بررسی اثر ضد باکتریایی عصاره متانولی گیاه اسپند در شرایط آزمایشگاهی بر روی تعدادی از باکتری‌های مهم بیماری‌زای منتقله از موادغذایی

زینلی, طیبه; محسن‌زاده, محمد; رضائیان دلوئی, رویا; نبی‌پور, رویا

کد مقاله : 520170 بازدید : 184 صفحه: 27 - 36

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی اثر ضد باکتریایی عصاره متانولی گیاه اسپند در شرایط آزمایشگاهی بر روی تعدادی از باکتری‌های مهم بیماری‌زای منتقله از موادغذایی

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

طیبه زینلی ¹ , محمد محسن‌زاده ² , رویا رضائیان دلوئی ³ , رویا نبی‌پور ⁴

1 - متخصص بهداشت مواد غذایی، فارغ التحصیل دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه بهداشت مواد غذایی و آبزیان، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
4 - دانشجوی دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران

تاریخ دریافت : 1393/09/12 تاریخ پذیرش : 1394/11/15 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: لیستریا مونوسیتوژنز, اشریشیا کلی, عصاره متانولی اسپند, سالمونلا تیفی‌موریوم,

چکیده مقاله :

باکتری های با منشأ غذایی در ایجاد عفونت‌ ها یا مسمومیت‌های غذایی در انسان نقش دارند. با افزایش روزافزون تعداد سویه‌های باکتریایی مقاوم به آنتی‌بیوتیک تلاش فراوانی جهت استفاده از خواص ضدمیکروبی گیاهان انجام می‌گیرد. گیاه اسپند از جمله گیاهان دارویی در طب سنتی ایران بوده که از گذشته از آن به‌عنوان ضدعفونی کننده استفاده می‌گردید. در میان باکتری‌های بیماری‌زای غذایی، اشریشیا کلی O157:H7، سالمونلا تیفی‌موریوم و لیستریا مونوسیتوژنزجزو باکتری‌های خطرناک و شناخته‌شده می‌باشند. این تحقیق با هدف تعیین اثر ضدمیکروبی عصاره متانولی گیاه اسپند بر رشد این باکتری‌ها در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و حداقل غلظت باکتری‌کشی (MBC) عصاره با استفاده از روش رقیق‌سازی در محیط مولر هینتون براث تعیین گردید. طبق نتایج مطالعه، MIC عصاره متانولی گیاه اسپند برای باکتری‌های اشریشیا کلی O157:H7 و سالمونلا تیفی‌موریوم 56/1 میلی‌گرم در میلی‌لیتر و برای باکتری لیستریا مونوسیتوژنز 78/0 میلی‌گرم در میلی‌لیترتعیین شد. هم‌چنین، MBC عصاره متانولی گیاه اسپند برای باکتری‌های مذکورمشابه MIC آن‌ها بود. با توجه به نتایج به‌دست آمده، پیشنهاد می‌شود از عصاره گیاه اسپند به‌عنوان جزئی از فرمولاسیون محلول‌های ضدعفونی کننده مواد غذایی استفاده گردد.

چکیده انگلیسی:

Foodborne bacterial pathogens play an important role in food infections/intoxications in human population. With ever increasing the number of antibiotic-resistant bacterial strains, there is an attempt to use the antimicrobial properties of herbs. Peganum harmala is a medicinal plant of Iraniantraditional medicine which was used as an antiseptic in the past. Amongthe foodborne bacterial pathogens, Escherichia coli O157:H7, Salmonella Typhimurium and Listeria monocytogenes are considered as the most important and hazardous pathogens. The aim of this study was to evaluate the antibacterial effect of methanolic extract of Peganum harmala against these bacteria in vitro. The minimum inhibitory concentration (MIC) and minimum bactericidal concentrations (MBC) of methanolic extract of Peganum harmala was determined against three foodborne bacterial pathogens by micro-dilution method in Muller-Hinton broth. According to the results, MIC for E. coli O157:H7 and S. Typhimurium was 1.56 mg/ml. In the case of L. monocytogenes, it was estimated at 0.78 mg/ml. Moreover, results revealed that MBC for these organisms was similar to MIC concentrations. Regarding the results, Peganum harmala can be used as an ingredient in the formula of the disinfectants applied in the food systems.

منابع و مأخذ:

· دیبا، کامبیز؛ گرامی شعار، محسن؛ شربت خوری، میترا و حسینپور، لیلی (1388). بررسی میزان مهارکنندگی عصاره الکلی دانه گیاه اسپند Peganum harmala بر روی گونه‌های کاندیدا و آسپرژیلوس در شرایط آزمایشگاهی. مجله پزشکی ارومیه، دوره ۲۰ ، شماره ۴، صفحات: 271-277.

· صفاهانی، علیرضا؛ عطائی، مهرداد؛ ربیعی، محمد؛ دادگر، تینا و قائمی عزت‌الله (1389). مقایسه فعالیت ضد میکروبی عصاره اتانولی، آبی و جوشانده تعدادی گیاهان دارویی استان گلستان علیه فعالیت باکتری استافیلوکوکوس اورئوس. فصلنامه داروهای گیاهی، جلد اول، صفحات: 41-51 .

· فضلی بزاز، بی بی صدیقه؛ محمدی، علی‌محمد و ثابتی نوقابی، زهرا (1376). بررسی اثرات ضد میکروبی دود و آلکالوئیدهای گیاه اسپند. دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد.

· میرحیدر، حسن (1372). فرهنگ گیاهی. جهاد دانشگاهی تهران، جلد 5. صفحات: 280-286.

هاشمی، علی؛ شمس، سعید؛ براتی، محمد و صمدانی عزیزه (1390). بررسی اثر ضد باکتریایی عصاره متانولی گیاهان آویشن شیرازی، مورد و اسپند برروی سوش‌های استاندارد و ایزوله‌های بالینی پسودوموناس آئروژینوزا حاوی بتالاکتاماز با طیف وسیع. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال 14، شماره 4 (شماره پیاپی 57)، صفحات: 104-112.

Abdel-Fattah, A.F.M., Matsumoto, K. and Murakami, Y. (1997). Central Serotonin Level-Dependent Changes in Body Temperature Following Administration of Tryptophan to Pargyline and Harmaline-Pretreated Rats. Gene Pharmacology, 28: 405-409.

Chandrasekaran, M. and Venkatesalu, V. (2004). Antibacterial and antifungal activity of Syzygium jambolanum seeds. Journal of Ethnopharmacology, 91: 105-108.

Darabpour, E., Poshtkouhian Bavi, A., Motamedi, H. and Seyyed Nejad, S.M. (2011). Antibacterial Activity of Different Parts of Peganum Harmala L. Growing In Iran Against Multi-Drug Resistant Bacteria. EXCLI Journal, 10: 252-263.

De Valk, H., Jacquet, C., Goulet, V., Vaillant, V., Perra, A., Simon, F., et al. (2005). Surveillance of Listeria infections in Europe. Eurosurveillance, 10: 251-255.

Diba, K., Geramishoar, M., sharbatkhori, M. and Hosseinpur L. (2010). antifungal activity of alcoholic extract of peganum harmala in vitro, The Journal Of Urmia University Of Medical Sciences, 20(4): 277-271. [in Persian]

Ekhaise, F.O., Soroh, A.E. and Falodun, A. (2010). Antibacterial properties and preliminary phytochemical Analysis of methanolic extract of ocimum gratissium (scent Leaves). Bayero Journal of Pure and Applied Sciences, 3(2): 81-83.

El-Bahri, L. and Chemli, R. (1991). Peganum harmala L: a poisonous plant of North African. Veterinary and human toxicology, 33: 276-277.

El-Rifaie, S. (1980). Peganum Harmala: Its Use in Certain Dermatoses. Inational journal of dermatology, 19: 221-222.

Fazli Bazaz, B.S., Mohammadi, A.M. and Sabeti Noghabi, Z. (1997). Antimicrobial effects of smoke and alkaloids of Peganum harmala. Faculty of Pharmacy, Mashhad University of Medical Sciences. [in Persian]

Foley, S.L. and Lynne, A.M. (2008). Food animal-associated Salmonella challenges: pathogenicity and antimicrobial resistance. Journal of animal science, 86: 173-187.

Food and Drug administration (FDA), (2001). Foodborne Pathogenic Microorganisms and Natural Toxins Handbook.

Frison, G., Favretto, D., Zancanaro, F., Fazzin, G. and Ferrara, S.D. (2008). A case of b-carboline alkaloid intoxication following ingestion of Peganum harmala seed extract. Forensic Science International, 179: 37-43.

Hashemi, A., Shams, S., Barati, M. and Samedani, A. (2011). Antibacterial effects of methanolic extracts of Zataria multiflora, Myrtus communis and Peganum harmala on Pseudomonas aeruginosa producing ESBL, Arak Medical University Journal, 14(4): 104-112. [in Persian]

Hashem, M. (2011). Antifungal Properties of Crude Extracts of Five Egyptian Medicinal Plants Against Dermatophytes and Emerging Fungi. Mycopathologia, 172: 37-46.

Hayet, E., Maha, M., Mata, M., Mighri, Z., Laurent, G. and Mahjoub, A. (2010). Biological activities of Peganum harmala leaves. African Journal of Biotechnology, 9(48): 8199-8205.

Herikstad, H., Motarjemi, Y. and Tauxe, R.V. (2002). Salmonella surveillance: a global survey of public health serotyping. Epidemiology and infection, 129: 1-8.

Mir Heydar, H. (1993). Plant culture. SID Tehran, Volume 5 Pages: 280-286.

Safahani, A. Ataie, M. Rabie, M. Dadgar, T. and Ghaemi, E. (2011). Comparison of Antibacterial Activity of Some of the Medical Plants Extracts of Golestan Province Against Staphylococcus aureus, Journal Of Herbal Drugs, 1(4); pages: 51-41.

_||_