تحلیل روابط سیاسی زیاریان با خلافت عباسی و حکومت های مرکزی ایران

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

عباس ماهیگیر آبکنار ¹ , اللهیار خلعتبری ² , عباس پناهی ³

1 - دانشجوی دکترای تاریخ اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران،ایران.
2 - استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی ، تهران ، ایران.(نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه تاریخ دانشگاه گیلان ، رشت ، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/07/08 تاریخ پذیرش : 1400/04/21 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: همگرایی, واگرایی, آل بویه, خلافت عباسی, زیاریان,

چکیده مقاله :

ماهیت نظامی گری زیاریان و رویکرد مخالفت آمیزی که آنها با خلافت عباسی داشتند،چه نوع مناسباتی با خلافت عباسی و حکومت های مرکزی ایران برقرار نمودند. برای درک رفتارهای سیاسی و مذهبی زیاریان در عرصه سیاست داخلی و مناسباتشان با خلیفه عباسی باید فضای جغرافیایی سیاسی ای که آنها از آن نقطه در تاریخ سر بر آوردند مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. زیاریان در حقیقت رزمندگانی دیلمی بودند که در نتیجه همراهی طولانی با حکومت های محلی شمال ایران و اشتغال در نبردهای مداوم توانستند بر مخدومانشان چیره شده و در مدتی کوتاه بر بخش های بزرگی از شمال و مرکز ایران غلبه یابند. با وجود این که آنان در خدمت علویان و دیگر حاکمان شیعی شمال ایران رشد و نمو یافته بودند، اما رهبران آنان دارای گرایش های تجدید حیات ایرانی گری پیش از اسلام بودند.البته این دیدگاه از دوره وشمگیر زیاری به بعد کم رنگ گشت.به نظر می رسد مهمترین دلایل تغییرات مذهبی رهبران آن ریشه در تحولات سیاسی عصر آنان داشته است. با این وجود زیاریان پیش از بویهیان مهمترین دشمن خلافت بودند. اما بعدها به جهت منافع سیاسی و نظامی با آنان مصالحه نمودند. نگرش و رویکرد سیاسی آنان با حکومت های مرکزی ایران بر پایه مناسباتشان با خلافت عباسی قرار داشت. هدف از پژوهش حاضر،تجزیه و تحلیل دلایل واگرایی و همگرایی زیاریان با عباسیان و حکومت های مرکزی،نتایج این مناسبات بر ضعف و قدرت این دودمان مورد ارزیابی قرار گیرد. روش پژوهش در مطالعه حاضر با تکیه بر روش تبیینی تحلیلی انجام می پذیرد.

چکیده انگلیسی:

The nature of the militarism of the Ziaran and the opposition they had with the Abbasid caliphate, what kind of relationship they had with the Abbasid caliphate and the central governments of Iran. In order to understand the political and religious behaviors of ziyāri in the field of domestic politics and their relations with the Abbasid caliph, they have to analyze the geopolitical space they have come from that point in history. The Ziyaran was in fact the Deylmi fighters who, as a result of long co-operation with the local governments of northern Iran, were able to overcome their defenses, and in the short run overwhelmed large parts of the north and center of Iran. Although they had grown up in the service of the Alawites and other Shiite rulers of northern Iran, their leaders had pre-Islamic Iranian revival tendencies.The purpose of this study was to analyze the causes of divergence and convergence of ziarias with the Abbasid and central governments, and the results of these relations will be evaluated on the weakness and power of this dynasty. The research method in this study is based on an analytical explanatory method.