تأملی در پیوند تاریخی بایزید بسطامی با امام جعفرصادق (ع)
محورهای موضوعی : مسیحیت
محمد جواد شمس
1
(ندارد)
کلید واژه: بایزید, امام جعفرصادق (ع), طیفور, تصوف, تشیع,
چکیده مقاله :
بایزید بسطامی از بزرگ ترین و پرآوازه ترین عارفان سدة دوم و سوم هجری است، که بیشترتذکره نویسان و نویسندگان صوفی و همچنین بسیاری از عالمان شیعی بر ارتباط او با امام جعفرصادق (ع) تأکید کرده و گفته اند که او مدتی سقای آن حضرت (ع) بود؛ با این همه برخی ازمحققان معاصر از لحاظ تاریخی دربارة این ارتباط تردید کرده اند. اما با توجه به این که در سده هاینخستین-سده های دوم تا چهار مه افراد متعددی با کنیه بایزید و نام طیفور وجود داشته اند که ظاهراًهمگان از خاندان او بوده اند؛ چنین می نماید که اقوال و نظریات آنان و شرح احوالشان درهم آمیختهباشد. در حالی که برخی از اقران بایزید، از جمله ابراهیم ستنبه، در سده دوم می زیسته اند، وبرادرزادة بایزید، ابوموسی، نیز که در حدود نیمه سده سوم فوت کرده، هنگام وفات بایزید، بیست ودو ساله بوده است؛ افزون برآن، برخی تعالیم و سخنان بایزید نیز برگرفته شده و یا شبیه تعالیم ائمهاطهار (ع)، مخصوصاً امام جعفر صادق (ع)، است.
Bāyazīd Basṭāmī is one of the greatest and the most famous mystics of2nd-3rdA.H./9th C.E. that his connection with Imām Jaʻfar Ṣādiq hasbeen accentuated by many Sufi writers and Shiite scholars. It is alsomentioned that he has been at Imām’s service for while. However,there is no consensus about the historical accuracy of these narrationsamong contemporary scholars. But due to the fact that there wereseveral people by the names of Bāyazīd and Ṭayfūr in 2nd-4thA.H./9th-10th C.E., all of them apparently were among Basṭāmī’s family, itseems that their words and biographies have been mixed up in the earlysources. It should be mentioned here that some of Bāyazīd’s associates,such as Ibrāhīm Satanba, lived in the 2nd century and also Bāyazīd’snephew- Abu Musa- who passed away in the half of 3rd century, was atthe age of twenty-two during the death of Bāyazīd. Moreover somesayings and teachings of Bāyazīd has been rooted in Shiite Imāms’traditions, especially that of Imām Jaʻfar Ṣādiq.