استعاره به توان دو2 در گونهای هنرسازه‌ی ترکیبی (استعاره‌های مصرّحه و مکنیه در «کنایهی استعاری2 ـ ایهامی»)
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
1 - دانش آموخته ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران
کلید واژه: کنایهی استعاری ـ ایهامی, شگردهای منفرد, هنرسازه‌های ترکیبی,
چکیده مقاله :
هنرسازه‌های ترکیبی که در مقابل صناعات منفرد قرار می‌گیرند، بسیار دیر و در مطالعات اخیر بلاغی کشف و معرّفی شدند؛ از این‌رو، هنوز شناخت همه‌جانبه و دقیق این شگردهای نویافته به زمان و پژوهشهای بیشتری نیاز دارد. یکی از انواع هنرسازه‌های ترکیبی، صناعت کنایهی استعاری ـ ایهامی است که تاکنون چند پژوهش در زمینه‌ی این شگرد آمیغی انجام‌شده و گونه‌هایی از آن مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از ابزارهای کتابخانه‌ای نوشته شده‌‌است، ضمن بازنگری در نام‌های هنرسازه‌های ترکیبی و تغییر و اصلاح آن‌ها، به بررسی یکی از گونه‌های هنرسازه‌ی کنایهی استعاری ـ ایهامی می‌پردازد که تاکنون به لحاظ نظری و مستقل بدان پرداخته نشده‌است. نیز کوشش این جستار بر آن است که با الگوبرداری از ظاهر مبحث توان دانش ریاضیات، بدون ایجاد تغییر در نام اصلی هنرسازه و برافزودن صناعتی دیگر به آن، دو گونه‌ی متمایز از یکدیگر را تفکیک کند.
Abstract Combined artefacts that are exposed to individual industries were discovered and introduced very late in recent rhetorical studies; therefore, more comprehensive and accurate knowledge of these new techniques still requires more time and research. has it. One of the types of composite arts is the "metaphorical-ambiguous irony" industry, which has been the subject of several studies on this mixed-use technique and its types. This descriptive-analytical study, using written library tools, reviewed the letters of the composite artifacts and modified and modified them to examine one of the artefacts. It deals with a "metaphorical-ambiguous irony" that has not yet been addressed theoretically and independently. The paper also seeks to distinguish between the two types of mathematics by modeling the appearance of the "power" of mathematical knowledge, without altering the original name of the new art and adding another craft to it. The paper also seeks to distinguish between the two types of mathematics by modeling the appearance of the "power" of mathematical knowledge, without altering the original name of the new art and adding another craft to it.
منابع و مآخذ
1ـ انوری، اوحدالدین محمد به محمد. (1364). دیوان انوری. به تصحیح محمدتقی مدرسرضوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، 85.
2ـ بیدل دهلوی، عبدالقادر بن عبدالخالق. (1386) گزیدهی غزلیات بیدل. به کوشش محمدکاظم کاظمی، تهران: عرفان، 488.
3ـ جوینی، عطاملک بن محمد. (1392). تاریخ جهانگشای جوینی (تاریخ خوارزمشاهیان). به تصحیح حبیبالله عباسی و ایرج مهرکی، جلد دوم و سوم، چاپ سوم، تهران: نشر زوار، 68 و 98.
4ـ حافظ شیرازی، شمسالدین محمد. (1377). دیوان غزلیات. نسخهی دکتر قاسم غنی و محمد قزوینی، تهران: مهرزاد، 47 و 105.
5ـ حسنپورآلاشتی، حسین. (1384). طرز تازه. تهران: انتشارات سخن، 213.
6ـ حقجو، سیاوش. «پیشنهاد برافزودن دو فن دیگر برفنون چهارگانهی علم بیان» در مجموعه مقالههای نخستین گردهمایی پژوهشهای زبان و ادب فارسی، به کوشش دکتر محمد دانشگر، جلد اول، تهران: مرکز بینالمللی تحقیقات زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی دانشگاه تربیت مدرس، 1381، 427 ـ 419.
7ـ ـــــــــــــــ . «طرف وقوع و شگردهای ادبی ناشناخته». فصلنامهی جستارهای ادبی، شمارهی 8، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1389، 96 ـ 79.
8 ـ ـــــــــــــــ . «سبک هندی و استعارهی ایهامی کنایه». فصلنامهی تخصصی سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شمارهی اول، 1390، 268 ـ 258.
9ـ حقجو، سیاوش و سرمدی، محسن. «کنایههای ترکیبی در غزلیات بیدل». مجلهی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارهی 46، 1396، 68 ـ 45.
10ـ حقجو، سیاوش و اسکندری، مسعود. «کنایهپردازی ترکیبی در اشعار وحشی بافقی» در مجموعه مقالات هشتمین همایش انجمن ترویج، دانشگاه زنجان، 1392، 12 ـ 1.
11ـ حقجو، سیاوش و میردار رضایی، مصطفی. «باززایی عناصر ادبی تصویرساز قرن ششم در تصویرهای شعری قرن هشتم (نمود دوبارهی شگردهای آمیغی در تصویرهای قرن هشتم)». مجلّهی جستارهای ادبی دانشگاه فردوسی مشهد، 1396، 155 ـ 125.
12ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «بررسی یکی از راههای بیگانه‌سازی در غزلهای
صائب». فصلنامهی علمی پژوهشی فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال دهم، شمارهی 1 (پیاپی 22)، 1397،
70 ـ 57.
13ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «تأثیر شگردهای آمیغی بلاغی بر فرآیند تکوین و تکامل تصویر سبکهای شعر فارسی». اولین نشست کرسیهای ترویجی عرضه و نقد ایدهی علمی، دانشگاه مازندران، 1397.
14ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «سبکشناسی مقایسهای مثنویهای مصیبتنامه و منطقالطیر عطار و مثنوی معنوی (مطالعهی موردی: شگردهای شعری)». فصلنامهی علمی پژوهشی مطالعات زبانی ـ بلاغی دانشگاه سمنان، 1398، پذیرفتهشده.
15ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «کشف و تکامل یک صناعت سبکساز». مجلهی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم، سال 24، شمارهی 81، 1395، 89 ـ 71.
16ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «گونهای کنایهی آمیغی در غزل صائب». فصلنامهی علمی پژوهشی فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال 6، شمارهی 2، 1393، 84 ـ 69.
17ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «مقارنت صناعات ترکیبیدر پیکرهی تصویرهای شعر و نثر قرن ششم (مطالعهی موردی: مخزن الاسرار و مقامات حمیدی)» در پنجمین همایش متنپژوهی ادبی، نگاهی تازه به سبکشناسی، بلاغت و نقد ادبی، جلد نهم، 1397، 652 ـ 633.
18ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «منوچهری و آغاز ترکیب در تصویر (بررسی مقایسهای اجزای تصویرهای منوچهری با چند شاعر شاخص سبک خراسانی)». مجلّهی علمی ـ پژوهشی بوستان ادب دانشگاه شیراز، دورهی 11، شمارهی 1، 1398، 22 ـ 1.
19ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «مقارنت صناعات ترکیبیدر پیکرهی تصویرهای شعر و نثر قرن ششم (مطالعهی موردی: مخزن الاسرار و مقامات حمیدی)». پنجمین همایش متنپژوهی ادبی، نگاهی تازه به سبکشناسی، بلاغت و نقد ادبی، 1397، 652 ـ 633.
20ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «وارسی سازههای تصویر در منطقالطیر». مجموعه مقالات نخستین همایش زبان فارسی و اندیشهی ایرانی ـ اسلامی (فریدالدین عطار نیشابوری)، 1397، 659 ـ 634.
21ـ حمیدالدین بلخی، عمر بن محمود. (1389). مقامات حمیدی. به تصحیح رضا انزابینژاد، چاپ سوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 50.
22ـ خرمشاهی، بهاءالدین، (1367). حافظنامه. بخش اول، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، 230.
23ـ خواجوی کرمانی، کمالالدین ابوالعطاء. (1371). غزلیات خواجوی کرمانی. چاپ دوم، به کوشش حمید مظهری، کرمان: انتشارات خدمات فرهنگی کرمان، 22.
24ـ ساوجی، سلمان بن محمد. (1389). کلیات سلمان ساوجی. با مقدمه و تصحیح عباسعلی وفایی، تهران: انتشارات سخن، 283.
25ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1396). رستاخیز کلمات. چاپ چهارم، تهران: سخن، 149.
26ـ شفیعیون، سعید، زلالی خوانساری. (1387). سبک هندی (بررسی جایگاه زلالی در شعر قرن یازدهم همراههای شعر او). تهران: انتشارات سخن، 40.
27ـ شمیسا، سیروس. (1385). بیان. تهران: تابش، 286.
28ـ ـــــــــــــــ . (1382). سبکشناسی شعر. چاپ ششم، تهران: انتشارات فردوسی، 260.
29ـ فرخی سیستانی، ابوالحسن علی بن جولوغ، (1371). دیوان، چاپ چهارم، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی زوار، 30.
30ـ کزازی، میرجلالالدین. (1373). زیباییشناسی سخن پارسی ـ بیان. تهران: نشر مرکز، کتاب ماد، 172.
31ـ میردار رضایی، مصطفی. «ابعاد کنایه در غزلیات صائب». پایاننامهی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، با راهنمایی سیاوش حقجو، دانشگاه مازندران، 1391، 172.
32ـ ــــــــــــــــــ . «فرآیند تکوین و تکامل تصویر از سبک خراسانی تا سبک عراقی با تکیه بر شگردهای ترکیبی». سیاوش حقجو. رسالهی دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه مازندران، 1397، 30 و 81.
33ـ وحشی بافقی، کمالالدین محمد. (1342). دیوان وحشی بافقی. با مقدمهی سعید نفیسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان، 1342، 12.
_||_