سیر تحول «ایهام» در کتاب‌های بلاغت فارسی از گذشته تا امروز

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

تاریخ دریافت : 1394/11/25 تاریخ پذیرش : 1395/02/15 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: ایهام, تحول, ابهام, transformation, ambiguity, چند معنایی, کتب بلاغی, ambiguous, vague, rhetorical books,

چکیده مقاله :

ایهام پررمز و رازترین و زیباترین شگرد شاعرانه ای است که شاعران هنرور با به کارگیری آن، هنری ترین و پرورده ترین سروده های خود را پرداخته اند و از آن برای ساخت و پرداخت سخنانی توی در توی و رازناک و به همین دلیل شگفت انگیز و ذهن انگیز بهره ها برده اند. ایهام در بلاغت فارسی و عربی جایگاهی ویژه دارد و دارای ارزش زیباشناختی قابل توجهی است. در این تحقیق سیر تاریخی این ترفند در کتاب های بلاغی از گذشته تا امروز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. به جز انواع مطرح شده ایهام از سوی بلاغی دانان پیشین، انواع دیگری را در بلاغت فارسی که معاصرین مورد توجه قرار داده اند بر آن افزوده است. و تعاریف و تقسیم بندی های ارایه شده در باره هر یک از ارکان بلاغت بر اساس آثار و کتب موجود واکاوی گردیده است.

چکیده انگلیسی:

Prrmz ambiguity and Raztryn and beautiful ploy artist Sharanh‌Ay that poets use it, Hnry‌Tryn and Prvrdh‌Tryn your Srvdh‌Hay focused and used it to build and pay into the inside and mysterious words and the same Shgft‌Angyz and Zhn‌Angyz Bhrh‌Ha because Brdh‌And. Ambiguity special place in Persian and Arabic rhetoric and aesthetic value is noteworthy. The history of this trick in Ktab‌Hay rhetoric from past to present is reviewed and analyzed. Except Mtrh‌Shdh ambiguity of the previous Blaghy‌Danan, other types of Persian rhetoric that it has added Dadh‌And contemporaries considered. And definitions presented and categorized regarding each element of rhetoric based on the works and books have been analyzed.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1 ـ قرآن کریم.

2 ـ ابن­معتز. البدیع، با مقدمه و تعلیق کراتشقوفسکی، بغداد: 2001م

3 ـ اهمیت و انواع ابهام در پژوهش­ها، شیری، قهرمان. اصفهان: مجله فنون ادبی، سال سوم، ش 2 ،1390

4 ـ چناری، امیر. آیین نگارش و ویرایش برای متون علمی اداری مطبوعاتی. تهران: انتشارات زوار، 1389.

5 ـ حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد. غزلیات حافظ. به کوشش سید محمد راستگو. تهران: نشر نی، چ اول، 1389 .

6 ـ حدایق السحر فی دقایق الشعر، تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: کتابخانه طهوری و سنایی، چ اول 1362.

7 ـ خزانۀالأدب و غایۀ الأرب. الحموی، ابوبکر علی بن حجّۀ. المطبعة الخیریة، القاهرۀ.1304ه. ق.

8 ـ راستگو، سیدمحمد. ایهام در شعر فارسی. تهران: انتشارات سروش، 1379.

9 ـ رامی تبریزی. شرف الدین حسن بن محمد. حدایق­ الحقایق. تصحیح سید محمد کاظم امام. تهران: دانشگاه تهران، چ اول، 1341.

10 ـ رساله بیان بدیع. فندرسکی، میرزا ابوطالب. تصحیح سیده مریم روضاتیان اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی شعبه اصفهان، چ اول، 1381.

11 ـ درر الادب. آق اولی، عبدالحسین. قم: هجرت، چ سوم، 1373.

12 ـ دره نجفی. نجفقلی میرزا. آقاسردار. تصحیح حسین آهی ، تهران، فروغی، چ اول ، 1362

13 ـ در باره ادبیات و نقد ادبی. فرشید ورد، خسرو. تهران: امیرکبیر، 1376.

14 ـ شمس العلمای گرکانی، محمد. ابدع البدایع. به اهتمام حسین جعفری. تبریز: انتشارات احرار، چ اول، 1371.

15 ـ صفوی، کوروش. از زبان­شناسی به ادبیات. تهران: ج اول (نظم)، سوره مهر، 1379.

16 ـ _________________________ج دوم ( شعر)، تهران: سوره مهر، 1379.

17 ـ صور خیال در شعر فارسی. شفیعی کدکنی، محمدرضا. تهران: آگاه، چ سوم، 1366.

18 ـ غزلان الهند. بلگرامی، آزاد. تصحیح سیروس شمیسا. تهران: انتشارات صدای معاصر، 1382.

19 ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. تهران: انتشارات سخن، 1387.

20 ـ فنون بلاغت و صناعات ادبی. همایی، جلال­الدین. تهران: نشر هما، 1364.

21 ـ فوال عکاوی. انعام. المعجم المفصل فی علوم البلاغه، بیروت: دار الکتب العلمیه،1996.

22 ـ قیس الرازی، شمس­الدین محمدبن. المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: فردوس، چ اول، 1373.

23 ـ کزازی، میرجلال­الدین. بدیع (زیبا­شناسی سخن پارسی). تهران: کتاب ماد، 1373.

24 ـ کشاف، زمخشری، جارالله مصر. 2001ه.

25 ـ کنز الفواید. شهاب انصاری، حسین محمدشاه.  تصحیح سید یوشع. هند مدارس یونیورسیتی. 1956.

26 ـ لسان العرب. ابن منظور، جمال الدین. بیروت: دار احیاء تراث­العربی و موسسه التاریخ العربی، .1996

27 ـ مازندرانی. محمد هادی بن محمد صالح، انوار البلاغه. تصحیح محمدعلی غلامی­نژاد، تهران: مرکز فرهنگی نشر قبله و دفتر نشر میراث مکتوب، چ اول، 1376.

28 ـ محمودحسینی نیشابوری، برهان الدین عطاءالله. بدایع الصنایع. تصحیح رحیم مسلمانیان قبادیانی. تهران: بنیاد موقوفات افشار، چ اول، 1384.

29 ـ محمدی، محمدحسین. بلاغت. تهران: انتشارات زوار، چ اول، 1387.

30 ـ محمد بن عمر الرادویانی. ترجمان البلاغه. تصحیح احمد آتش. اساطیر، چ دوم، 1362.

31 ـ مدارج البلاغه. هدایت، رضا قلی­خان. تصحیح حمید حسنی با همکاری بهروز صفرزاده، تهران:  فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، چ اول، 1383.

32 ـ معالم البلاغه. رجایی، محمد خلیل شیراز. دانشگاه شیراز، چ سوم ، 1372.

33 ـ معانی بیان. غلامحسین آهی، تهران: بنیاد قرآن، چ دوم،1360.

34 ـ معجم المصطلحات البلاغیه و تطورها. مطلوب، احمد. مکتبه لبنان: ناشرون، 2000م.

35 ـ موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا. تهران: آگاه، چ دوم، 1368.

36 ـ من روائع البدیع. محمود مأمون. دبی: دار الفکر العربی، (1997).

37 ـ نقد بدیع. فشارکی، محمد. تهران: سمت، چ سوم، 1387.

38 ـ نقد و حقیقت. بارت، رولان. ترجمه شیرین دخت دقیقیان، نشر مرکز، 1387.

39 ـ نگاهی تازه به بدیع. شمیسا، سیروس. تهران: 1381.

40 ـ واعظ کاشفی سبزواری، کمال الدین حسین. بدایع الافکارفی صنایع الاشعار. ویراسته میرجلال­الدین کزازی، تهران: نشر مرکز، چ اول، 1369.

41 ـ وحیدیان کامیار، تقی. بدیع از دیدگاه زیبا­شناسی. تهران: دوستان، 1383.

42 ـ هنجار گفتار. تقوی، نصرالله. فرهنگسرای اصفهان: چ دوم، 1363.

43 ـ هنر سخن­آرایی فن بدیع. راستگو، سیدمحمد. تهران: سمت، چ اول، 1382.