آسیب‌شناسی زیبایی‌شناختی شعر امروز

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

فاطمه حیدری ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی ، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران)
آرش مشفقی ² (گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/02/02 تاریخ پذیرش : 1396/08/27 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: شکل, محتوا, شعر امروز, زیبایی‌شناختی, کلید واژها: آسیب‌شناسی,

چکیده مقاله :

چکیده شعر امروز هم در حوزۀ محتوا و رویکردهای مفهومی آن و هم در زمینۀ شکل، دستخوش گونه‌هایی از تغییرات شده که در نهایت به برجسته‌سازی شعر انجامیده است. این برجسته‌سازی‌ها از نظر منتقدان و پژوهشگران، گاهی نوآوری و گاهی آسیب قلمداد شده است. شعر امروز بنا به دلایل مختلفی از نواقص و آفت‌های زیادی آسیب دیده است که در دو محور عمدۀ شکلی و محتوایی تقسیم‌بندی می‌شود. سعی این مقاله بررسی بخش‌هایی از این آسیب‌هاست که در شکل و محتوا به حوزه‌های مختلف از جمله: واژگان، موسیقی، زبان محاوره‌ای، صرفی و نحوی، معانی و مضامین ... می‌پردازد و هر کدام از این موارد بسته به مجال و ضرورت مقاله با ذکر نمونه شعر از چند شاعر برگزیده و برجسته مانند: نیما یوشیج، اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرّخزاد، سهراب سپهری، طاهره صفّارزاده، و... همراه است تا با آسیب‌شناسی جنبه‌های زیبایی‌شناختی شعر امروز به بیان ریشه‌ها و دلایل ضعف کمّی و کیفی آن بپردازد.

چکیده انگلیسی:

Abstract Modern poetry has evolved in its field of content and conceptual approaches along with its form and has eventually ended in the highlight of poetry. These highlightings are innovations for some scholars and damages for the others. Without over a thousand year historical and artistic background or Persian literature, has modern poetry been affected and therefore suffers several defects that could be put into categories of form and content. The present study aims to investigate the defects of form and content in the areas of vocabulary, colloquial language, semantic, syntax, contents etc. all of which are discussed as far as possible, through examples from poems written by Nima Yooshij, Mehdi Akhavan Sales, Sohrab Sepehri, Ahmad Shamloo, Forough Farrokhzad, Tehereh Saffar Zadeh etc. So that the roots and origins of these qualitative and quantitative weaknesses from the point of view of aesthetic pathology be clarified.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

1- اخوان ثالث، مهدی، (1377)، از این اوستا، تهران: انتشارات مروارید، چاپ دهم.

2- اسماعیلی، امیر؛ صدارت، ابوالقاسم، (1347)، جاودانۀ فروغ فرّخزاد، تهران: انتشارات مرجان،  چاپ دوّم.

3- باباچاهی، علی، (1377)، گزاره‌های منفرد، تهران: نشر نارنج، چاپ اوّل.

4- ــــــــــــ ، (1381)، سه دهه شاعران حرفه‌ای، تهران: نشر ویستار،چاپ اوّل.

5- ــــــــــــ ، (1385)، بیرون پریدن از صف، (گفت‌وگو، نقد و نظر، مقاله)، به کوشش مازیار نیستانی، کرمان، مفرغ نگار، چاپ اوّل.

6- ــــــــــــ ، (1392)، عقل عذابم می‌دهد، تهران: انتشارات زاوش، چاپ دوّم.

7- ــــــــــــ ، (1392)، مجموعه اشعار، انتشارات نگاه، تهران، چاپ اوّل.

8- باقی‌نژاد، عبّاس، ( 1387)، تأمّلی در ادبیّات امروز: تاریخ تحلیل و نقد شعر معاصر فارسی از مشروطیّت تا دهة هشتاد، تهران: نشر کتاب پارسه، چاپ اوّل.

9- براهنی، رضا، (1394)، خطاب به پروانه‌ها، تهران: نشر مرکز،چاپ هفتم.

10- ـــــــــ ، (1358)، طلا در مس، ج اوّل، تهران: کتاب زمان، چاپ دوّم.

11- پورنامداریان، تقی، (1381)، سفر در مه، تهران: انتشارات نگاه، چاپ اوّل.

12- حسن‌لی، کاووس، (1386)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: انتشارات ثالث،  چاپ اوّل.

13- حقوقی، محمّد، (1376)، شعر زمان ما (1)، احمد شاملو، تهران: انتشارات نگاه، چاپ چهارم.

14- خویی، اسماعیل، (1349)، زان رهروان دریا، تهران: نشر رز، چاپ اوّل.

15- ــــــــــــ ، (1349)، بر بام گردباد، تهران: انتشارات رز، چاپ اوّل.

16- رجایی، نجمه، (1378)، آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، مشهد: انتشارات فردوسی، چاپ اوّل.

17- رجبی، فرهاد، (1392)، «کارکرد لفظی و معنوی تکرار در شعر احمد مطر و عمران صلاحی»، ادب عربی، تهران: دانشگاه تهران، شماره 3، (47-68).

18- ـــــــــــ ، (1349)، من از دوستت دارم، تهران: نشر روزن، چاپ اوّل.

19- رؤیایی، یدالله، (1357)، از سکوی سرخ، تهران: نشر مروارید، چاپ اوّل.

20- سپهری، سهراب، (1393)، هشت کتاب، قم: انتشارات نگاه آشنا، چاپ اوّل.

21- شاملو، احمد، (1381)، مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات زمانه، چاپ سوّم.

22- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1386)، موسیقی شعر، انتشارات آگه، تهران، چاپ دهم.

23- ـــــــــــــ، (1391)، رستاخیز کلمات، انتشارات سخن، تهران، چاپ سوّم.

24- شمیسا، سیروس، (1374)، نگاهی به شعر سهراب سپهری، تهران: انتشارات مروارید، چاپ ششم.

25- ـــــــــــــ ، (1393)، مکتب‌های ادبی، تهران: نشر قطره، چاپ ششم.

26- صفارزاده، طاهره، (1365)، بیعت با بیداری، شیراز: نشر نوید، چاپ سوّم.

27- طوسی، خواجه نصیرالدّین، (1373)، اخلاق ناصری، به تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، انتشارات خوارزمی، تهران.

28- عبّاس، حسن، (1998)، خصائص الحروف العربیه و معانیها، دمشق: اتّحاد الکتاب العرب.

29- علی پور، مصطفی، (1387)، ساختار زبان شعر امروز، تهران: انتشارات فردوس، چاپ سوّم.

30- فتوحی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران: انتشارات سخن، چاپ اوّل.

31- فرّخزاد، فروغ، (1391)، دیوان اشعار، گردآورنده: محمّد طاهری، مشهد: راهیان سبز، چاپ اوّل.

32- فلاّح، مهرداد، (1380)، از خودم، تهران: انتشارات نیم نگاه، چاپ اوّل.

33- کزّازی، جلال الدّین، (1374)، بیان 1، زیباشناسی سخن پارسی، انتشارات ماد( وابسته به نشر مرکز)، تهران، چاپ سوّم.

34- لنگرودی، شمس، (1378)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد دوم، نشر مرکز، تهران، چاپ دوّم.

35- لوطیج، محمّد، (1393)، هفتاد گل زرد، علی باباچاهی در وصفی دیگر، سرزمین اهورایی، تهران، چاپ اوّل.

36- مدرّسی، فاطمه و محمّد بامدادی، (1389)، «نگاهی به موسیقی اشعار شفیعی کدکنی»، مطالعات زبانی بلاغی، (فصلنامه تخصّصی)، شماره یک، صص 140-115.

37- نیمایوشیج، (علی اسفندیاری)، (1388)، مجموعه کامل اشعار، گردآوری و تدوین: سیروس طاهباز، انتشارات نگاه، تهران، چاپ نهم.