ارتباط تجمع زیستی جیوه، کادمیوم و آرسنیک با ترکیبات شیمیایی پروتئین، چربی و خاکستر عضله ماهی کفال طلایی (Liza auratus) تالاب انزلی

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

شیما جنت مکان ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان، دانش آموخته کارشناسی ارشد تکثیر و پرورش آبزیان، اهواز، ایران.)
مهران جواهری بابلی ² (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، استادیار گروه شیلات، اهواز، ایران.)
ابوالفضل عسکری ساری ³ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، دانشیار گروه شیلات، اهواز، ایران)
محمد ولایت زاده ⁴ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، اهواز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1392/11/10 تاریخ پذیرش : 1394/02/13 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: بندر انزلی, ماهی, ترکیبات شیمیایی, فلزات سنگین, عضله,

چکیده مقاله :

هدف این تحقیق تعیین میزان پروتئین، چربی، خاکستر و فلزات آرسنیک، جیوه و کادمیوم در عضله ماهی کفال طلایی (Liza auratus) تالاب انزلی بود. تعداد 18 نمونه ماهی کفال طلایی به کمک تور گوشگیر صید شدند. هضم شیمیایی نمونه‌ها به روش مرطوب و سنجش فلزات به روش جذب اتمی صورت پذیرفت. میانگین میزان جیوه، آرسنیک و کادمیوم در عضله ماهی کفال طلایی به ترتیب 56/7±20/57، 27/13±29/97 و 39/31±80/200 میکروگرم در کیلوگرم وزن تر بود. همچنین میزان پروتئین، چربی، خاکستر در عضله این ماهی به ترتیب 42/0±69/17، 08/0±74/0 و 12/0± 37/1 درصد محاسبه شد. بین غلظت جیوه، آرسنیک و کادمیوم در عضله ماهی کفال طلایی ارتباط مثبت و معنی‌داری وجود دارد (05/0 p<). بالاترین ضریب همبستگی در عضله ماهی کفال طلایی بین فلزات جیوه و آرسنیک مشاهده گردید (05/0 p<، 982/0= R). نتایج نشان دهنده ارتباط مثبت و معنی داری بین غلظت جیوه، آرسنیک و کادمیوم با میزان ترکیبات شیمیایی در عضله ماهی کفال طلایی وجود داشت (05/0 p<).

چکیده انگلیسی:

   This study aimed to evaluate protein, fat and ash contents as well as the concentrations of As, Hg and Cd in muscle tissues of Liza auratus cached from Anzali Wetland. Eighteen samples of Liza auratus were collected using gill net. Heavy metals were extracted using wet digestion method and the concentrations were measured by Atomic Absorption Spectrophotometer. Concentration of Hg, As and Cd in the muscle of mullet was 57.20±7.56, 97.29±13.27 and 200.80±31.39 µg/Kg. Moreover, the percentage (mean±SD) of protein, fat and ash in the muscle of the samples were determined as 17.69±0.42, 0.74±0.08 and 1.37±0.12%, respectively. The positive and significant relationship was observed between the concentration of Hg, As and Cd in the muscle of mullet (P<0.05). Besides, the highest correlation was found between Hg and As (R=0.982, R2=0.952, P < 0.05). Results also showed a relationship between concentrations of Hg, As and Cd with the chemical compositions of the muscle (P < 0.05).

منابع و مأخذ:

• ·    اسماعیلی ساری، عباس (1381). آلاینده‌ها، بهداشت و استاندارد محیط زیست. انتشارات نقش مهر، چاپ اول، تهران، صفحه: 767.


• ·    اسماعیلی ساری، عباس؛ نوری ساری، حسن و اسماعیلی ساری، ابوذر (1386). جیوه در محیط زیست. انتشارات بازرگان، چاپ اول، رشت، صفحه: 226.


• ·    امینی رنجبر، غلامرضا و ستوده‌نیا، فریبا (1384). تجمع فلزات سنگین در بافت عضله ماهی کفال طلایی (Mugil auratus) دریای خزر در ارتباط با برخی مشخصات بیومتریک (طول استاندارد، وزن، سن و جنسیت). مجله علمی شیلات ایران، دوره 14، شماره 3، صفحات: 18-1.


• ·    رضوی شیرازی، حسن (1386). تکنولوژی فرآورده های دریایی (اصول نگهداری و عمل آوری جلد اول). انتشارات پارس نگار، چاپ دوم، تهران، صفحه: 325.


• ·    ستاری، مسعود؛ شاهسونی، داور و شفیعی، شهنام (1382). ماهی‌شناسی 2 (سیستماتیک). انتشارات حق‌شناس، چاپ اول، تهران، صفحه: 502.


• ·   عسکری ساری ابوالفضل و ولایت‌زاده محمد (1389). هیدروشیمی کاربردی در آبزیان. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، چاپ اول، صفحه: 224.


• ·   عسکری ساری، ابوالفضل؛ ولایت‌زاده، محمد و محمدی، مریم (1389). میزان جیوه در دو گونه کفشک زبان گاوی و گل خورکدر دو منطقه صیادی بندر امام‌خمینی و بندر عباس. مجله شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر، دوره 4، شماره 2، صفحات: 56-51.


• ·   عسکری ساری ابوالفضل و ولایت‌زاده محمد (1390). بررسی غلظت سرب و روی در بافت‌های کبد و عضله دو گونه ماهی پرورشی کپور معمولی و قز ل آلای رنگین کمان. مجله دامپزشکی ایران، دوره 7، شماره 1، صفحات: 35-30.


• ·   عسکری ساری، ابوالفضل و ولایت‌زاده، محمد (1391).بررسی ارتباط تجمع آرسنیک با میزان پروتئین، چربی، خاکستر و رطوبت در عضله هشت گونه ماهی در ایران. مجله بهداشت مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دوره 2، شماره 3، صفحات: 58-49.


• ·   عسکری ساری، ابوالفضل و ولایت‌زاده، محمد (1391).بررسی ارتباط تجمع فلز روی با میزان ترکیب شیمیایی عضله هشت گونه ماهی ایران. مجله فرآوری و نگه داری مواد غذایی، دوره 4، شماره 1، صفحات: 113-99.


• ·   عسکری ساری، ابوالفضل و ولایت‌زاده، محمد (1392). تجمع زیستی فلزات سرب و روی در کبد و عضله کپور (Cyprinus carpio)، ماهی سفید (Rutilus frisii kuttom) و کفال طلایی (Liza auratus) بازار تهران. مجله بهداشت مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دوره 3، شماره 1، صفحات: 107-89.


• ·   ولایت زاده، محمد؛ جنت مکان، شیما؛ عسکری ساری، ابوالفضل و جواهری بابلی، مهران (1391). مقایسه ارزش غذایی عضله دو گونه ماهی کفال طلایی (Liza auratus) و کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel) ایران. اولین همایش ملی علوم آبزیان. بوشهر، صفحه: 6.


• ·   ولایت‌زاده، محمد و عسکری ساری، ابوالفضل (1391). بررسی و مقایسه تجمع آرسنیک در عضله و کبد پنج گونه ماهی بومی استان خوزستان. نشریه شیلات (منابع طبیعی ایران)، دوره 65، شماره 4، صفحات: 461-457.


• · Aberoumand, A. (2012). Proximate composition of less known some processed and fresh fish species for determination of the nutritive values in Iran, Journal of Agricultural Technology, 8(3): 917-922.


• · Agah, H., Leermakers, M., Elskens, M., Fatemi, S.M.R. and Baeyens, W. (2009). Accumulation of trace metals in the muscle and liver tissues of five species from the Persian Gulf. Journal of Environmental Monitoring and Assessment, 157: 499-514.


• · Ahmad, A.K. and Shuhaimi-Othman, M. (2010). Heavy metal concentration in sediments and fishes from Lake Chini, Pahang, Malaysia. Journal of Biological Sciences, 10(2): 93-100.


• · Al Ghabshi, A., Al-Khadhuri, H., Al-Aboudi, N., Al-Gharabi, S., Al-Khatri, A., Al-Mazrooei, N. and Sudheesh, P.S. (2012).Effect of the Freshness of Starting Material on the Final Product Quality of Dried Salted Shark. Advance Journal of Food Science and Technology, 4(2): 60-63.


• · Allen-Gill, S.M. and Martynov, V.G. (1995). Heavy metals burdens in nine species of freshwater and anadromous fish from the Pechora River. Northern Russia. Sciences Total Environment, 160-161: 653-659.


• · Al-Yousuf, M.H., El-Shahawi, M.S. and Al-Ghais, S.M. (2000). Trace metals in liver, skin and muscle of Lethrinus lentjan fish species in relation to body length and sex. Journal of Science Total Environment, 256: 87-94.


• · AOAC, (1995). Official methods of analysis. Association of official analytical chemists. INC., Arlington, Virginia, USA.


• · Askary Sary, A. and Velayatzadeh, M. (2012). Lead and Zinc levels in Scomberomorus guttatus, Scomberomorus commerson and Otolithes ruber from Hendijan, Iran. Advances in Environmental Biology, 6(2): 843-848.


• · Mnari Bhouri, A., Bouhlel, I., Chouba, L., Hammami, M., El Cafsi, M. and Chaouch, A. (2010). Total lipid content, fatty acid and mineral compositions of muscles and liver in wild and farmed sea bass (Dicentrarchus labrax). African Journal of Food Science, 4(8): 522-530.


• · Canli, M. and Atli, G. (2003). The relationship between heavy metal (Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Zn) levels and the size of six Mediterranean fish species. Journal of Environmental Pollution, 121: 129-136.


• · Dixon, H., Gil, A., Gubala, C., Lasorsa, B., Crecelius, E. and Curtis, L.R. (1996). Heavy metal accumulation in sediment and freshwater fish in U.S. Arctic Lakes. Environmental Toxicology and Chemistry, 16(4): 733.


• · Eboh, L., Mepba, H.D. and Ekpo, M.B. (2006). Heavy metal contaminants and processing effects on the composition, storage stability and fatty acid profiles of five common commercially available fish species in Oron Local Government, Nigeria. Journal of Food Chemistry, 97(3): 490-497.


• · Fuhrer, G.J., Stuart, D.J., Mckenzie, W., Rinella, J.F., Cranwford, J.k., Skach, K.A., et al. (1996). Spatial and temporal distribution of trace elements in water, sediment and aquatic biota. U.S. Geological Survey, Portland. 190.


• · Heath, A.G. (1987). Water pollution and fish physiology, (2^nd ed.), CRC, Press, Boston, USA. 245P.


• · Humtsoe, N., Davoodi, R., Kulkarni, B.G. and Chavan, B. (2007). Effect of arsenic on the enzymes of the robu carp, Labio rohita, The Raffles Bulletin of Zoology, 14: 17-19.


• · Kalay, G. and Bevis, M.J. (2003). Structure and physical property relationships in processed polybutene. Journal of Applied Polymer Science, 88: 814-824.


• · Linde, A.R., Sanchez-Galan, S., Izquierdo, J.I., Arribas, P., Maranon, E., Garcy, A., et al. (1998). Brown Trout as biomonitor of heavy metal pollution: effect of age on the reliability of the assessment. Ecotoxicol Environment, 40: 120-125.


• · Makanjuola, O.M. (2012). Chemical Analysis of Flesh and Some Body Parts of Different Fresh Fish in South West Nigeria. Pakistan Journal of Nutrition, 11(1): 14-15.


• · Mormedoe, S. and Davies, I.M. (2001). Heavy metal concentration in commercial deep-see fish from the Rockall Trough. Continental Shelf Reseach, 21: 899-916.


• · Olagunju, A., Muhammad, A., Mada, S.B., Mohammed, A., Mohammed, H.A. and Mahmoud, K.T. (2012). Nutrient Composition of Tilapia zilli, Hemisynodontis membranacea, Clupea harengus and Scomber scombrus Consumed in Zaria. World Journal Life Science and Medical Research, 2: 16-19.


• · Olowu, R.A., Ayejuyo, O.O., Adewuyi, G.U., Adejoro, I.A., Denloye, A.A.B., Babatunde, A.O., et al. (2010). Determination of heavy metals in fish tissues, water and sediment from Epe and Badagry Lagoons, Lagos, Nigeria. Journal of Chemistry, 7(1): 215-221.


• · Romeo, M., Siaub, Y., Sidoumou, Z. and Gnassia-Barelli, M. (1999). Heavy metal distribution in different fish species from the Mauritania coast. Sciences Total Environment, 232: 169-75.


• · Rouessac, F. and Rouessac, A. (2007). Chemical Analysis Modern Instrumentation Methods and Techniques. 2nd Edition, England, John Wiley & Sons Ltd.


• · Sekhar, K.C., Chary, N.S., Kamala, C.T., Raj, D.S.S. and Rao, A.S. (2003). Fractionation studies and bioaccumulation of sediment-bound Heavy Metals in Kolleru Lake by edible fish. Environment International, 29: 1001–1008.


• · Turkmen, M. and Ciminli, C. (2007). Determination of metals in fish and mussel species Byinductively coupled plasma-atomic emission spectrometry. Journal of Food Chemistry, 103: 670–675.


• · Tuzen, M. (2009). Toxic and essential trace elemental contents in fish species from the Black Sea, Turkey. Journal of Food and chemical Toxicology, 47(9): 2302-2307.


• · Ubalua, A.O., Chijioke, U.C. and Ezeronye, O.U. (2007). Determination and Assessment Heavy Metal Content in fish and shellfish in Aba River, Abia State, Nigeria. Sciences Technology Journal, 7(1): 16-23.


• · Watanabe, K.H., Desimone, F.W., Thiyagarajah, A., Hartley, W.R. and Hindrichs, A.E. (2003). Fish tissue quality in the lower Mississippi River and health risks from fish consumption. Science Total Environment, 302(1-3): 109 126.