تدوین سناریوهای برنامه‌ریزی مسکن برای گروه‌های آسیب‌پذیر شهری با رویکرد آینده‌نگاری(مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری و منطقه ایشهریور روستایی 1 , عادل شری زاده 2
1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
کلید واژه: تبریز, آینده‌نگاری, برنامه‌ریزی مسکن, اقشار کم‌درآمد, سناریونویسی,
چکیده مقاله :
امروزه مسکن به عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای بشری، نقش ویژه‌ای در بهبود کیفیت زندگی و رفاه شهروندان ایفا می‌کند. رشد شتابان شهرنشینی، فقدان منابع کافی، ضعف مدیریت و عدم وجود برنامه‌ریزی جامع مسکن در کشورهای در حال توسعه، دسترسی گروه‌های کم‌درآمد به مسکن مناسب را به یک معضل جدی تبدیل کرده است. در این راستا، برنامه‌ریزی با رویکرد آینده‌نگاری می‌تواند باعث ایجاد روندی مثبت در وضعیت آینده برنامه‌ریزی مسکن اقشار کم‌درآمد شده و از بروز و تحقق آینده نامطلوب جلوگیری کند. پژوهش حاضر قصد دارد با بهره‌گیری از اصول پارادایم هنجاری و رویکرد آینده پژوهی به بحث و بررسی در ارتباط با وضعیت آینده برنامه‌ریزی مسکن اقشار کم‌درآمد کلان‌شهر تبریز بپردازد. به لحاظ هدف، این پژوهش کاربردی – توسعه‌ای بوده و از نظر ماهیت نیز توصیفی – تحلیلی می‌باشد. برای نگارش مبانی نظری از روش کتابخانه‌ای استفاده شده و برای جمع‌آوری داده‌ها نیز تکنیک دلفی به کار گرفته شده است. هدف این پژوهش، شناسایی سناریوهای محتمل، ممکن و در نهایت سناریوهای مطلوب برای وضعیت آینده سیستم است. بر این اساس، تعداد 13 عامل کلیدی تأثیرگذار بر وضعیت آینده سیستم از مجموع 59 عامل اولیه مؤثر به روش تحلیل تأثیرات متقاطع و با استفاده از نرم‌افزار MICMAC استخراج شدند. در ادامه برای شناسایی سناریوهای مطلوب، تعداد 51 وضعیت محتمل برای عوامل کلیدی طراحی شد و با تشکیل ماتریس 51×51 میزان تأثیرات وقوع هر یک از وضعیت‌ها بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت‌های دیگر توسط متخصصین سنجیده شد، سپس با استفاده از نرم‌افزار SCENARIOWIZARD 3 سناریوی قوی، 12 سناریوی باورکردنی و 270 سناریوی ضعیف استخراج شدند که در این پژوهش سناریوهای باورکردنی مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه اصلی تحقیق حاکی از آن است که 13 عامل کلیدی بازیگران اصلی و مؤثر بر وضعیت آینده برنامه‌ریزی مسکن اقشار کم‌درآمد کلان‌شهر تبریز هستند که نقش کلیدی در بهبود وضعیت آینده برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد کلان شهر تبریز ایفا می کنند، همچنین تحلیل سناریوهای محتمل و باورکردنی هر چند حرکت به سمت شرایط مطلوب در روند آینده سیستم را نشان می‌دهند، لیکن وقوع شرایط نامطلوب و بحرانی را برای وضعیت آینده سیستم دور از انتظار نمی‌دانند.