تصویر می و متفرّعات آن درذهن و زبان حافظ
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: ایهام, استعاره, تصویر, می, aspect, واج‌آرایی, simile, metaphor, مجاز, ambiguity, مراعات نظیر, تشیبه, mey, parallelism, metonymy, phonotactics,
چکیده مقاله :
یکی از واژگان پرتکرار در دیوان حافظ می و متفرّعات آن است. طی این پژوهش عناصر تصویری در آن دسته از غزل هایی که واژۀ کانونی آن ها می و متفرّعات آن نظیر باده، می و... است، مورد تحقیق قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد: تصاویر خلق شده از رهگذر تشبیه به لحاظ انواع، اشکال و کاربرد متنوّع و گوناگون است که از بین انواع تشبیه، نوع بلیغ اضافی بیشترین بسامد را داراست؛ این موضوع القا کننده رنگ، درخشش و طعم شراب اسـت. در واقع خواجه از این رهگذر احساس خود را به این نوشداروی مرموز به زیبایی بیان می کند. در مورد مراعات نظیر، حافظ با گزینش واژه هایی وسواسی این امکان را به واژه داده تا با حداکثر ظرفیت خود در شعرش حضور یابد و به مخاطب رخصت داده است تا تناسب ها و ظرافت های پیدا و پنهان آن را دریابد. بیشترین کاربرد مجاز، به انعکاس مجاز حال و محل اختصاص یافته است. علاوه بر این، پیرامون آرایۀ ایهام تناسب بیشترین برجسته سازی زبانی متعلّق به واژۀ مُدام بوده است. در واژگان کانونی بیت های مورد تحقیق، تکرار واژه می و به طور طبیعی صامت م بیشترین بسامد را داشته است و استعاره از نوع مکنیه (شخصیت بخشی) چشم گیرتر بوده است،
One of the most repeated words in Hafiz's Diwan is mey and its correlatives. In this assay the elements of this aspect have been researched in those lyrics which the main word is mey and its correlatives like bade and etc . Must say ; the methods of this research is descriptive and analytic. Finding show that the created images by Simile are various in its types, forms, and functions ;and among them Additional Eloquent Simile is the most frequently used . This subject inspires colour, brilliance , and flavor of mey (wine). In fact ; Hafiz by the means of them explains his feelings about this mysterious panacea beautifully. As to Parallelism(Symmetry) - the exquisite element that the most important usage of it ,is Association (of meanings) – Hafiz by selecting the words scrupulously , allows the word appears itself in his poetry completely and gives a permission to audience to find out its apparent or hidden symmetries and delicacies. As concerns the reflection of Metonymy (majaz) in mentioned verses , the mostusage of this device has been assigned to Metonymy of hal and mahal. Furthermore , as to parallel Ambiguity the word modam (continually) has the most linguistic prominence . As regards phonotactics Device (singing characters) must say in the main words of mentioned verses , repetition of word mey and consonant m have most of reflections . As to metaphor , the use of Animating metaphor is remarkable . Indeed Hafiz with simile of bade (wine) to beauties and attributing some deeds and characteristics to this wonder thing ; puts more emphasis on its features and effects.
منابع و مآخذ:
1 ـ احمدنژاد، کامل. فنون ادبی. انتشارات پایا، چاپ دوم، 1374.
2 ـ پورنامداریان، تقی. گمشده لب دریا. نشر پژوهشگاه علوم انسانی، چاپ دوم، 1383.
3 ـ حافظ شیرازی. دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب رهبر، نشر صفی علیشاه، چاپ پانزدهم، 1374.
4 ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. موسسه انتشارات آگاه. چاپ سوم، 1366.
5 ـ _______،________ . صور خیال در شعر فارسی. نشر آگاه، چاپ ششم، 1378.
6 ـ شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. انتشارات فردوس، چاپ ششم. 1373.
7 ـ رجایی، محمدخلیل. معالم البلاغه. دانشگاه شیراز، چاپ چهارم، 1376.
8 ـ رنجبر، احمد، بیان. نشر اساطیر، چاپ اول، 1385.
9 ـ ____، ____ . بیان. نشر اساطیر، نشر فردوس، چاپ سوم، 1372.
10ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. انتشارات سخن، تهران: چاپ دوم، 1385.
11ـ فشارکی، محمد. نقد بدیع. انتشارات سمت، چاپ اول. 1379.
12ـ میرصادقی، میمنت. واژهنامه هنر شاعری. نشر کتاب مهناز، چاپ سوم، 1383.
13 ـ وحیدیان کامیار، تقی. بدیع از دیدگاه زیباشناسی. انتشارات سمت، چاپ چهارم، 1388.
14 ـ همایی، جلالالدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. موسسه انتشارات هما، چاپ دهم، 1374.
_||_