رابطه‌ی بین رفتار و هویت اخلاقی: نقش میانجی سود روان‌شناختی و موقعیتی

محورهای موضوعی : آموزش و پرورش

ارزو دلفان بیرانوند ¹ , احمد بیات ²

1 - دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
2 - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/01/30 تاریخ پذیرش : 1401/03/24 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: هویت اخلاقی, سود روان‌شناختی, سود موقعیتی, رفتار اخلاقی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: این پژوهش با هدف تبیین رابطه‌ بین رفتار و هویت اخلاقی دانش آموزان دبیرستانی دوره‌ متوسطه‌ دوم با توجه به نقش میانجی سود روان‌شناختی و موقعیتی انجام شد.روش‌شناسی پژوهش: روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. اندازه‌ نمونه شامل تعداد 907 نفر (393 دختر و 514 پسر) دانش آموز دبیرستانی دوره‌ متوسطه دوم در شهر همدان بودند که به شیوه‌ نمونه‌گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های رفتار اخلاقی (دلفان بیرانوند و رشید، 1400)، هویت اخلاقی (آکینیو و رید، 2002)، و مقیاس سود (دلفان بیرانوند و رشید، 1400) را تکمیل کردند. داده ها با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل شدند.یافته ها: نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که سود روان‌شناختی و موقعیتی در ارتباط بین ابعاد رفتار اخلاقی و ابعاد هویت اخلاقی نقش واسطه ای معناداری دارند.بحث و نتیجه گیری: برپایه‌ نتایج این پژوهش می توان گفت که سود روان‌شناختی و موقعیتی می توانند به عنوان عوامل انجام رفتارهای اخلاقی از سوی افراد شناخته شوند. زیرا ارزیابی این‌که انجام رفتارهای اخلاقی مانند راست‌گویی، چقدر برای افراد سودآور است خود می تواند آنان را به انجام رفتارهای درست ترغیب کند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: The purpose of this study was to explain the relationship between moral behavior and identity of high school students by the mediating role of psychological and situational benefit. Research Methodology: The research method was descriptive-correlational. The sample size included 907 (393 girls and 514 boys) high school students in the city of Hamedan who were selected by multi-stage cluster random sampling, and answered the Moral Behavior (Delfan Biranvand and Rashid, 1400), Moral Identity (Aquino and Reed, 2002), and the Benefit (Delfan Biranvand  and Rashid, 1400) questionaries. Data were analyzed by structural equation modeling using Lisrel-8.8. Findings: The results showed that psychological and situational benefit play a significant mediating role in the relationship between moral behavior and identity. Conclusion: Based on the results of the present study, it can be said that psychological and situational benefit can be explained as good factors for explaining the reason for the individuals’ moral behaviors. Because evaluating how beneficial moral behaviors, such as honesty, can motivate individual to show the right behaviors.