نقش جاذبه های ژئوتوریستی در جذب گردشگر به نواحی روستایی (مطالعه موردی استان گلستان)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

هاجر مزیدی ¹ , محمدباقر مسعودی ² , آسیه پورخدر ³

1 - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه شهید بهشتی
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، دانشکده علوم گردشگری، موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی ، دانشکده علوم گردشگری، موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان

تاریخ دریافت : 1402/01/19 تاریخ پذیرش : 1402/02/24 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: ژئوتوریسم, نواحی روستایی, استان گلستان, جذب گردشگر, شاخص های گردشگری پایدار,

چکیده مقاله :

روش شناسی پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع هدف کاربردی است. درگردآوری اطلاعات از روش اسنادی(کتابخانه‌ای) و پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری 400نفر از گردشگرانی هستند که از جاذبه‌های ژئو توریسمی در استان گلستان به ویژه گل فشان‌های نفتلیچه، قارنیاریق تپه، اینچه برون شهرستان گمیشان در استان گلستان در سال 1401 بازدید کرده بودند. حجم نمونه این پژوهش که براساس محاسبه فرمول کوکران 197 نفرمحاسبه شده است. روش نمونه‌گیری در این تحقیق نمونه‌گیری تصادفی از نوع خوشه‌ای بوده است. برای جمع آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های استنباطی مرتبط با اهداف پژوهش آزمون T دو جمله ای، تحلیل رگرسیونی چند متغیره استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که تأثیر ژئوتوریسم بر شاخص‌های گردشگری پایدار در ابعاد مختلف (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تکنولوژیکی و اکولوژیکی(و همچنین جذب گردشگر در نواحی روستایی دراستان گلستان می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

The methodology employed in this research is descriptive-analytical with an applied goal. To gather information, both documentary (library) and survey methods have been utilized. The statistical population consists of 400 tourists who visited geotourism attractions in Golestan province, with a particular focus on locations such as Naftliche geysers, Qaniariq Tepe, Inche Barun, and Gamishan city in Golestan province during the year 1401. The sample size for this research was determined to be 197 individuals based on the calculation using Cochran’s formula. Cluster random sampling was the method used for selecting the participants. Data collection was done through the use of a questionnaire. To analyze the data, inferential tests related to the research objectives, such as binomial T-test and multivariate regression analysis, were employed. The research findings demonstrate that geotourism has a significant impact on various dimensions of sustainable tourism indicators (including economic, social, cultural, political, technological, and ecological aspects), as well as its ability to attract tourists to rural areas within Golestan province.  

منابع و مأخذ:

• احمدی، ع. 1400. تحلیل اثرگذاری توان ژئوتوریستی دریاچه زریوار بر اقتصاد نواحی روستایی پیرامون، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یازدهم، شماره سوم (پیاپی 41)، صص 122- 97.


• استعلاجی، ع، اله قلی نژاد، م.1390. برنامه‌ریزی توسعه پایدارگردشگری مطالعه موردی: (سرعین و روستاهای اطراف)، فصلنامه جغرافیا، شماره 30، صص 144- 129.


• اربابی سبزواری، آ. 1393. ارزیابی پتانسیل‌های ژئوتوریسم و پایداری در توسعه پایدار (مطالعه موردی: سراب دربند شهر صحنه). مجله جغرافیای طبیعی، (26)7، 86- 65.


• اکبری سامانی، ن؛ بدری، س.ع ؛ سلمانی، م.1392. ارزیابی گردشگری پایدار روستایی مورد شناسی: بخش سامان- شهرستان شهرکرد، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، دوره 3، شماره 9 - شماره پیاپی 9، صص48- 29.


• امیرعضدی، ط.1390. بررسی توانمندیهای اقتصادی و طبیعی ژئوپارک قشم (مدل تحلیلSWOT)، همایش ملی قشم و چشم‌انداز آینده، قشم

 https://civilica.com/doc/163193

• آریافر، ک . 1388 . امکان سنجی تأسیس ژئوپارک در استان لرستان با استفاده از روشAHP، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، دانشکده معماری و عمران شهرسازی.صص 30-1.


• - اسدی، ن، و زارع، م. 1386 . جاذبه‌های گردشگری ژئوتوریسم گنبدهای نمکی، سومین همایش فرهنگی گردشگری خلیج فارس.صص111-85


• - پاپلی یزدی، م، سقایی، م.1385. گردشگری؛ ماهیت و مفاهیم، تهران، انتشارات سمت.


• -دلشاد، ع؛ ابوهاشمی، ف؛ قاسمیان صاحبی، ا . 1397. اولویت ‌بندی و تعیین روابط بین شاخص‌های سنجش پایداری توسعه گردشگری، فصلنامه مدیریت گردشگری، دوره 12، شماره 39، صص 94- 73.


• دیوسالار، ا، عیوضلو، م، و رضایی، ف، 1390.نقش ژئوتوریسم در برنامه‌ریزی فضایی شهرهای ساحلی مطالعه موردی ژئوپارک قشم، همایش ملی قشم و چشم‌انداز آینده.صص29-1.


• دیوسالار، ا .1392. بررسی نقش ژئوتوریسم در توسعه پایدار فرهنگی شهرهای ساحلی، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا گلستان، دوره 3، شماره 8، صص 98- 79.


• دانشور، ژ. 1398. شناسایی زمینه‌های ایجاد کسب و کارهای خرد، موانع و راهکارهای جذب سرمایه آنها جهت تنوع بخشی به اقتصاد روستاهای شهرستان مریوان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، به راهنمایی دکتر سعدی محمدی، دانشگاه پیام نور.


• داولینگ، ر؛ نیوسام، د .1388.مباحث ژدوتوریسم و چالش‌های آن، ژئوتوریسم جهانی، راس داولینگ و نیوسام، فصل سیزدهم، ترجمه ی: بهرام نکوئی صدری، سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس، تهران، صص199-174.


• رضوانی، م.1378. توسعه گردشگری روستایی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.


• رامشت، م.ح، بابلی موخر، ح. 1398. ارزیابی توانمندی‌های ژئو توریستی منطقه تشان شهرستان بهبهان براساس روش پرالونگ به منظور دستیابی به توسعه پایدار، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال دوازدهم، شماره 43، صص 70- 53.


• رضوانی، م (1388)، توسعه گردشگری روستایی (با رویکرد گردشگری پایدار)، انتشارات سمت.


• سازمان جهانی جهانگردی(2016)، چشم‌انداز جهانگردی در سال 2016.


• صبوری، ط، ثروتی، م ر، جداری عیوضی، ج .1399. تبیین تأثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک با تأکید بر شاخص‌های گردشگری پایدار در ناحیه درفک و دیلمان استان گیلان، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی - سکونتگاههای انسانی، دوره 15، شماره 1(پیاپی 50)، صص 17-1.


• ضیایی، م، عزیزی، ع .1393. راهنمای تدوین و کاربرد شاخص‌های ارزیابی توسعه پایدار گردشگری، انتشارات علوم اجتماعی، تهران.


• عیدی، م ب، زیاری، ک ا، بندآباد، ع .1392. بررسی و امکان سنجی تأسیس ژئوپارک توریسم در استان گلستان با تأکید بر تسوعه منطقه‌ای مبتنی بر گردشگری پایدار، همایش ملی توسعه صنعت گردشگری با تأکید بر پارک‌های ملی و تالاب‌ها با محوریت استان گلستان، https://civilica.com/doc/224546.


• علیزاده، ه، فیروزی، م ع، اجزاء شکوهی، م، نقیبی رکنی، س ن.1392. سنجش و ارزیابی شاخص‌های پایداری در توسعه صنعت توریسم در شهر اهواز، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 17، شماره2، پیاپی(88).


• علیپور، خ، و پایدار، ابوذر.1395. ارائه مدل آمایشی راهکارهای بهبود معیشت روستاییان با تأکید برامنیت پایدار، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال 14، شماره 44، صص 64- 45.


• کلانتری، م.، بازدار، ف.، و قزلباش، س.1390. تحلیل امکان سنجی پایدار توسعه با تأکید بر جاذبه‌های ژئوتوریسم با استفاده از تحلیل SWOT مطالعه موردی: قشم، جزیره ژئو پارک در کنفرانس بین‌المللی زیست شناسی، محیط زیست و شیمی IPCBEE (جلد 24).


• کرم، ا، صفاری، ا، طاهرخانی، م. 1395. ارزیابی پتانسیل‌های ژئوتوریسمی با استفاده از مدل‌های روچا و کومانسکو مطالعه موردی: دره الموت؛ فصلنامه جغرافیا، دوره 14، شماره 50، صص 61- 35.


• مزیدی، ه، خداداد، م .1394. ارزیابی قابلیتهای زمین گردشگری استان گلستان با رویکرد توسعه پایدار، اولین کنفرانس بین‌المللی شهرسازی و مدیریت توسعه شهری، 6اسفند، شیراز، ایران.صص88-62.


• مجتبی زاده خانقاهی، ع، غلامی، ع .1396.بررسی نقش جوامع محلی در توسعه پایدار با توجه به قابلیت‌های ژئوپارک قشم، فصلنامه گردشگری و توسعه، شماره 20، صص 202- 189.


• مزیدی، ه، منشی زاده، ر.ح، عزیزپور، ف، و رحمانی، بیژن. 1400. تحلیلی بر تعاملات فضایی مقصدهای گردشگری مورد مطالعه: شهرستان علی آبادکتول، ناحیه محمدآباد- زرین گل، فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش جغرافیایی فضا، سال یازدهم، شماره سی و نهم، 68- 45.


• مختاری، د . 1396. ژئوتوریسم: شاه کلید حفاظت و ساماندهی توانمندی‌های جوامع محلی با نمونه‌هایی از شمال غرب ایران، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 28، پیاپی 67، شماره 3، صص 58- 37.


• - ماهوتی، گ، طیبیان، م، 1396، بررسی اثرات زیست محیطی توسعه گردشگری پایدار در بندر انزلی، چهارمین کنفرانس ملّی معماری و شهرسازی «پایداری و تاب آوری از آرمان تا واقعیت»، قزوین، https://civilica.com/doc/632111


• نکویی صدری، ب . 1388. مبانی زمین گردشگری با تأکید بر ایران، انتشارات سمت، تهران.


• هدایتی پور، ک، قربان وهاب زاده، ک، موسوی، ر. 1401. شناسائی و ارزیابی مناطق مستعد ژئوتوریسم با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: محدوده قله دماوند درحوضه آبخیز هراز)، فصلنامه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، سال دوازدهم، شماره اول، صص 19- 1.


• Belij, M., Đurđić, S., & Stojković, S.(2018). The evaluation of geoheritage for geotourismdevelopment: case study on the potential geopark DJERDAP. Collection of papers - faculty ofgeography at the university of Belgrade. VOL. 66, No 2, pp.121-131.


• Bramwel, L.B. & B. Lane.1993. "Sustainable Tourism: An Evolving Challengeof Tourism Planning", Tourism Management, Vol. 19, Pp. 213-231.


• Dowling, R. K. & Newsome, D. (Eds). (2010). Global geotourism perspectives. Oxford, UK: Goodfellow Publishers.


• Craick, J.1995. "Are There Cultural Limits to Tourism?", SustainableTourism, Vol. 3, Pp. 387-98.


• Cheablam, O., Tansakul, P., Nantakat, B., & Pantaruk, S. (2021). Assessment of the GeotourismResource Potential of the Satun UNESCO Global Geopark. Thailand, Geoheritage 13 (87).


• Ehsan, S., Ara Begum, R., & Shafeea Leman, M.(2016). Competitive Advantage ofGeotourism Market in Malaysia: A Comparison among SEAN Economies. Procedia -Social and Behavioral Sciences.VOL. 219, No 31, pp.228-234.


• D: (1999) Ecotourism an Introduction, Routledge, 34- 43.


• Getz, K.2008. Urban Tourism and That Concept to Urban Development,Urban Developmend and Challenge Conference, UK.


• , N., & andy, F.(2018). Implementation of geotourism concept in developing


• natural tourist attraction at parbaba village, Toba’s caldera. IOP Conf. Series: Earth and


• Environmental Science.


• Hardy, A., R.J.S. Beeton & L. Pearson.2002. "Sustainable Tourism: AnOverview of the oncept and its Position in Relation toConceptualizations of Tourism", Sustain Tourism, Vol. 10, Pp. 475-496.


• Lei, K. & Zh. Wang.2008. "Emerge Synthesis of Tourism-Based UrbanEcosystem", Environmental Management, Vol. 88, Pp. 831-844.


• Kubalíkova, L., & Kirchner, K. (2016). Geosite and Geomorphosite Assessment as a Tool forGeoconservation and Geotourism Purposes: A Case Study from Vizovická vrchovina Highland(Eastern Part of the Czech Republic). Geoheritage (2016) 8, 5-14.


• Mero, P. C., Franco, H.G., & Briones, J., & Caldevilla ,P.(2018). Geotourism and LocalDevelopment Based on Geological and Mining Sites Utilization, Zaruma-Portovelo,


• Geosciences. VOL. 8, No 6, pp.2-18.


• Migon, P., & Pijet, E. (2017). Viewpoint geosites values, conservation and management issues, Proc.Geologists' Assoc, (128), 511-522.


• Newsome, D., & Dowling, R.(2018). Geotourism: definition, characteristics and international perspectives . Chapter 1. Edward Elgar Publishing.


• Ovreiu, A.B., Comănescu, L., & Bărsoianu, I.A. (2019). Evaluating Geomorphosites and theGeomorphological Hazards that Impact them: Case Study Cozia Massif (Southern Carpathians,Romania). Geoheritage, (11), 1067-1087.


• Panizza, M. Piacente, S. (2018). Geomorphosites and Geotourism. Rev.Academica, 2(1), 5-9.


• Tosun, C.2001. "Challenges of Sustainable Tourism Development in theDeveloping World: the Case of Turkey", Tourism Management, Vol. 22,Pp. 289- 303.


• Weber, K., & K. Chon.2002. Convention tourism: International Research andIndustry Perspectives, New York: Haworth.


• World Bank.2004.A Report of Tourism Landscape in Developing Country,World Bank Press.


• Warowna, J., Zgłobicki, W., Gajek, G., Telecka, M., Kołodyńska, R., & Zieliński, P. (2019).Geomorphosite Assessment in the Proposed Geopark Vistula River Gap (Poland). QuaestionsGeographicae, (33), 173-181.


• Yuliawati, A. K., Nur Pribad, K. M, & Dwi Hadian, S. (2016). Geotourism Resources asPart of Sustainable Development in Geopark Indonesia. 1st Global Conference on


• Business, Management and Entrepreneurship. https://doi.org/10.2991/gcbme-16.2016.178.