واکاوی ابعاد رسانه‌ای آیین‌های مذهبی (مطالعه موردی: راهپیمایی اربعین)
محورهای موضوعی : ارتباطات
سید محمد طباطبائی
1
,
محمد رضا رسولی
2
,
سید وحید عقیلی
3
,
نسیم مجیدی قهرودی
4
1 - دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،
3 - دانشیار، گروه علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - استادیار، گروه علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: ارتباطات, پیام, مخاطب, راهپیمایی اربعین, رسانه,
چکیده مقاله :
راهپیمایی اربعین یکی از آیین‌های مذهبی جهان است که سالانه میلیون‌ها نفر در آن مشارکت دارند. این پژوهش در حوزه رسانه، دین و ارتباطات است. دستیابی به ابعاد رسانه‌ای راهپیمایی اربعین از اهداف اصلی این پژوهش می‌باشد که با استفاده از روش نظریه مبنایی و انجام مصاحبه با خبرگان، طی فرآیند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مؤلفه‌ها استخراج و ارائه گردیده است. یافته‌های پژوهش نشان داد؛ راهپیمایی اربعین از دو نوع ارتباطات درونی و بیرونی برخوردار است. بعد درونی بیشتر شامل "ارتباطات میان فردی سنتی" و بعد بیرونی مربوط به کسانی است که اخبار و اطلاعات این راهپیمایی را از طریق رسانه‌های مختلف دریافت می‌کنند که به "ارتباطات جمعی" مربوط می‌شود و به دو دسته "ارتباطات رسمی" و "ارتباطات غیررسمی" تقسیم می‌شود. در ارتباطات درونی این راهپیمایی، "فرستندگان" و "گیرندگان" پیام خود "شرکت‌کنندگان" هستند اما در ارتباطات بیرونی میان فرستندگان و گیرندگان پیام تفاوت وجود دارد. فرستندگان به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول "گزارش‌گران" و "خبرنگاران رسمی" هستند که در راهپیمایی شرکت دارند و وظیفه "اطلاع‌رسانی" و "تولید خبر" برای رسانه‌های رسمی را بر عهده دارند. دسته دوم "گزارش‌گران مردمی" هستند که پیام‌هایی از خود و رویدادهای اطراف خود در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند. مخاطبان دارای ویژگی‌های "مخاطبان آیینی" می‌باشند و الگوی آن "مراوده‌ای - تعاملی" ارزیابی می‌شود. "برد رسانه‌ای راهپیمایی اربعین" با عنایت به "مخاطبین فراملی" آن، برد رسانه‌ای فراملی و جهانی قلمداد می‌شود.
The Arbaeen March is one of the world's religious rites, which is attended by millions of people every year. This research is in the field of media, religion and communication. Achieving the media dimensions of the Arbaeen March is one of the main objectives of this research. Using the method of basic theory and conducting interviews with experts, during the open, pivotal and selective coding process, the components have been extracted and presented. Research findings showed; The Arbaeen March has two types of communication, internal and external. The internal dimension mostly includes "traditional interpersonal communication" and the external dimension is related to those who receive the news and information of this march through various media related to "mass communication" and is divided into two categories: "formal communication" and " Informal communication"is divided. In the internal communication of the march, the "senders" and "receivers" of the message are the "participants", but in the external communication, there is a difference between the senders and the receivers of the message. Senders are divided into two categories. The first group are "reporters" and "official reporters" who take part in the march and are responsible for "informing" and "producing news" for the official media. The second category is "people's reporters" who post messages about themselves and the events around them on social media. Audiences have the characteristics of "ritual audiences" and its model is evaluated as "interactive". The "media win of the Arbaeen March" is considered a transnational and global media win, given its "transnational audience".
اوسولیوان، ت.، هارتلی، ج.، ساندرز، د. و فیسک، ج. (1385). "مفاهیم کلیدی ارتباطات"، (م. رئیس‌زاده، مترجم) تهران: فصل نو.
بهار، م. (1386). "مطالعات فرهنگی: اصول و مبانی"، تهران: سمت.
عاملی، س. (1396). "تحلیل پیمایش راهپیمایی اربعین حسینی: ظرفیت‌ها، چالش‌ها، نمادها و معانی"، تهران: مرکز پژوهشی سیاست‌های فضای مجازی دانشگاه تهران.
مک کوایل، د. (1398). "مخاطب شناسی"، (م. منتظر قائم، مترجم) تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
میرسعیدقاضی، ع. و اسماعیلی، ح. (1381). "مخاطب‌شناسی و افکارسنجی در رسانه‌های جمعی"، تهران: مرکز برنامه‌ریزی و آموزش نیروی انسانی، آن.
Bell, C. (1992). “Ritual Theory, Ritual Practice”, Oxford University Press (New York).
Deflem, M. (1991). “Ritual, Anti-structure, and Religion: A Discussion of Victor Turner's Processual Symbolic Analysis”, Purdue University, Published in Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 30(1), PP. 1-25.
Durkheim, E. (1965). “The elementary forms of the religious life”, New York: Free Press.
Gerbner, G. (1967). “Mass media and human communication in Dance. F.E.X. (ed)”, Human Communication Theory. New York: Holt, Rine Hart and Winston.
Grimes, R.L. (1995). “Beginnings in Ritual Studies”, Columbia: University of South Carolina Press.
Jaimangal-Jones, D. (2014). “Utilising ethnography and participant observation in festival and event research”, International Journal of Event and Festival Management, Vol. 5, PP. 39-55.
Mcquail, D. (1987). “Mass Communication Theory”, Sage, Vol. 51.
Thampson, J. (1995). “Media and Modernity”, Polity Press, 12,13.
Theodorson, S.A. & Theodorson, A.G. (1969). “A Modern Dictionary of Sociology”, New York: Cassell.
Turner, V.W. (1973). “Symbols in African Ritual”, Science, Vol. 179, PP. 1100-1105.
White, M. & Schwoch, J. (2006). “Questions of method in cultural studies”, Malden: Blackwell Publishing.
_||_
Bell, C. (1992). “Ritual Theory, Ritual Practice”, Oxford University Press (New York).
Deflem, M. (1991). “Ritual, Anti-structure, and Religion: A Discussion of Victor Turner's Processual Symbolic Analysis”, Purdue University, Published in Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 30(1), PP. 1-25.
Durkheim, E. (1965). “The elementary forms of the religious life”, New York: Free Press.
Gerbner, G. (1967). “Mass media and human communication in Dance. F.E.X. (ed)”, Human Communication Theory. New York: Holt, Rine Hart and Winston.
Grimes, R.L. (1995). “Beginnings in Ritual Studies”, Columbia: University of South Carolina Press.
Jaimangal-Jones, D. (2014). “Utilising ethnography and participant observation in festival and event research”, International Journal of Event and Festival Management, Vol. 5, PP. 39-55.
Mcquail, D. (1987). “Mass Communication Theory”, Sage, Vol. 51.
Thampson, J. (1995). “Media and Modernity”, Polity Press, 12,13.
Theodorson, S.A. & Theodorson, A.G. (1969). “A Modern Dictionary of Sociology”, New York: Cassell.
Turner, V.W. (1973). “Symbols in African Ritual”, Science, Vol. 179, PP. 1100-1105.
White, M. & Schwoch, J. (2006). “Questions of method in cultural studies”, Malden: Blackwell Publishing.