ارزیابی کیفیت آب رودخانه دره‌رود برای آبیاری با بهره‌گیری از رویکرد پایدار مدار حفاظتی و مدل CCME-WQI
محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاریعظیم عشایری 1 * , عبدالرضا کرباسی 2 , اکبر باغوند 3
1 - دانشجوی تحصیلات تکمیلی؛ رشته‌ی مهندسی عمران-محیط‌زیست؛ دانشگاه تهران؛ ایران
2 - دانشیار دانشگاه تهران؛ دانشکده‌ی تحصیلات تکمیلی محیط‌زیست؛ تهران؛ ایران
3 - دانشیار دانشگاه تهران؛ دانشکده‌ی تحصیلات تکمیلی محیط‌زیست؛ تهران؛ ایران
کلید واژه: کیفیت آب آبیاری, مدل شاخص- محور, CCME-WQI, BMPs,
چکیده مقاله :
مدیریت کیفیت آب، از عناصر مهم برای نگهداشت سامانه‌های پایدار آبیاری است. با بررسی شاخص- محور کیفیت آب می‌توان از طریق ترسیم روند تغییرات زمانی و مکانی، دامنه دست‌یابی به اهداف را تعیین کرد. در این پژوهش، با بهره‌گیری از مدل CCME-WQI و انتخاب پارامترهای 30 گانه با ماهیت‌های مختلف فیزیکوشیمیایی، بیولوژیک، عناصر غذایی و فلزات سنگین، کیفیت آب رودخانه دره‌رود واقع در منطقه مغان ارزیابی شد. هدف از این ارزیابی، تعیین کلاس کیفیت آب رودخانه برای مصارف آبیاری بود. نمونه‌برداری‌ها از آب رودخانه از چهار ایستگاه مطالعاتی با دو دوره برداشت متناسب با شرایط تر و خشک هیدرولوژیک انجام و آزمایش‌های لازم بر روی آنها انجام شد. سپس، حدود هدفگذاری شده توسط محققین همراه با اطلاعات اندازه‌گیری شده، در مدل وارد گردیدند. آنگاه، سه فاکتور "محدوده‌ی هدفگذاری شده"، "فراوانی" و "دامنه‌ی انحراف از حدود هدفگذاری شده" محاسبه و نتایج داده‌ها نرمال‌سازی شدند. نتایج نشان داد که تناسب کیفی آب رودخانه در دوره‌های کم‌آبی و پرآبی با رویکرد کاربری آبیاری در محدوده کلاس B (به‌ترتیب در کلاس‌های خوب و خوبِ متمایل به متوسط) قرار می‌گیرد. در نهایت، خروجی حاصل از این مدل به عنوان یک ابزار تشخیصیِ پشتیبان، ایجاب می‌نماید که اقدامات مدیریتی بهبود (BMPs) در دامنه‌ای از 12 تا 18 درصد،ْ برای ارتقای سطح کیفی و تبیین برنامه‌های تعدیلِ موثر جهت تصمیم‌گیری‌های پایدار-مدارِ آتی، در نظر گرفته شود.
Water quality management is a key element for maintenance of sustainable irrigation systems. Index-based appraisal of water quality can be used to demonstrate progress towards the targets, by plotting trends in the temporal and spatial variations of water quality. This study aimed to evaluate the water quality of Darreh-rood river located in Moghan region (NW-Iran) for irrigation purpose, using CCME-WQI model. Consequently, four sampling points were selected to collect the river-water samples on a half-yearly frequency sampling related to low and high flow basis (2 times year). Water samples were analyzed for 30 parameters including basic physicochemical, nutrients, biological and heavy metals. Afterwards, levels targeted by researchers along with measured parameters, were included in the model. Three factors including F1 (scope), F2 (frequency) and F3 (amplitude) were determined and normalized. Results showed that the suitability of river water quality for irrigation purpose is in class B (categories: Good and Good/Fair), during low-flow and high-flow periods, respectively. In conclusion, the consequences of this model as a diagnostic tool, necessitates to be considered the best management practices (about 12 to 18 percent BMPs) for conserving and improving the river-water quality and to develop future sustainable mitigation plans.