بررسی تطبیقی ساختارهای اجتماعی در آثار زیدری نسوی و نجیب محفوظ براساس نظریات ساختارگرایانه گلدمن

محورهای موضوعی : شعر

شهره بهروزه ¹ (دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)
پرنوش پژوهش ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)
ماندانا هاشمی اصفهانی ³ (استادیار،گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/01/27 تاریخ پذیرش : 1402/04/14 تاریخ انتشار : 1403/02/08

کلید واژه: ‌جامعه‌شناسی ادبی, نجیب محفوظ, ساختارگرایی تکوینی, لوسین گلدمن, نفثه‌المصدور,

چکیده مقاله :

ساختارگرایی تکوینی در جامعه‌شناسی ادبیات، یکی از شاخه‌های نوین در پژوهش‌های ادبی معاصر است که فیلسوفان جامعه‌شناس و ادیبی چون لوسین گلدمن و رهبر فکری او یعنی جورج لوکاچ، بدان محور متکی بوده‌ اند و بر طبق آن دیالکتیک نگرش حاکم بر مؤلف و فضای تاریخی، اجتماعی همراه با اقتصاد سیاسی، معیارهای کلی‌گرایانه‌ای را به لحاظ ساختار‌گرایی تکوینی و جامعه‌شناسی ادبی مطرح می‌شود. نفثه‌‌المصدور اثر زیدری نسوی یکی از آثار مهم ادبی و جزیی از اسناد تاریخی، اجتماعی در ادبیات فارسی است که از قرن هفتم مصادف با اواخر دوران خوارزمشاهیان و اوایل دوران مغول برجای مانده است. آثار نجیب محفوظ نویسندۀ معروف مصری و برندۀ جایزۀ نوبل ادبی در سال 1988 نیز دربارۀ نوع زندگی اجتماعی مردم زمانه و سلطۀ بیگانگان بر کشورش و فقر اقتصادی و فرهنگی است. در پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و پژوهش بر أساس مکتب تطبیقی به بررسی و تحلیل تطبیقی آثار زیدری نسوی بالأخص نفثه المصدور و نجیب محفوظ با نگاه ساختارگرایانه گلدمن پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که زیدری نسوی و نجیب محفوظ در آثارشان نسبت به مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی‌ جامعه عصر خود بی‌تفاوت نبوده ‌‌و سعی داشته‌اند تا با نشان دادن مشکلات اجتماعی و هم چنین با استفاده از قدرت قلم خود واقعیت‌های ‌جامعه را در جهت رسیدن به یک جامعۀ آرمانی به تصویر بکشند.

چکیده انگلیسی:

Developmental structuralism in the sociology of literature is one of the new branches in contemporary literary research that sociologist and literary philosophers such as Lucien Goldman and his intellectual leader, George Lukács, have relied on this axis, and according to it, the dialectic of the attitude governing the author and the historical, social space Along with political economy, generalist criteria are proposed in terms of developmental structuralism and literary sociology. Naftah al-Masdoor by Zaydari Nesavi is one of the important literary works and a part of historical and social documents in Persian literature, which has survived since the 7th century, coinciding with the end of the Khwarezmshah era and the beginning of the Mongol era. The works of Najib Mahfouz, the famous Egyptian writer and winner of the Nobel Prize for Literature in 1988, are also about the type of social life of contemporary people and It is the rule of foreigners over his country and economic and cultural poverty. In the current research, relying on the descriptive-analytical method and research based on the comparative school, the comparative analysis of the works of Zaydari Nesavi, especially Nafetha al-Masdur and Najib Mahfouz, has been discussed with Goldman's structuralist view. The results of the research show that Zaydri Nesvi and Najib Mahfouz were not indifferent to the social, political and economic issues of the society of their time in their works and they tried to reach the realities of the society by showing the social