• فهرست مقالات میان‌رشته‌ای

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - واکاوی مسائل زنان شاهنامه در خانواده‌های مادرسرپرست
        پشنگ دلاوری مهدی کارگر خسرو جلیلی کهنه شهری بهرام خوشنودی
        در شاهنامه فردوسی خانواده‌های زیادی به همراه فرزندان خود حضور دارند که برخی از آن‌ها به دلیل نبود پدر، جزو خانواده‌های مادرسرپرست به‌شمار می‌روند. حضور این خانواده‌ها در داستان‌های شاهنامه، علی‌رغم اسطوره‌ای، پهلوانی و یا تاریخی بودن آن‌ها، زمینه‌ای مناسب برای مطالعات م چکیده کامل
        در شاهنامه فردوسی خانواده‌های زیادی به همراه فرزندان خود حضور دارند که برخی از آن‌ها به دلیل نبود پدر، جزو خانواده‌های مادرسرپرست به‌شمار می‌روند. حضور این خانواده‌ها در داستان‌های شاهنامه، علی‌رغم اسطوره‌ای، پهلوانی و یا تاریخی بودن آن‌ها، زمینه‌ای مناسب برای مطالعات میان‌رشته‌ای جهت شناسایی و ریشه‌یابی مسائل و مشکلات این‌گونه خانواده‌ها فراهم ساخته است. پژوهش حاضر با شناسایی این فرصت، سعی کرده است با استفاده از روش تحقیق کیفی و تحلیل داده‌ها به روش توصیف فراوانی و فراوانی درصدی از نوع تاریخی، ضمن معرفی خانواده‌های مادرسرپرست در شاهنامه به این پرسش که چه تعداد از خانواده‌های مادرسرپرست در زندگی با شکست مواجه شده‌اند و علل و عوامل این شکست چه بوده‌است، پاسخ دهد. نتیجۀ این بررسی نشان داد تعداد خانواده‌های مادرسرپرست در شاهنامه با فراوانی 76/11%، با گزارشی که مرکز آمار ایران در سال 1390 از تعداد خانواده‌های مادرسرپرست ارائه داده (12%) نزدیکی معناداری دارد. همچنین مشخص شد خانواده‌هایی که توسط پدر طرد و یا ترک شده بودند بیشتر از خانواده‌هایی که با مرگ پدر مواجه شده بودند دچار آسیب شده‌اند. از عوامل دیگر شکست در خانواده‌های مادر سرپرست، ازدواج مجدد مادر و فرزندآوری او از همسر دوم و نیز نبودن مادر در کنار فرزند و عدم حمایت او از فرزند شناسایی شد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - انعکاس جایگاه و اهمیت میان‌رشته‌ای‌ها در مصوّبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و برنامه‌های توسعه کشور
        سولماز نورآبادی مهدی سبحانی نژاد محبوبه فناخسرو
        عصر حاضر، عصر تحولات گوناگون علمی و تکنولوژیکی در جهان است. از استلزامات همنوا شدن با پیشرفت‌های علمی متنوع روز، بهره‌مندی از میان‌رشته‌ای‌ها است. پرسش پژوهش حاضر این است که با توجه به روزافزونی بهره‌گیری از میان‌رشته‌ای‌ها به‌ویژه در آموزش عالی کشورمان، میان‌رشته‌ای‌ها چکیده کامل
        عصر حاضر، عصر تحولات گوناگون علمی و تکنولوژیکی در جهان است. از استلزامات همنوا شدن با پیشرفت‌های علمی متنوع روز، بهره‌مندی از میان‌رشته‌ای‌ها است. پرسش پژوهش حاضر این است که با توجه به روزافزونی بهره‌گیری از میان‌رشته‌ای‌ها به‌ویژه در آموزش عالی کشورمان، میان‌رشته‌ای‌ها از چه جایگاه و اهمیتی در مصوّبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر اسناد بالادستی برخوردارند؟ برای پاسخ به این پرسش؛ ضمن استفاده از روش پژوهش کیفی، مطالعه‌ای توصیفی- تحلیلی و استنتاجی انجام شد. در این تحقیق پس از ارائه توصیفی از میان‌رشته‌ای‌ها در آموزش عالی و آشنایی با شورای مذکور، به تحلیل اسنادی مصوّبات مرتبط، پرداخته شد. یافته‌ها نشان‌دهندة اولین کاربست میان‌رشته‌ای‌ها، در مصوّبات اوایل انقلاب (1358) با عنوان خدمات میان‌رشته‌ای در آموزش عالی و کاربست دیگر آن در مصوّبه سند نقشه جامع علمی کشور (1389) است. تحلیل محتوای مصوّبات نیز انجام و در گام بعدی، برنامه‌های پنج‌سالة اول تا پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به‌منظور بررسی میزان تأکید اسناد قبل و بعد از تشکیل شورا، به همراه اسناد بالادستی دیگر مطالعه شد. بر اساس یافته‌ها چنین نتیجه‌گیری شد که این شورا جزء پیشتازان توجه به میان‌رشته‌ای‌ها بوده که با ایجاد شرایط مطلوب، این توجه دوباره ظهور یافته و قبل از سایر نهادهای علمی وارد این بحث شده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - طراحی و تبیین الگوی برنامه درسی شهروند جهانی در آموزش عالی ایران؛ رویکرد میان‌رشته‌ای
        زهرا رشیدی
        پژوهش حاضر با مرور وضعیت کنونی برنامه درسی عمومی دانشگاهی که از بعد هدف تربیت شهروند مسئول را بر عهده دارد به ارائه الگویی جهت طراحی برنامه درسی میان‌رشته‌ای در این حوزه پرداخته است. پژوهش در پارادایم آمیخته اکتشافی با رویکرد (کیفی-کمی) انجام شد. در بخش کیفی، مطالعه و ش چکیده کامل
        پژوهش حاضر با مرور وضعیت کنونی برنامه درسی عمومی دانشگاهی که از بعد هدف تربیت شهروند مسئول را بر عهده دارد به ارائه الگویی جهت طراحی برنامه درسی میان‌رشته‌ای در این حوزه پرداخته است. پژوهش در پارادایم آمیخته اکتشافی با رویکرد (کیفی-کمی) انجام شد. در بخش کیفی، مطالعه و شناسایی زمینه‌های تربیت شهروند جهانی در برنامه درسی دانشگاهی در ایران مدنظر بود. از روش تحلیل محتوای کیفی از نوع تحلیل تماتیک (موضوعی) در دو سطح اسناد انتخابی و سرفصل‌های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی استفاده شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل محتوا، فیش‌برداری و چک‌لیست بود. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل اسنادی استفاده شد. در بخش کمی، از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی استفاده و جامعۀ آماری، متخصصان حوزۀ علوم تربیتی دارای مدرک دکتری به‌عنوان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های (سراسری دولتی و آزاد اسلامی) شهر تهران به تعداد 145 نفر بود. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته با پایایی به ضریب آلفای کرونباخ 91/0 و روایی محتوا، سازه است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون خی‌دو و فریدمن استفاده شد. بر اساس یافته‌ها در بخش کیفی سیستم برنامه‌درسی عمومی، متمرکز و نوع سازمان‌دهی آن نیز مبتنی بر رویکرد هنجاری دیسیپلین محوری است. اکثر مطالب مرتبط با مؤلفه‌های جهانی‌شدن، اغلب ارتباط غیرمستقیم دارند و از وجوه ایجابی، خنثی و سلبی، وجه خنثی غالب است. ازاین‌رو، الگوی برنامه درسی شهروند جهانی مبتنی بر رویکرد میان‌رشته‌ای در پنج گام اصلی که مشتمل بر عناصر اصلی برنامه درسی (اهداف، محتوا، روش‌های تدریس و ارزشیابی) بر اساس سه مؤلفه دانش، مهارت و نگرش در دو سطح کلان و خرد طراحی شد. در سطح کلان، رویکرد برنامه درسی تلفیقی (ادغام) و در سطح خرد رویکردهای (عمودی، وسیع و آموزشی) استفاده شد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - سنجش تلفیق انگاری روش فلسفی ملاصدرا
        مصطفی زارعی محمدصادق کاملان
        ملاصدرا اولین اندیشمندی است که در راستای وصول به‌واقع جامع، آشکارا از جمع منابع سه‌گانه - وحی، شهود و برهان - سخن گفته و آن را به گونه ای روشمند در فلسفه خود بکار گرفته است. یکی از تفسیرهای این نظریه، رهیافت میان‌رشته‌ای یا همان تلفیق است. تلفیق در اینجا به معنای بهره‌گ چکیده کامل
        ملاصدرا اولین اندیشمندی است که در راستای وصول به‌واقع جامع، آشکارا از جمع منابع سه‌گانه - وحی، شهود و برهان - سخن گفته و آن را به گونه ای روشمند در فلسفه خود بکار گرفته است. یکی از تفسیرهای این نظریه، رهیافت میان‌رشته‌ای یا همان تلفیق است. تلفیق در اینجا به معنای بهره‌گیریِ هوشمندانه، منطقی و منسجم از سه منبع مذکور است. ما در این پژوهش، تفسیر مذکور را به بوتة نقد برده‌ایم تا عیار آن روشن شود و مشخّص گردد که آیا چنین تفسیری پاسخگوی مسائلی که صدرا در پی آن بوده، هست یا نه؟ نتیجه اینکه در پنج محور این تفسیر را قابل‌اصلاح و تکمیل یافتیم. اول، بیان‌نکردن چگونگی عملکرد این رهیافت، دوم بکار نبستن تلفیق در تمام فلسفه متعالیه، سوم عدم بیان جایگاه این منابع، چهارم انحصار تلفیق در روش فلسفی و آخرین آنها پاسخ‌گو نبودن این تفسیر از حل مسائلی که ملاصدرا به دنبال حل آنها بوده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        5 - پتروگرافی و کاربرد آن در شناسایی مواد باستان‌شناختی (مطالعه موردی: سنگ)
        حمید امان اللهی
        باستان‌شناسی مانند هر رشته علمی دیگر، در معرض دگرگونی و تحول‌های بنیادی است؛ به‌نحوی که گاهی صورت تحول یافته آن، در نظر باستان‌شناسان نسل گذشته و آن عده‌ای که از پیشرفت‌های گسترده آن در دو دهه اخیر آگاه نیستند، نامأنوس می‌نماید. مهمترین گام در پیشبرد رشته باستان‌شناسی ا چکیده کامل
        باستان‌شناسی مانند هر رشته علمی دیگر، در معرض دگرگونی و تحول‌های بنیادی است؛ به‌نحوی که گاهی صورت تحول یافته آن، در نظر باستان‌شناسان نسل گذشته و آن عده‌ای که از پیشرفت‌های گسترده آن در دو دهه اخیر آگاه نیستند، نامأنوس می‌نماید. مهمترین گام در پیشبرد رشته باستان‌شناسی اقتباس روش‌های علمی با تکیه بر اصول مطالعه مسائل مشخص فرهنگی، فرضیه‌پردازی و آزمون میدانی بود که امروزه در تمام علوم رایج است. بنابراین، گسترش علم باستان‌شناسی در چند دهه اخیر و توجه روزافزون به تعامل و نقش منابع زیست‌محیطی در فعالیت‌های بشری و خلق بناهای باستانی باعث گردیده تا باستان‌شناسان نیاز روزمره‌ای به علوم دیگر به خصوص علوم پایه و مهندسی پیدا کنند. قریب پنجاه سال است که همکاری متخصصان علوم مختلف در باستان‌شناسی مانند ‌باستان‌زمین‌شناسی، باستان‌گیاه‌شناسی، باستان‌جانورشناسی، باستان‌زیست‌شناسی و غیره در قالب یک گروه تحقیقاتی به این شاخه از علم بُعد دیگری داده است. بنابراین، وجود یک گروه با تخصص‌های باستان‌شناسی و زمین‌شناسی در کنار یکدیگر سبب تحلیل هر چه بهتر موضوعات این رشته شده است. در این مقاله سعی شده است به اهمیت علوم میان‌رشته‌ای، روش‌های شناخت سنگ‌ها و اهمیت شناسایی آن در مطالعات باستان‌شناختی پرداخته ‌شود. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        6 - تاریخ دانش تناسب آیات
        عطیه اکبری محمد علی مهدوی راد روح الله شهیدی
        علم مناسبت ازسدۀ 8ق همچون یک دانش مطرح شد و آن‌چه در کتب علوم قرآن همچون تاریخ این علم بیان می‌گردد معطوف به آثار این سده و بعد از آن است؛ آثاری که در آن‌ها به‌صراحت از انواع ارتباط و اتصال بین آیات و سُوَر سخن گفته شده است. این سؤال مطرح است که بستر پیدایی و نضج اندیشۀ چکیده کامل
        علم مناسبت ازسدۀ 8ق همچون یک دانش مطرح شد و آن‌چه در کتب علوم قرآن همچون تاریخ این علم بیان می‌گردد معطوف به آثار این سده و بعد از آن است؛ آثاری که در آن‌ها به‌صراحت از انواع ارتباط و اتصال بین آیات و سُوَر سخن گفته شده است. این سؤال مطرح است که بستر پیدایی و نضج اندیشۀ تناسب چه بوده است و اندیشمندان مسلمان چه مسیری را طی کرده‌اند تا موضوع تناسبِ میان آیات و سور قرآن برای آنها به دغدغه‌ای علمی تبدیل شود. در این مطالعه می‌خواهیم از این فرضیه دفاع کنیم که ریشه‌های این اندیشه را باید ازسدۀ سق به بعد، و در حیطۀ اثبات اعجاز نظم قرآن و مفهوم نظم جستجو کرد. گسترش افق نگاه مفسران از ارتباط بین الفاظ به ارتباط بین آیات نقطۀ عطف این مسیر است که در آثار باقلانی به روشنی دیده می‌شود. پس از این مرحله در سدۀ 5ق ورود نگرش ارتباط‌گرا به کتب تفسیری همچون تبیان شیخ طوسی نیز بستری برای رشد دانش تناسب بود. درنهایت، در سدۀ 6ق تلاقی علم تفسیر با موضوع اعجاز بیانی قرآن که خاصه در تفسیر کشاف زمخشری مطرح شد، آغازی برای رشد و فراگیری این دانش در بین مفسران و دانشمندان گردید. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        7 - بررسی تطبیقی مکاتب مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی فرهنگی
        صادق جهانبخش گنجه
        فرهنگ، بستری است که تمام رفتارهای پایدار اجتماعی در درون آن صورت می گیرد. منظور از بستر، محیط غیرمادی ساخته شده انسانی است که شامل ارزش ها، باورها، آداب و رسوم و غیره است و مهمترین ویژگی آن پایداری و چسبندگی است و به رفتارهای پایدار انسان شکل می دهد. در حقیقت رفتارهای پ چکیده کامل
        فرهنگ، بستری است که تمام رفتارهای پایدار اجتماعی در درون آن صورت می گیرد. منظور از بستر، محیط غیرمادی ساخته شده انسانی است که شامل ارزش ها، باورها، آداب و رسوم و غیره است و مهمترین ویژگی آن پایداری و چسبندگی است و به رفتارهای پایدار انسان شکل می دهد. در حقیقت رفتارهای پایدار انسان نتیجه فرهنگ خاصی است که دارد و تفاوت این رفتارها نتیجه تفاوت فرهنگ ها است. براین اساس مکاتب و نظریات گوناگونی به فرهنگ و زمینه های آن‌ها پرداخته اند. در این مقاله ما در صدد برآمده‌ایم تا دو مکتب مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی فرهنگی را که ضمن تأثیر گذاری بر جریان های موجود در جامعه نقش مهمی را در این راه ایفا کرده اند، بررسی کنیم. براین اساس در ابتدا مکتب مطالعات فرهنگی معرفی شده است و در مرحله بعد به معرفی جامعه شناسی فرهنگی پرداخته ایم و در پایان مقایسه‌ای بین دو مکتب مذکور از حییث تفاوت های دو مکتب ذکر شده است. دو مکتب فوق با وجود مشترکاتی مانند خاستگاه مارکسیستی و خاستگاه اروپایی دارای تفاوت‌هایی نیز با هم هستند این تفاوت ها عبارتند از نوع نگاه آن ها به فرهنگ، موضوع مورد مطالعه آن ها، تفاوت در مکان های جغرافیایی متفاوت و نوع رویکرد اتخاذ شده از طرف دو مکتب برای بررسی پدیده های اجتماعی. براین اساس این مکاتب اگرچه شباهت هایی باهم دارند اما از نظر هستی شناسی یعنی نوع نگاه آن ها به فرهنگ، معرفت شناسی و روش شناسی دارای تفاوت های اساسی با هم دیگر هستند. پرونده مقاله