رمان ماجراهای حاجی بابا اصفهانی و شرق شناسی پسا-استعماری
محورهای موضوعی : شعرفرید قائمی 1 , فاطمه اسمعیلی 2
1 - عضو هیئت علمی دانشگاه‌آزاد اسلامی ـ واحد کرج
2 -
کلید واژه:
چکیده مقاله :
رمان ماجراهای حاجی بابا اصفهانی (The Adventures of Hajji Baba of Ispahan) اثر جیمز موریه (James Morier) تجلی آشکاری از شرق ساخته شده(Orientalism) ذهن اروپاییان است. نویسندگان سعی دارند تا ردپای مستشرقین را در این رمان شناسایی نمایند و نشان دهند که چگونه تمایلات و اهداف شرقشناسانه، خود را در لابلای سطور پنهان نموده است و به چه سان در یک رمان، بازنمایی شرق و فرهنگ شرقی، همگام با اهداف امپریالیستی پیش می رود. به خصوص درنویسنده ای نظیر موریه، که دو عنصر دیپلماسی و نویسندگی برای اهداف استعماری تلفیق یافته و منجر به شکل گیری گفتمانی سلطه گرایانه(Colonial Discourse) شده که شرقی ها را را دون مایه و حاشیه ای جلوه می دهد. در این مقاله به شیوه نگرش غرب به شرق و به تحلیل مبحث اسلام در شرق پرداخته می شود. همچنین به سؤالاتی نظیر این که شرق و شرقیان با چه تصاویر و گفتمانی نشان داده شده اند؟ آیا شرقیان و مسلمانان به عنوان دیگری شناخته می شوند؟ و چه رابطه ای می توان بین امپریالیسم و ماجراهای حاجی بابا اصفهانی تعریف نمود، پاسخ داده می شود. شرق همواره خویشتن دیگر (Otherness) غرب بوده است و غربی ها همواره شرق را به گونة خویشتن غریب خود پنداشته است. و متذکر می شود که چگونه غربی ها خود را از منظر مبحث دو ارزشی(Binary Opposition) شرق- غرب تعریف کرده اند. در پایان نتیجه گیری می شود که در حقیقت این رمان قرن نوزدهمی بستر تبعیضات و تحریم های قرن بیستم جهان سوم را فرآهم می آورد. و در نهایت به عوامل پیدایش این تضاد دو گانه و پیشنهاد راهکارهای فرهنگی- اجتماعی پرداخته می شود.
The adventures of Hajji Baba of Ispahan by James Morier is a representation of the colonized Orient. The researchers have endeavored to trace the Orientalist intentions which lie beneath the text. It reveals how the representation of the Orient and Oriental culture goes hand in hand with Imperialism in the novel. In Morier, particularly, two factors of diplomacy and writing have been integrated in one activity aiming at colonialism, which leads to the emergence of the colonial discourse concerning the inferiority and marginalization of the Orient. The present article is also an attempt to study the Occidentals’ views about the Orient as well as analyze the question of Islam. Furthermore, the following questions are explored: Through what images and discourse are the Orient and the Orientals represented? Are the Orientals and Muslims represented as the “Other”? What is the possible relationship between Hajji Baba and Imperialism?As a result, Westerners through a kind of Binary Opposition define themselves as the superior center in the world. Finally, it unveils how a nineteenth- century novel serves the discrimination in the twentieth century. Moreover, the reasons and foundations of Orientalism are highlighted and a number of cultural-social solutions are dedicated.