فهرست مقالات دورۀ اشکانی

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - پژوهش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های باستانی درۀ رودخانه سیروان؛ شهرستان‌های سنندج و سروآباد استان کردستان
  شکوه خسروی سامان مصطفی پور فرهاد فتاحی
  10.30495/peb.2023.702228
  بررسی باستان‌ شناختی بخشی از درۀ رودخانۀ سیروان در حد فاصل شرق شهرستان سروآباد و غرب شهرستان سنندج در جنوب غربی استان کردستان طی مهرماه ۱۳۹۶ به انجام رسید. منطقۀ مورد بررسی با ارتفاعات متعددی که پوشیده از درختان بلوط و بَنه است محصور شده و دره، شکلی V مانند به خود گرف چکیده کامل

  بررسی باستان‌ شناختی بخشی از درۀ رودخانۀ سیروان در حد فاصل شرق شهرستان سروآباد و غرب شهرستان سنندج در جنوب غربی استان کردستان طی مهرماه ۱۳۹۶ به انجام رسید. منطقۀ مورد بررسی با ارتفاعات متعددی که پوشیده از درختان بلوط و بَنه است محصور شده و دره، شکلی V مانند به خود گرفته که عرض اندک و شیب تندی دارد. این وضعیت شرایط ایده‌ آلی برای شکل‌ گیری محوطه ‌ها و استقرارهای انسانی نیست و به همین دلیل، پیش از بررسی نیز انتظار کشف محوطه‌ های متعدد، منطقی نبود. این بررسی تنها نواحی آبگیر سد نی آباد را در بر می ‌گرفت، که در نتیجۀ آن مجموعاً ۱۱ محوطه شناسائی گردید. قدیمی‌ ترین محوطه به دورۀ اشکانی تعلق دارد و یافته ‌های کهن ‌تری از این بررسی به دست نیامد. از این دوره ۶ محوطه شناسائی شده است. پس از این دوره، یافته‌ هایی از قرون ۴ تا ۶ هجری قمری تنها در یک محوطه شناسایی شد. کمبود محوطه ‌های باستانی در محدودۀ دره به احتمال زیاد با جریان های زمین‌ ریخت‌ شناسی و وضعیت توپوگرافی دره در ارتباط است تا هرچیز دیگر. فقدان اراضی قابل کشاورزی، سنگلاخی بودن منطقه و شیب بیش از حد اراضی واقع در دره باعث شده تا در سرتاسر منطقه تنها ۹ محوطه باستانی و دو گورستان شکل بگیرد. قرارگیری در شیب دامنه ‌ها و تک‌دوره‌ ای بودن محوطه‌ ها باعث گردیده در اغلب محوطه ‌ها ما تنها شاهد وجود شمار اندکی قطعه سفال باشیم که به ظاهر در بستری طبیعی و فاقد هر گونه نهشتۀ باستان ‌شناختی پراکنده هستند. برای شناخت محوطه ‌های در خطر دره طی طرح عمرانی، چهار مورد از آنها مورد گمانه‌ زنی قرار گرفت که سه محوطه دارای بقایای استقرار فصلی بود و در محوطۀ ده کهنۀ ۱، گورستانی از دورۀ اشکانی آشکار گردید که یک گور چاله ‌ای ساده و یک گور خمره‌ ای از کاوش آن آشکار گردید. ظاهراً در طول تاریخ به دلایل پیش گفته، درۀ رودخانۀ سیروان در محدودۀ روستاهای نگل تا نی آباد دارای استقرارهای متعدد و چندان مهمی نبوده و با توجه به شرایط محیطی و توپوگرافی شاهد آبادانی و رونق این نواحی نیستیم. الگوی پراکندگی مکان های باستانی و وضعیت ظاهری نهشته‌ های باستان‌ شناختی نشان می‌ دهد که الگویی مشابه با امروز در منطقه حکمفرما بوده است. در حال حاضر، در شش ماه از سال، مردم منطقه در خانه ‌ها و اتراقگاه‌ های پراکنده واقع در زمین کشاورزی و باغ خود در حاشیۀ رودخانه زندگی می ‌کنند و طی فصل سرد سال به روستا باز می‌ گردند. بدون تردید، این الگو به دلیل محدودیت ‌های زیست‌محیطی شکل گرفته و ادامه یافته است. پرونده مقاله