماعی، تعلیمی و عاشقانه و گاه با مفاهیم گم‌شدهای همانند درد عشق، غم غربت، بی‌عدالتی حاکم در جامعه، انتظار برای رسیدن به آمال و آرزوها همراه است.
The flower is one of the beautiful manifestations of existence, holding a strange mystery within it. Its delicacy, color, fragrance, and physical structure have inspired the poetry of poets. Folk songs are valuable ballads that, due to their preservation of cultural and national identity and the transmission of our ancestors’ emotions and beliefs, constitute an important part of oral literature. This research intends to examine the multiple concepts of the flower in the folk couplets of Mazandaran, using a descriptive-analytical method. This essay examines over 1000 Mazandarani distiches, of which 175 are specifically dedicated to the “absolute flower” (Motlagh-e Gol). Mazandarani poets, with their refined taste, while referencing the "absolute flower," allude to various concepts such as the blooming of flowers in spring and the hope of seeing the beloved again in the heart of nature, the beauty of the beloved's face and figure and their superiority over the flower, waiting to see the lost flower, the cold of winter, and the burning sorrow that sits upon the flower's heart. These types of poems are accompanied by social, didactic, and romantic themes, and sometimes by lost concepts such as the pain of love, the sorrow of exile, the injustice prevailing in society, and the anticipation of achieving hopes and desires.
ابراهیمی، علی اصغر(1389). تصویر‌پردازی گل‌ها، گیاهان و پرندگان در اشعار نیمایوشیج. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه مازندران.
احمدی‌کمرپشتی، کیومرث(1393). بَبِۀ اویا، سروده‌های تبری. چاپ اول. تهران: رسانش نوین.
اسماعیل‌پور مطلق، ابوالقاسم(1396). ترانه‌های مازندرانی. تهران: رسانش نوین.
پازواری، امیر(1391). دیوان اشعار. پژوهش بامداد جویباری. تهران: نشر کاوشگر.
پاشا زانوسی، ابوالقاسم(1390). وَرف. نوشهر: آوای نوشهر.
تاج‌الدین، محمد(1391). ترانه‌های ترنه مازندران. ساری: شلفین.
جعفری قنواتی، محمد(1393). درآمدی بر فولکلور ایران. تهران: جامی.
جوادی، شهره، و سراجی، نیلوفر(1399). نمادشناسی گل سرخ با تأکید بر فرهنگ و هنر ایران، هنر و تمدن شرق، 8(29)، 1-27.
جوادیان کوتنایی، محمود(1375). نوج (جوانه). چاپ اول. تهران: برگ.
جوادیان کوتنایی، محمود(1393). واگویه‌ها. ساری : شلفین.
خلعتبری لیماکی، مصطفی(1390). ترانه‌های عامیانه تنکابن و رامسر. تهران: مهرنوش.
دهخدا، علی اکبر(1335). لغتنامه. تهران: سیروس.
رمضانی، نیما(1390). گفتگوی تمثیلی با گل‌ها در نظم (و نثر فارسی) تا قرن نهم بر اساس سه مقوله مدحی، تعلیمی، عرفانی. رساله دکتری. استاد راهنما حمیرا زمردی: دانشگاه تهران.
رضایی پاریمه، عادل(1400). شوکا چش(سروده‌های مازندرانی). آمل: طالب آملی.
رنگچی، غلامحسین(1372). گل و گیاه در ادبیات منظوم فارسی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
زمردی، حمیرا(1382). نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صابری کمرپشتی، خاطره(1399). خشه دار تتی ره دل دوسن( دوبیتی های تبری) کرج: ملرد.
صمدی، حسین(1370). در قلمرو مازندران (مجموعه مقالات ج 1). بابل: نقش جهان.
عطار نیشابوری، فریدالدین(1375) مختارنامه (مجموعۀ رباعیات). تصحیح و مقدمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
عمادی، اسداله، و عالمی، محمد ابراهیم(1385). نغمه های سرزمین بارانی (برگزیدۀ اشعار، تصنیف‌ها و ترانه‌های مازندرانی). ساری: نشر شلفین.
عظیمی، مختار، و عالمی، محمد ابراهیم(1400). پهلویات مازندرانی(دیوان ترانه‌های بومی مازندران). نکا: مهربان نیکا.
قیصری، جلیل(1371). سولاردنی (سروده‌های مازندرانی). قائمشهر: زهره.
کزازی، میر‌جلال الدین(1385). نامه باستان. تهران: انشارات سمت.
کمبل، جوزف(1386). قدرت اسطوره. ترجمۀ علی مخبر. تهران: مرکز.
کوپر، جی. سی (1392). فرهنگ نمادهای آیینی. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: علمی.
لطفی، محمد(1391). ترانه سرودهای تبری. ساری: شلفین.
گیتی‌نژاد، مهدی(1392) ترانه‌های قدیمی مازندران. چاپ اول. ساری: شلفین.
محسنی، احمد(1381). فرهنگ گل‌ها و پرندگان و کاربرد آن‌ها در شعر فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
معین، محمد(1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
مهدی‌زاده آذری، رضا(1395). مهر تا مهر( بررسی نمادها و اساطیر کهن ایرانی در فرهنگ بومی). تهران: مبعث.
مهدی‌پور عمران، روح الله(1393). اتا میس مازرونی(سروده‌های تبری). تهران: رسانش نوین.
میرصادقی، جمال(1382). ادبیات داستانی. تهران: علمی.
نادری رجه، شعبان (1392). چش براه( مجموعه اشعار تبری). سوادکوه: ملرد.
نجف‌زاده بارفروش، محمد باقر(1375). نغمه‌های مازندرانی. چاپ اول. تهران: انتشارات حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
نصری اشرفی، جهانگیر(1376). امیرهای ننوز. تهران: خانۀ سبز.
نظری، جلیل، و پیروزه، علی(1395). بازتاب گیاهان و درختان در شعر محلّی کهکیلویه و بویر احمد. ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین،6(2)،119-95. doi: 20.1001.1.2345217.1395.6.2.6.
نیمایوشیج(1375). دیوان کامل اشعار. به همت سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
هاشمی، محمد(1395). نیما، زبان و شعر تبری. مجموعه مقالات همایش علمی- پژوهشی. ساری: هاوژین.
هاشمی چلابی، علی(1388). آهو مونا( سروده های مازندرانی). آمل: طالب آملی.
هومند، نصرالله(1380). سرچمر، دل سو( سروده‌های تبری). آمل: طالب آملی.
یوسفی زیرابی، فریده(1394). زن در فرهنگ عامه مردم مازندران. ساری: شلفین.