پژوهشي درکارکرد ارتباطات غیرکلامی در شعر فروغ فرخزاد

محورهای موضوعی : گروه ادبيات فارسي

ایرج محمودزاده ¹ , لیدا نامدار ^{2 *} , غلامرضا حیدری ³

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خدابنده، دانشگاه آزاد اسلامی، خدابنده، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی و ادبیات تطبیقی، واحد خدابنده، دانشگاه آزاد اسلامی، خدابنده، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران

تاریخ دریافت : 1403/03/12 تاریخ پذیرش : 1403/09/05 تاریخ انتشار : 1403/12/24

کلید واژه: ارتباطات غیرکلامی, زبان بدن, شعر, فروغ فرخزاد, کارکرد جایگزین, کارکرد متعارض.,

چکیده مقاله :

بخش قابل ملاحظه¬اي از ارتباطات ميان انسان‌ها براساس رفتارهاي غيركلامي شكل مي‌گيرد و بسياري از مفاهيم ارتباطي در تعاملات ميان فردي و يا عمومي به واسطه‌ نگاه‌ها، اشارات، حالات چهره، لباس‌ها و ... مبادله مي‌شو‌د؛ تا جایی‌که به سخن صاحب‌نظران تنها 7 درصد ارتباطات با ارتباطات کلامی صورت می‌گیرد و بقیه فرایند ارتباطی بر عهده ارتباطات غیرکلامی یا همان زبان بدن می‌باشد که صادق ترین نوع ارتباط است. ارتباطات غیرکلامی که اهمیت آن بر هیچ کس پوشیده نیست در متن ادبی به طور عام و شعر به طور خاص کارکرد مهم¬تری داشته و نیاز به بررسی و کندوکاو کارکرد آنها در سخن شاعران دارد؛ چراکه شعر به عنوان یک رسانه¬ سرشار از نشانه¬های گوناگون از جمله همین نشانه‌های غیرکلامی است. پژوهش پیش رو با هدف تأکید بر اهمیت ارتباطات غیرکلامی در فرایند خلق معنا، انتقال پیام و مهم¬تر از آن القای درونیات، احساسات و اندیشه‌های شاعران، کارکردهای شش¬گانه ارتباطات غیرکلامی را در شعر فروغ به روش توصیفی تحلیلی و به شیوه استقرایی، واکاوی و گزارش نموده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که فروغ خود از کارکرد ارتباطات غیرکلامی آگاه بوده و به فراخور موقعیت‌های مختلف، آگاهانه و ناخوداگاه از آن بهره برده است. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که بیشترین کارکرد ارتباطات غیرکلامی در شعر فروغ به ترتیب کارکرد جایگزین، تکمیل و تأیید و نقض و کمترین کارکرد، کارکرد تکرار بوده است.

چکیده انگلیسی:

A considerable part of communications among people is formed based on non-verbal behaviors and many communicational concepts in interpersonal or public interactions are exchanged through looks, gestures, facial expressions, costumes, etc.  According to experts, only 7% of communication is done verbally, and the rest of the communicative process carried out by non-verbal communication or the very body language, which is the most genuine type of communication. Non-verbal communications, the importance of which is not hidden from anyone, have a more important function in literary context in general and poetry in particular, and their functions in the speech of poets need to be examined, as poetry as a medium is full of various signs including these non-verbal signs. The upcoming research aims to emphasize the importance of non-verbal communication in creating meaning, conveying the message and more importantly, inducing the inner thoughts, feelings and thoughts of poets, sextuplet functions of non-verbal communications in c poetry in a descriptive, analytical and deductive way is analyzed and reported. The findings of the research show that Forough was aware of the function of non-verbal communication and has taken advantage of it consciously and unconsciously in different situations. The findings also show that non-verbal communication function has mostly been in Forough poetry's substitution, completion, confirmatiom and violation functions respectively and repetition has been used least.

منابع و مأخذ:

بهنام، مینا و دیگران (1393)؛ گفتار بی‌صدا تأملی بر زبان بدن در غزلیات شمس، فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، سال ششم، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 48-33.
-پیز، آلن (1382)؛ زبان بدن، ترجمه زهرا حسینیان، مشهد: نشر ترانه.
- حقوقی، محمد (1384)؛ شعر زمان ما (فروغ فرخزاد)، تهران: نگاه.
- -جیمز، جودی (1377)؛ کلام جسم، ترجمه آرین ابوک، تهران: نسل نواندیش.
- -دانشگر، محمد (1386)؛ نقش ارتباطات غیرکلامی در داستانپردازی مولانا، فصلنامه پژوهشهای ادبی، ش 16، تابستان، صص 136-115.
- رضی، احمد و حاجتی، سمیه (1390)؛ رمزگشایی از رفتارهای غیرکلامی در داستان روی ماه خداوند را ببوس، نشریه علمی- پژوهشی زبان و ادب فارسی، سال پنجم، شماره دوم، پیاپی 18، تابستان، صص 88-65.
- -ریچموند، ویرجینیا و مک‌کروسکی، جیمزسی (1388)؛ رفتار غیرکلامی در روابط میان‌فردی، ترجمه فاطمه‌سادات موسوی و ژیلا عبدالله‌پور، تهران: نشر دانژه.
- شپرد، آن (1375)؛ مبانی فلسفه هنر، ترجمه علی رامین، تهران: علمی و فرهنگی.
- -شریفی¬مقدم، آزاده و آناهیتا بردبار (1389)؛ تمایزگونگی جنسیت در اشعار پروین اعتصامی (پژوهشی زبان¬شناختی)، دو فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی زبان پژوهی دانشگاه الزهرا (س)، سال دوم، شماره 3، پاییز و زمستان، صص 151-125.
- فرخزاد، پوران؛ (1386)؛ مجموعه شعرهای فروغ فرخزاد، چاپ هفتم، تهران: نیکا.
- فرخزاد، فروغ (1398) : مجموعه اشعار فروغ فرخزاد، تهران: آوینا.
- -فرهنگی، علی¬اکبر و حسین، فرجی (1389)؛ زبان بدن از نگاه مولانا در مثنوی معنوی، پژوهشنامه ادب حماسی، تابستان و پاییز، ش 9، صص 462-429.
- کونکه، الیزابت (1392)؛ زبان بدن بهزبان آدمیزاد، ترجمه زهرا نعمتی، تهران: نشر هیرمند.
- -کیافر، خشایار (1395)؛ زبان بدن؛ روان‌شناسی حرکات بدن انسان، تهران: کدیور.
- -ناوارو، جو (1396)؛ از کجا بفهمیم دیگران به چه فکر می‌کنند (تعبیر دقیق زبان بدن)، ترجمه آزاده مبشر، تهران: راشین.
- Pease, allen and Barbara (2004). The definitive book of body language. Australia. Pease international. Rockport,
Massachusett.