تحلیل مقایسه‌‌‌‌ای اشعار بیدل دهلوی با مینیاتورهای هندی دورۀ گورکانیان بر اساس نظریۀ قطب‌های استعاری و مجازی یاکوبسن
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: تشبیه, کنایه, واژه‌های کلیدی قطب استعاری, قطب مجازی, مینیاتور, Keywords metaphoric pole and Metonymic pole, Biddle Dehlavi, Miniature,
چکیده مقاله :
چکیده تمامی آفرینش های هنری و ادبی انسان در هر دوره ای در ارتباط و پیوند با یک‌دیگر قرار می گیرند. به گونه ای که با تحلیل مقایسه ای میان آفرینش های هنری و ادبی انسان در یک دوره می توان به مؤلفه های سبکیِ یکسان و مشابهی دست یافت. استخراج ویژگی های سبکی مشترک میان انواع هنرها نیازمند وجود ابزارهای دقیقی است که در تمامی آفرینش های هنری و ادبی قابل سنجش باشد. بررسی عملکرد دو فرآیند انتخاب و ترکیب بر روی محور جانشینی و محور هم‌نشینی ابزاری است که امکان بررسی مقایسه ای سبکِ تمامی متون هنری و ادبی را برای سبک پژوه فراهم می کند. در این مقاله نحوة انتخاب و ترکیب نشانه های زبانی و بلاغی بر روی محور جانشینی و محور هم نشینی در شعر شاعر برجستة سبکْ موسوم به هندی بیدل دهلوی در کنار مینیاتورهای هنرمندان دورۀ گورکانی مورد بررسی قرار می گیرد تا از منظر زبان شناسی، شیوة زیبایی آفرینی این شاعر و این هنرمندان بررسی و ویژگی های سبکی مشترک آن‌ها استخراج شود. نتایج حاصل از این بررسی بیان‌گر عملکرد موازی دو فرآیند انتخاب و ترکیب در بسامدی نزدیک به هم است که کاربرد این دو فرآیند در کنار یک‌دیگر منجر به ایجاد پیچیدگی هایی در شعر بیدل و مینیاتورهای این دوره شده است. به عبارتی همان‌گونه که بیدل غزل ها را آذین بندی کرده است که درک هر بیت در گرو اندیشیدن خواننده و دستیابی وی به انتخاب های شاعر از روی محور جانشینی است، درک معنا و مفهوم اجزای به کار رفته در مینیاتورها نیز نیازمند دستیابی به مفاهیم نمادین انتخاب شده از روی محور جانشینی است.
Abstracte all kinds of artistic and literary creations of human related to gether in every period. In a comparative analysis of the artistic and literary creation of man in a period, the same stylistic features can be achieved. The extraction of common stylistic features Between different types of arts needs to Precision tools that examine all kinds of artistic and literary creations. The study of the performance of the two processes of selection and composition on the syntagmatic axis and paradigmatic axis is a tool that provides a comparative study of the style of all literary and artistic texts for the Researcher. In this paper, how the selection and composition the signals on the syntagmatic axis and paradigmatic axis in the poetry of famous poet of style known as Hindi, "Bidel Dehlavi" along with the Miniatures of the Gurkani Artists, is examined to extract Their common stylistic features from the perspective of Linguistics. The results of this study indicate the parallel functionof two selection and composition processes in frequency close to each other that the application of these two processes together lead to complications in Bidel poetry and Miniatures of the Gurkani Artists. In other words, just as Bidel has enunciated the ghazals, whose understanding of each bit depends on the reader's thinking and access to the poet's choices from the syntagmatic axis, the understanding of the meaning of the components used in the miniatures also also need access to the symbolic concepts Selected from the syntagmatic axis
منابع و مآخذ
1ـ احسنت، ساره، «بررسی مفهوم نور در آثار خوش‌نویسی مقدس با تکیه بر آثار میرعماد». دو فصلنامۀ علمی پژوهشی هنرهای تجمسی نقشمایه، سال چهارم، شماره هفتم، صص8996، 1390.
2ـ احمد، عزیز. تاریخ تفکر اسلامی در هند. ترجمۀ نقی لطفی؛ محمدجعفر یاحقی. تهران: انتشارات کیهان با همکاری شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1367.
3ـ استانلی آلور، ورا. یافتههای چشم سوم. ترجمۀ ناهید ایراننژاد. تهران: البرز، 1376.
4ـ اشرفی، میان. محمد. همگامی نقاشی با ادبیات در ایران. ترجمۀ روئین پاکباز. تهران: نوبهار، 1367.
5ـ اکرمی، محمدرضا. استعاره در غزل بیدل. تهران: مرکز، 1390.
6ـ ایونس، ورونیکا. شناخت اساطیر هند. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: گلشن، چاپ اول، 1373.
7ـ بهار، محمدتقی. سبکشناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی. تهران: موسسۀ انتشارات امیرکبیر، جلد اول، 1369.
8ـ بیدل دهلوی، عبدالقادر. کلیات دیوان مولانا بیدل دهلوی بزرگ‌ترین گویندۀ سرزمین هند. با تصحیح خال محمد خسته و خلیلالله خلیلی، به اهتمام حسین آهی. تهران: فروغی، چاپ اول، 1366.
9ـ پاینده، حسین. داستان کوتاه در ایران: داستانهای پست مدرن. تهران: نیلوفر، جلد سوم، 1390.
10ـ حائری، محمدحسن. صائب و شاعران طرز تازه بررسی دیدگاههای هنری و اندیشههای ادبی 201 شاعر سبک هندی. تهران: نشر نسل آفتاب، 1390.
11ـ حسن، هادی. مجموعه مقالات هادی حسن. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1373.
12ـ حسنپور آلاشتی، حسین. طرز تازه: سبکشناسی غزل هندی. تهران: سخن، 1384.
13ـ حسینی، حسن. بیدل، سپهری و سبک هندی. تهران: سروش، 1386.
14ـ حکمت، علیاصغر. سرزمین هند بررسی تاریخی و اجتماعی و سیاسی و ادبی هندوستان از ادوار باستانی تا عصر حاضر. تهران: چاپ دانشگاه، 1337.
15ـ دادور، ابوالقاسم؛ منصوری، الهام. درآمدی بر اسطورهها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان. تهران: دانشگاه الزهراء و کلهر، 1385.
16ـ راجرز، ام. جی. عصر نگارگری: سبک مغول هند. ترجمۀ جمیله هاشمزاده. تهران: دولتمند، 1382.
17ـ رادفر، ابواالقاسم. تعامل ادبیات و هنر در مکتب اصفهان. تهران: فرهنگستان هنر، 1385.
18ـ رحیمووا، ز.ی؛ پولیاکووا. آ. نقاشی و ادبیات ایرانی اثرو آ. ترجمۀ زهره فیضی. تهران: نشر روزنه، 1381.
19ـ زارعدار، محمدمهدی. باغ طرب آلبومی از خوش‌نویسی ایران و نگارههای هندی. تهران: انتشارات رواق هنر، چاپ اول، 1394.
20ـ زارعدار، محمدمهدی؛ هروی، میرعلی. منتخبی از مرقعات ایران و هند در موزههای جهان. به اهتمام بابک حجازی، کرج: رواق هنر، 1392.
21ـ سبحانی، توفیق. نگاهی به تاریخ ادبیات فارسی در هند. تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، 1377.
22ـ سجودی، فرزان. نشانهشناسی: نظریه و عمل. تهران: علمی، چاپ دوم، 1390.
23ـ سلجوقی، صلاحالدین. نقد بیدل. تهران: محمدابراهیم شریعتی، 1380.
24ـ شاملو، اکبر؛ صارمی، محمود، «تحلیل استعاری ساختاری غزلی از بیدل دهلوی (بر پایۀ معنیشناسی شناختی)»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی و بلاغی، سال چهارم، شمارۀ15، 1395.
25ـ شاهحسینی، فائقه، «بررسی ویژگیهای شعر شاعران سبک خراسانی و عراقی از منظر زبانشناسی»، مجلة کتاب ماه ادبیات، شماره 58، صص 13 16، 1390.
26ـ شایستهفر، مهناز، «معنویت دینی در نقاش‌های دورة صفویه و عثمانی»، مجلة جامعهشناسی کاربردی، شماره 13، صص 133 150، 1381.
27ـ شریف، میان‌محمد. تاریخ فلسفه در اسلام. ترجمه زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، جلد سوم، 1389.
28ـ شریفزاده، سید عبدالحمید. تاریخ نگارگری در ایران. تهران: حوزة هنری، 1375.
29ـ شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. شاعر آینهها: بررسی سبک هندی و شعر بیدل. تهران: آگه، 1366.
30ـ شمیسا، سیروس. بیان. ویرایش سوم. تهران: میترا، 1385.
31ـ ــــــ، ـــــــ. سبکشناسی شعر. تهران: میترا، 1386.
32ـ ــــــ، ـــــــ. کلیات سبکشناسی. ویرایش دوم. تهران: میترا، 1386.
33ـ صفا، ذبیحالله. تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوسی، جلد پنجم، 1363.
34ـ صفوی، کورش. از زبانشناسی به ادبیات. تهران: انتشارات سورۀ مهر، دو جلد، 1390.
35ـ ــــــ، ـــــــ. آشنایی با زبانشناسی در مطالعات ادب فارسی. تهران: سخن، 1391.
36ـ ــــــ، ـــــــ. آشنایی با نشانهشناسی ادبیات. تهران: علمی، 1393.
37ـ ــــــ، ـــــــ. گفتوگوی شفاهی. 1395.
38ـ طالبیان، یحیی؛ حسینی سروری، نجمه، «مدایح سبک خراسانی و گرایش به قطب مجازی زبان» با استناد به شعر منوچهری، مجلة پژوهشهای ادبی، شماره 21، صص 113 131، 1387.
39ـ عبادیان، محمود. درآمدی بر سبکشناسی ادبیات. تهران: آوای نور، چاپ دوم، 1372.
40ـ فالر، راجر و دیگران. زبانشناسیونقدادبی. ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده. تهران: نشر نی، چاپ سوم، 1386.
41ـ فتوحی، محمود. نقد ادبی در سبک هندی. تهران: نشر سخن، 1385.
42ـ فتوحی، محمود. سبکشناسینظریههاورویکردهاوروشها. تهران: سخن، 1390.
43ـ قلیچخانی، حمیدرضا، «بررسی یادکرد نگارگران در شعر سبک هندی»، مجلة بساتین، شماره 2، صص 195 216، 1393.
44ـ کزازی، میرجلالالدین. زیباییشناسی سخن فارسی (1) بیان. تهران: مرکز، 1368.
45ـ کونل، ارنست. هنر اسلامی. ترجمۀ هوشنگ طاهری. تهران: توس، چاپ دوم، 1355.
46ـ گورین، ویلفرد؛ دیگران. راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمۀ زهرا مهینخواه. تهران: اطلاعات، 1383.
47ـ معصومی، غلامرضا. دایرهالمعارف اساطیر و آیینهای باستانی جهان. تهران: سورۀ مهر، 1385.
48ـ میرعمادی، منیژه. پیشگامان نقاشی معاصر ایران. تهران: نشر هنر ایران، ۱۳۷۶.
49ـ نصیریدهقان، مهدی؛ صلاحی، سمیه. سبکشناسی در شعر: سبک هندی. تهران: شانی، 1391.
50ـ یاحقی، محمدجعفر؛ ماهوان، فاطمه، «تأثیر صور خیال ادبی بر نگارگری مکتب شیراز». مجلۀ شعرپژوهی، شماره 4، صص 161 184، 1389.
_||_