امام علی(ع) در متون صوفیه (با تأکید بر متون تصوف تا قرن پنجم قمری)

محورهای موضوعی : مسیحیت

زهرا ابراهیمی ¹ , ابوالفضل محمودی ²

1 - دانش‌آموخته دکتری رشته عرفان اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1395/10/23 تاریخ پذیرش : 1395/10/23 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: امام علی(ع), تصوف, صوفیه, تشیع, کرامات ائمه(ع), خواب‌های عرفانی,

چکیده مقاله :

سیمای امام علی(ع) در تألیفات صوفیه بازتاب یافته است و بر این اساس می‌توان متون تصوف را جزو منابع شناخت حضرت به‌شمار آورد. در این مقاله با تأکید بر چهار عامل تأثیرگذار در ذهنیت صوفیه نسبت به امام علی(ع)، کوشش شده است تا تصویر ایشان از حضرت بررسی شود. این چهار عامل عبارتند از: الف- اوصاف شخصیِ امام علی(ع) در روایات و احادیث مورد استفادة صوفیه که اغلب ماخوذ از منابع سنی هستند. ب- نسبت امام علی(ع) با خلفا. ج- کرامات منقول از حضرت در متون عرفانی. د- تصویر امام علی(ع) در خواب‌ها و رویاهای صوفیه. مطالب فوق بر اساس ماثورات امام در متون متصوفه تا قرن پنجم قمری بررسی شده است. قابل ذکر است که در جمع‌بندی این مباحث می‌توان دریافت که درک صوفیان از مقام حضرت تا اندازة زیادی به تصورات شیعی از امام علی(ع) نزدیک بوده و بر این مبنا، می‌توان بر تقریب هر چه بیشتر میان تصوف و تشیع تأکید کرد.

چکیده انگلیسی:

In Sufi literature there are important materials on Imam Ali's life and teachings so one can consider Sufi literature as a proper source for knowing him. With an emphasis on four important aspects this essay tries to describe the place of Imam Ali in the Sufi texts. These four aspects are as follows: 1) the description of Imam Ali’s character according to traditions used by Sufis, 2) the relationship of Imam Ali with the other Caliphs, 3) miracles that ascribe to him, 4) Sufis' experiences of meeting Imam on dreams. It should be noted that all the above-mentioned aspects are based on the Sufi texts up to the twelve century C.E. The essay leads to the conclusion that Sufis’ perception and understanding of the Imam’s status is to a large extent close to Shi'ite understanding of Imam Ali, and it is on this ground that one can increasingly emphasize the closeness of Sufism and Shi'ism.