پژوهش‌‌هاى زبان‌‌شناسى و معناشناسى با محوريت ارتباط متن و تصوير
محورهای موضوعی : پژوهشهای زبان شناختی و معنا شناسی در سطح واژگان
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات عربی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
کلید واژه: زبان‌‌شناسى, معناشناسى, متن, تصوير, جهل.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از از شيوه تحليل گفتمان نشانه- معناشناختى رابطه ميان متن كلامى و تصوير را مورد بررسی قرار دهد. نظريه‌هايى كه در راستاى ارتباط متن و تصوير وجود دارد، حاكى از آن است كه چيزى كه به توليد معنا منجر مى‌شود، هم‌پيوندى يا ارتباط درونى متن و تصوير است. آنچه در تعامل دو نظام نشانه‌اى نوشتارى و تصويرى به توليد معنا منجر مى‌شود، ايفاى نقش آنها در بسترى گفتمانى است. معناشناسی جهل در واژگان دوره جاهلیت نشان مى‌‌دهد که این واژه بیشتر در مقابل حلم قرار داشته و کمتر به معنی نادانی است. با نزول قرآن، و ورود واژه جهل به آن، جهل تنها در تقابل با حلم نبود؛ بلکه علم و عقل هم در ردیف حلم قرار گرفتند. اما آنچه در دستگاه معنایی واژگان قرآن نمود بیشتری دارد، همنشین اصلی واژه‌ها با کفر است که در قرآن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در تقابل با اسلام است. زمانى كه از اصطلاح نشانه-معناشناسى استفاده مى‌شود، مقصود، ارتباط خام و صورى بين نوشتار و تصوير نیست؛ بلكه در اينجا هر نوع ارتباط نشانه در مورد عنصر معنا مدنظر قرار مى‌گيرد و نمى‌توان متن نوشتارى و بصرى را جدا از هم در نظر گرفت. نشانه- معناشناسى خاص در يك حوزه خاص، مانند ادبيات، هنر و مانند آن، در تحليل متون مورد استفاده قرار مى‌گيرد و نشانهشناسى عام درباره مباحث عمومى نشانه معناشناسى و شيوه‌هاى گوناگون آن است.
This study aims to investigate the relationship between verbal text and image through the discourse analysis method of semiotics and semantics. The theories regarding the relationship between text and image suggest that the production of meaning is the result of the interconnectedness or intrinsic relationship between the text and image. What leads to the production of meaning in the interaction of the two semiotic systems, written and visual, is their role within a discursive framework. The semantic analysis of jahl (ignorance) in the lexicon of the Jāhiliyyah period indicates that this term was primarily opposed to ḥilm (forbearance) and was rarely synonymous with ignorance. With the revelation of the Quran and the introduction of the term jahl within it, the term was not only opposed to ḥilm but also aligned with ʿilm (knowledge) and ʿaql (intellect). However, in the Quranic semantic system, the main collocate of jahl is kufr (disbelief), which is directly or indirectly opposed to Islam. When the term "semiotic-semantic" is used, it does not refer to a mere superficial connection between text and image; rather, it concerns any type of semiotic relationship with regard to meaning. It is impossible to separate written and visual texts from each other. Specialized semiotic-semantic analysis within specific fields such as literature and art is employed in text analysis, whereas general semiotics deals with broader discussions of semiotic semantics and its various methods.
نهج‌البلاغه.
احمدى، بابك (1371). از نشانه‌‌هاى تصویرى تا متن، به سوى نشانهشناسى ارتباط دیدارى. تهران: نشر مركز.
باختین، میخاییل (1380). سوداى مكالمه، خنده و آزادى. ترجمه جعفر پوینده. تهران: نشر مركز.
جوارى، محمدحسین؛ حمیدى كندول، احد (1386). سیر نظریه‌‌هاى ادبى معطوف به خواننده در قرن بیستم. ادب‌پژوهى، 1(3)، ص143-176.
چندلر، دانیل (1386). مبانى نشانهشناسى. ترجمه مهدى پارسا. تهران: نشر سوره.
حقیقى، مانى (1374). سرگشتگى نشانه‌‌ها. تهران: نشر مركز.
دانسى، مارسل (1387). نشانهشناسى رسانه‌‌ها. ترجمه مرتضى گودرز میرانى و بهزاد دوران. تهران: چاپار.
دهقان، حسن (1399). بررسی معناشناختی افعال تک کاربرد در قرآن کریم (مطالعه موردی ده فعل). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
سجودى، فرزان (1382). نشانهشناسى كاربردى. تهران: انتشارات قصه.
سعیدی، سینا (1396). تجزیه و تحلیل نشانه‌شناسانه- معناشناسانه اشعار بیژن نجدی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
شعیرى، حمیدرضا (1381). مبانى معناشناسى نوین. تهران: انتشارات سمت.
شعیرى، حمیدرضا (1385). تجزیه و تحلیل نشانه معناشناختى گفتمان. تهران: سمت.
فلاح مغارى، سمیه (1388). تحلیل سیر نقد شعر فارسى در ایران از سال 1381 تا 1386. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
گرین، ویلفرد و همكاران (1376). مبانى نقد ادبى. ترجمه فرزانه طاهرى. تهران: انتشارات نیلوفر.
مبینى، لیلاسادات (1398). معناشناسى واژه جهل در قرآن و مصادیق آن در نهج‌البلاغه. تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایى.
نبوى، لطف‌‌الله (1384). مبانى منطق و روش‌‌شناسى. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
اله‌دادی، مطهره (1400). تحلیل نشانه- معناشناسی مجموعه قصه (گل به صنوبر چه کرد) بر پایه نظریه گرمس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سلمان فارسی کازرون.
Cox, R. (1996). Shaping childhood: Themes of uncertainty in the history of adult-child relationships. London and New York: Routledge.
Eco, U. (1976). A theory of semiotics. Bloomington: Indiana University Press.
Lotman, Y. (1999). La semiosphere (traductionfrancaise), Limoges. PULIM.
Martin, B. & Ringham, F. (2006). Key Terms in Semiotics. London: Continuuem.
Sonesson, G. (1998). The Limits of Nature and Culture in Cultural Semiotics, to appear In: Papers from the Fourth bi-annual meeting of the Swedish Society for Semiotic Studies, Linkoping University, R. Hirsch, (ed). In:
http://filserver.arthist. Lu.se/kultsemlsonesson/CultSem1.html.