واکاوی ابعاد و مولفه های فقهی لزوم رعایت تشریفات در نقل و انتقال حقوق عینی
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهمحمد قندالی 1 , رحیم پیلوار 2 , عبدالرحیم مرادی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
2 - دانشیار، گروه حقوق خصوصی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه حقوق، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
کلید واژه: رعایت تشریفات, نقل و انتقال, حقوق عینی, فقه,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر، واکاوی ابعاد و مولفه های فقهی لزوم رعایت تشریفات در نقل و انتقال حقوق عینی است. شکلگیری قراردادها در جوامع باستانی، به دلایل گوناگون، موقوف به رعایت برخی تشریفات بود و رعایت نکردن تشریفات مقرر، به بیاعتباری عقد منتهی میشد. در آن روزگار، جایگاه شکل در برابر اراده باطنی اشخاص به قدری بود که بهعنوان مثال در حقوق قدیم رم، پدیدهای به نام اعمال حقوقی مجرد وجود داشت. بدین معنی که اعمال حقوقی از ارادۀ اشخاص استقلال تام داشتند و در تشکیل اعمال حقوقی، شکل و فرم حکومت مطلق داشت. از اینرو، اگر طرفین، قصد بیع داشتند و به اشتباه، الفاظ هبه را جاری میکردند، عمل آنها هبه توصیف میشد و اثبات خلاف آن نیز امکانپذیر نبود. در ارتباط با سیر تحولات رضایی یا تشریفاتی بودن عقود در حقوق ایران گفته شده است که رضایی بودن یعنی آزادی قراردادی در دو سنخ وجود دارد، دستة اول برآمده از نظام سنّتی و فقهی ماست. در این مواد اراده باید در شکل و قالب «شرط» یا «عقد» ابراز شود و قرارداد منعقده عنواندار خواهد بود. دستة دوم مواد، موادّی هستند که از نظام رومی- ژرمنی وارد حقوق ایران شدهاند.
The purpose of the current research is to analyze the jurisprudential aspects and components of the necessity of observing formalities in the transfer of objective rights. The formation of contracts in ancient societies, for various reasons, was dependent on the observance of certain formalities, and failure to observe the prescribed formalities would lead to the invalidity of the contract. In those days, the position of the form was so much against the inner will of individuals that, for example, in the ancient laws of Rome, there was a phenomenon called single legal acts. This means that legal actions were completely independent from the will of individuals and in the formation of legal actions, there was an absolute government. Therefore, if the parties had the intention of selling and mistakenly used the words of gift, their action would be described as gift and it would not be possible to prove otherwise. In connection with the evolution of consent or the formality of contracts in Iranian law, it has been said that consent means freedom of contract in two ways, the first one comes from our traditional and jurisprudential system. In these articles, the will must be expressed in the form of "condition" or "contract" and the concluded contract will be titled. The second category of materials are the materials that entered Iran's law from the Roman-Germanic system.
1) آخوندی، روح الله و کریمی، عباس و الماسی، نجاد علی، اشتباه درموضوع قرارداد با مطالعه تطبیقی حقوق فرانسه و انگلستان، چ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق، تهران،1390
2) اسکینی(الف)، ربیعا، حقوق تجارت، شرکتهای تجاری، ج اول، انتشارات سمت، چ دوم، 1377
3) اسکینی(ب)، ربیعا، حقوق تجارت شرکت های تجاری، ج دوم، چ اول، انتشارات سمت ،تهران، 1377
4) اصفهانی، راغب، المفردات فی غریب القرآن، چ دوم، انتشارات دفتر نشر الکتاب، 1404 ق، تهران
5) الموسوی الخویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه فی المعاملات، ج دوم، نشر اسلامی، قم، 1419 ق
6) امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد اول، چ 40، انتشارات اسلامیه، تهران، 1401
7) امامی، محمد و استوار سنگری، کوروش، حقوق اداری، ج 2، چ 5، انتشارات میزان، تهران، 1401
8) انصاری، مسعود و طاهری، محمد علی، دانشنامه حقوق خصوصی، چ اول، ج 3، انتشارات جنگل، تهران، 1388
9) انصاری، ولی الله، حقوق قراردادهای اداری، چاپ چهارم، نشر حقوقدان، تهران، 1387
10) انصاری ، مرتضی بن محمد امین، المکاسب، ج3، چ هشتم، انتشارات مجمع الفکر الاسلامی، قم، 1385
11) بهرامی، زهرا،حق سرقفلی: حق کسب و پیشه و تجارت، چ 6، انتشارات نگاه بینه، تهران، 1392
12) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج 3، چ سوم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1386
13) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت: حقوق تعهدات عقود و ایقاعات، چ اول، انتشارات گنج دانش، تهران، 1388
14) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق اموال، چ ششم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1388
15) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق ثبت( ثیت املاک)، چ پنجم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1393
16) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، وسیط در ترمینولوژی حقوق، چ هشتم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1402
17) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، تاثیر اراده در حقوق مدنی، چ چهارم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1401
17) حسنی، حسن، حقوق تجارت، انتشارات میزان، چ پنجم، تهران، 1385
18) حسینی روحانی، سید محمد صادق، المسائل مستحدثه، موسسه دارالکتاب، چ چهارم، قم، 1414 قمری