نقد و تحلیل قصّه‌های «حیّ بن‌یقظان» و «سلامان و ابسال» با روایت ابن‌سینا، جامی و ابن طفیل اندلسی
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخنمهدی ابراهیمی حسینعلی کندی 1 , علی اصغر حلبی 2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: جامی, قصّه, سلامان و ابسال, ابن‌سینا, ابن طفیل, کلید واژه‌ها: حیّ بن‌یقظان, اندیشه‌های مجّرد,
چکیده مقاله :
چکیده ابن‌سینا، جامی و ابن طفیل اندلسی با تأثیر از حنین بن اسحاق - علاوه بر آثار متنوّع خود- قالب قصّه را نیز برای تبیین اندیشه‌های مجرّد به کار برده‌اند. دو قصّه حیّ بن‌یقظان و سلامان و ابسال با روایت‌های متفاوت سه اندیشمند، متمایز با نمونه‌های مشابه؛ یعنی قصّه‌های عامیانه است. این قالب با شیوة بیان ویژه، مورد اعتنای اهل فلسفه واقع شده تا با بهره‌گیری از ساختار قصّه، جهان‌بینی خود را به روش رمز و نماد و استعاره بازگو نمایند. سخن اصلی جستار حاضر این است که در روایت ابن‌سینا و جامی، جهان عین و ابژه مورد عنایت واقع نمی‌شود؛ چنان که زبان روایی این دو متضمن الگوهایی است که بر پایة آن، مفاهیم ویژه‌ای از جمله عدم التفات به جهان پیرامون، بی‌اعتباری جهان مادی و اهمّیّت خلوت بر جلوت آشکارتر است. این شیوه جهانی‌بینی مجرّد، در گذرگاه تاریخ قابل شناسایی است. در زیست بوم ایرانی- با حوادث پیچیده و روابط اجتماعی خاص- نوعی اندیشه مجرّد باز تولید می‌شود که در قیاسی با نمونة غربی آن یعنی روایت ابن طفیل اندلسی، تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد. در روایت اخیر جهان عین و ابژه نمود بیشتری دارد.
Abstract Ibne Sina, Jami and Ibne Tofayle Andolosy with the influence of Honayn Ibne Es' hag, have in addition to their various works, used the form of story-telling to explain abstract thoughts. The two stories of " Hayyebne Yagzan " and Slaman va Absal " are based on different narratives of three thinkers, distinguished from similar examples of folk tales. This format, having special appeal to the philosophers' is used in the structure of the story to reveal their world-view in a cipher, symbol and metaphor. The main point of this paper is that in the narratives of Ibne Sina and Jami the objective worlds are not intended, because the narrative language of these two authors implies the patterns based on specific concepts, including the lack of interest in the world around us, the invalidity of the world material and the importance of privacy. This unique universal worldview can be identified in their history of stories. In the Iranian ecology with complex events and special social relations – a kind of abstract thought is produced which is different from the analogy with its western example, the narrative of Ibne Tofayle Andolosy.In the recent narrative, the universe has more objective phenomena
فهرست منابع و مآخذ
الف: کتابنامه
1- آبراهامیان، یرواند، (1382)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه: کاظم فیروزمند و دیگران، تهران: نشر مرکز.
2- آریان پور، امیرحسین، (1393)، جامعه شناسی هنر، تهران: نشر گستره.
3- ایگلتون، تری، (1368)، پیش درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه: عبّاس مخبر، تهران: نشر مرکز.
4- _______ ، (1386)، ایده فرهنگ، ترجمة علی ادیب راد، تهران: حرفة نویسنده.
5- پورنامداریان، تقی، (1383)، رمز و داستان‌های رمزی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
6- __________ ، (1390)، عقل سرخ: شرح و تأویل داستان‌های رمزی سهروردی، تهران: سخن.
7- جامی، عبدالرّحمن، (1375)، مثنوی هفت اورنگ، به تصحیح و مقدّمة مدرّس ایرانی، تهران: مهتاب.
8- __________، (بی‌تا)، لوایح و لوامع به انضمام شرح رباعیّات در وحدت وجود، تهران: کتابخانة منوچهری.
9- زرّین‌کوب، عبدالحسین، (1379)، با کاروان حله، تهران: سخن.
10- سجّادی، سیّد ضیاءالدّین، (1389)، حیّ بن‌یقظان و سلامان و ابسال، تهران: سروش.
11- فروزانفر، بدیع الزّمان، (1391)، زندۀ بیدار، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
12- فروغی، محمّدعلی، (1381)، سیر حکمت در اروپا، تهران: انتشارات زوّار.
13- کاسیرر، ارنست، (1367)، زبان اسطوره، ترجمه: محسن ثلانی، تهران: نشر نقره.
ب: مجلّات
14- دانش پژوه، محمّدتقی، حیّ بن‌یقظان ابن‌سینا، س 3. ش 7، مجلّة شهر.
15- پراپ، ولادیمیر، (1368)، ریخت شناسی قصّه‌های پریان، ترجمه: فریدون بدره‌ای. تهران: نشر توس.
ج: منبع خارجی
_||_